สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 31 No. 1 Jan.-Mar. 2006 Õ— πµ√“¬®“°°“√°à Õ √â “ßÕ“§“√¢π“¥„À≠à ¥“«‡ “√å (Saturn) 192 ª√–°Õ∫¢Õß·Õ¡‚¡‡π’ ¬°— ∫´— ≈‡øÕ√å ‡™à π ·Õ¡‚¡‡π’ ¬¡‰Œ‚¥√´— ≈‰ø¥å ·≈– “√ª√–°Õ∫Õ◊Ë π Ê “√ª√–°Õ∫‡À≈à “ π’È ∑”„Àâ ‡√“ — ߇°µ‡ÀÁ 𥓫‡ “√å ¡’ ’ ‡À≈◊ ÕßÕà Õπ Ê ¢â Õ¡Ÿ ≈µ— «‡≈¢‡°’Ë ¬«°— ∫¥“«‡ “√å Ò. ¢π“¥ ¥“«‡ “√å ¡’ √— »¡’ ∑’Ë ºà “π‡ â π»Ÿ π¬å Ÿ µ√ (Re) ˆ,Úˆ¯ °‘ ‚≈‡¡µ√ (˘.ÙÙ˘ ‡∑à “¢Õß‚≈°) √Õß ®“°¥“«æƒÀ— ∫¥’ ·≈–¡’ √— »¡’ ∑’Ë ºà “π ¢—È « (Rp) ‡∑à “°— ∫ ıÙ,Û¯˘ °‘ ‚≈‡¡µ√ ¥— ßπ—È π ®÷ ß¡’ §«“¡·ªÑ π 0000‡∑à “°— ∫ .˘¯ ´÷Ë ß¡“°°«à “¥“«‡§√“–Àå ¥«ß Õ◊Ë π Ê ¥“«‡§√“–Àå ∑’Ë ¡’ §«“¡·ªÑ π√Õß ®“°¥“«‡ “√å §◊ Õ ¥“«æƒÀ— ∫¥’ ∑—È ßπ’È ‡æ√“–µà “ß°Á À¡ÿ π√Õ∫µ— «‡Õ߇√Á «¡“° (‚≈°¡’ §«“¡·ªÑ π .ÛÙ) Ú. ¡«≈·≈–§«“¡Àπ“·πà 𠥓«‡ “√å ¡’ ¡«≈ ı.ˆ¯ı Ó Ò Ú˘ °√— ¡ (˘ı.ÒˆÚ ¢Õß‚≈°) ‡ªì π√Õß®“°¥“« æƒÀ— ∫¥’ ·µà ¡’ §«“¡Àπ“·πà π‡©≈’Ë ¬ πâ Õ¬∑’Ë ÿ ¥ §◊ Õ‡æ’ ¬ß .ˆ˘ °√— ¡µà Õ ¿“æ· ¥ßÕß§å ª√–°Õ∫¿“¬„π¢Õߥ“«‡ “√å (¢«“¡◊ Õ) ‡∑’ ¬∫°— ∫¥“«æƒÀ— ∫¥’ Re - Rp Re ