สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 31 No. 1 Jan.-Mar. 2006 °“√ √â “ß·≈–«‘ ‡§√“–Àå µ— «·∫∫∑“ߧ≥‘ µ»“ µ√å ¢Õß°“√ √â “ß·≈– ≈“¬°√–¥Ÿ ° : º≈¢Õß°“√„Àâ ‡Õ ‚∑√‡®π∑¥·∑π 50 ∫≈“ µå „π¢≥–∑’Ë Õ— µ√“°“√ ≈“¬ °√–¥Ÿ °¢÷È πÕ¬Ÿà °— ∫®”π«π¢Õ߇´≈≈å ÕÕ ∑’ ‚Õ§≈“ µå ·≈–§«“¡ ¡¥ÿ ≈ √–À«à “ß®”π«π¢Õ߇´≈≈å ∑—È ß Õß™π‘ ¥ ®–°”Àπ¥«à “®–‡°‘ ¥°“√ Ÿ ≠‡ ’ ¬‚¥¬ √«¡ (net resorption) À√◊ Õ°“√ – ¡ ‡æ‘Ë ¡‚¥¬√«¡ (net deposition) ¢Õß ¡«≈°√–¥Ÿ ° ∂â “ÕÕ ∑’ ‚Õ§≈“ µå ∑”„Àâ ‡°‘ ¥°“√ ≈“¬µ— «‡ªì π‚æ√ß≈÷ °¡“° Ê À√◊ Õ°“√‡æ‘Ë ¡‡µ‘ ¡∑¥·∑π¢ÕßÕÕ - ∑’ ‚Õ∫≈“ µå „π‚æ√ß∑”‰¥â ‰¡à ‡µÁ ¡∑’Ë °Á ®–𔉪 Ÿà °“√‰¡à ¡¥ÿ ≈¢Õß¡«≈ °√–¥Ÿ ° ∂â “§«“¡‰¡à ¡¥ÿ ≈‡°‘ ¥¢÷È πÀ≈— ß ®“°«ß®√°“√ √â “ß°√–¥Ÿ ° √–¥— ∫¢Õß °“√ Ÿ ≠‡ ’ ¬¡«≈°√–¥Ÿ °°Á ®–∂Ÿ °‡√à ß„Àâ Ÿ ߢ÷È π ®π°à Õ„Àâ ‡°‘ ¥‚√§°√–¥Ÿ °æ√ÿ π „π∑’Ë ÿ ¥ ‡π◊Ë Õß®“°ÕÕ ∑’ ‚Õ§≈“ µå ‡ªì π µ— « ≈“¬°√–¥Ÿ °·≈–ª≈à Õ¬·§≈‡´’ ¬¡ ‡ªì πÕ‘ √– ‡æ◊Ë Õµâ “πº≈∑’Ë ‡°‘ ¥¢÷È π®“° √–¥— ∫·§≈‡´’ ¬¡„π‡≈◊ Õ¥∑’Ë Ÿ ߢ÷È π Õ— µ√“ °“√À≈—Ë ß PTH ®–≈¥µË ”≈ß ¥— ßπ—È π ¡°“√¢ÕßÕ— µ√“°“√‡ª≈’Ë ¬π·ª≈ß „π PTH ‡ªì π¥— ßπ’È (Ò) ‚¥¬ P(t) §◊ Õ√–¥— ∫¢Õß PTH ‡Àπ◊ Õ √–¥— ∫æ◊È π∞“π (basal level) „π¢≥– ∑’Ë æ®πå ·√°„π ¡°“√ (Ò) §◊ Õ Õ— µ√“ °“√À≈—Ë ß PTH ®“°µà Õ¡æ“√“‰∑√Õ¬¥å ´÷Ë ß®–≈¥≈߇¡◊Ë Õ®”π«πÕÕ ∑’ ‚Õ- §≈“ µå ‰«ß“π (active osteoclast) C(t) ‡æ‘Ë ¡¢÷È π ·≈– c 1 °— ∫ k 1 ‡ªì π§à “ §ßµ— «∫«° æ≈»“ µ√å ¢Õߪ√–™“°√ÕÕ - ∑’ ‚Õ§≈“ µå “¡“√∂‡¢’ ¬π‰¥â ‡ªì π ¡°“√µà Õ‰ªπ’È (Ú) ‚¥¬æ®πå ·√°∑“ߢ«“¢Õß ¡°“√ (Ú) §◊ Õ Õ— µ√“°“√‡æ‘Ë ¡®”π«π¢Õß ÕÕ ∑’ ‚Õ§≈“ µå ‰«ß“π ´÷Ë ßµâ Õß°“√„™â °“√ √â “ß osteoclast differentiation factor (ODF) ·≈– receptor ¢Õß¡— π ∑’Ë Õ¬Ÿà ∫πÕÕ ∑’ ‚Õ§≈“ µå ¥— ß π—È π æ®πå π’È ®÷ ߢ÷È πÕ¬Ÿà °— ∫®”π«π¢ÕßÕÕ - ∑’ ‚Õ§≈“ µå ≥ ‡«≈“ t „¥Ê à «π osteoclast precursors ¡’ RANK ´÷Ë ß‡ªì π receptor „π§√Õ∫§√— « ¢Õß TNF (tumor necrosis factor) ´÷Ë ß√Ÿâ ®— ° ODF ºà “πªØ‘ °‘ √‘ ¬“‡´≈≈å µà Õ ‡´≈≈å °— ∫ÕÕ ∑’ ‚Õ∫≈“ µå (Kong et al ., 1999; Takahashi et al ., 1999; Burgess et al ., 1999; Kroll, 2000) ¥— ßπ—È π Õ— µ√“°“√¢¬“¬®”π«π®÷ ߢ÷È π Õ¬Ÿà °— ∫®”π«π¢Õß active osteoblastic cells B(t) ¥â «¬ ¬‘Ë ß‰ª°«à “π—È π Õ— µ√“ °“√ √â “ß C ‡æ‘Ë ¡¢÷È πµ“¡°“√‡æ‘Ë ¡¢÷È π ¢Õß√–¥— ∫ PTH (Dempster et al ., 1993; Weryha et al ., 1995) ·µà ¡’ ºŸâ — ߇°µ‰¥â «à “ ‡¡◊Ë Õ√–¥— ∫ PTH ‡æ‘Ë ¡ ¢÷È π‰ª‡√◊Ë Õ¬ Ê ¡— π®–‡√‘Ë ¡√–ß— ∫°“√‡æ‘Ë ¡ ®”π«π¢ÕßÕÕ ∑’ ‚Õ§≈“ µå ¥— ßπ—È π ‡√“®÷ ß„™â ·ø°‡µÕ√å Õ‘Ë ¡µ— « (saturation factor) ”À√— ∫°“√°√–µÿâ π ®“° PTH dP dt = c 1 k 1 + C › d 1 P dC dt = (c 2 + c 3 P)BC k 2 + P 2 › d 2 C c 2 + c 3 P k 2 + P 2 dB dt = c 4 P › c 5 PB k 3 + P › d 3 B ∑â “¬∑’Ë ÿ ¥æ≈»“ µ√å ¢ÕßÕÕ - ∑’ ‚Õ∫≈“ µå ‰«ß“π “¡“√∂Õ∏‘ ∫“¬ ‰¥â ¥â «¬ ¡°“√µà Õ‰ªπ’È (Û) ‚¥¬∑’Ë C 4 §◊ ÕÕ— µ√“ — ¡æ— ∑∏å ¢Õß°“√ °√–µÿâ π°“√¢¬“¬ª√‘ ¡“≥¢ÕßÕÕ ∑’ - ‚Õ∫≈“ µå ‰«ß“π ‚¥¬ PTH (Brown, 1991; Isogai et al ., 1996) „π ¢≥–∑’Ë æ®πå ∑’Ë Ú ∑“ߢ«“¢Õß ¡°“√ (Û) §◊ Õ °“√¬— ∫¬—È ß°“√ √â “ßÕÕ ∑’ - ‚Õ∫≈“ µå ‚¥¬ PTH (Kroll, 2000) æ®πå ÿ ¥∑â “¬¢Õß∑—È ß Û ¡°“√¢â “ß µâ 𠇪ì πÕ— µ√“°“√¢®— ¥∑‘È ß¢Õßµ— « ª√–°Õ∫∑—È ß “¡µ— «„π°√–∫«π°“√π’È µ“¡≈”¥— ∫ ·∫∫®”≈Õß·°π¢Õß ‡ √“®÷ ß ª√–°Õ∫¥â «¬ ¡°“√ (Ò)-(Û) ´÷Ë ß “¡“√∂„™â »÷ °…“æ≈»“ µ√å ¢Õß √–∫∫°“√ √â “ß·≈– ≈“¬°√–¥Ÿ ° ·≈–º≈°√–∑∫®“°°“√„Àâ ŒÕ√å ‚¡π ∑¥·∑πµà “ß Ê ‡™à π ‡Õ ‚∑√‡®π °“√ «‘ ‡§√“–Àå µ— «·∫∫„π∑“ߧ≥‘ µ»“ µ√å “¡“√∂°√–∑”‰¥â ‚¥¬«‘ ∏’ ´‘ ß°Ÿ ≈“√å - ‡æÕ√å ‡∑Õ√å ‡∫™— π ´÷Ë ß®– “¡“√∂∑”„Àâ ‡√“∫Õ°‰¥â «à “ §”µÕ∫¢Õßµ— «·∫∫®– ¡’ 惵‘ °√√¡‡ª≈’Ë ¬π·ª≈߉ª‡™à π„¥ ‰¥â ∫â “ß ∂â “§à “¢Õßæ“√“¡‘ ‡µÕ√å µà “ß Ê „πµ— «·∫∫ (Ò)-(Û) ‡ª≈’Ë ¬π·ª≈ß ‰ªÕ¬Ÿà „π™à «ßµà “ß Ê °— π (Rattanakul et al ., 2003) ´÷Ë ß®–‰¡à °≈à “«∂÷ ß‚¥¬ ≈–‡Õ’ ¬¥„π‡Õ° “√π’È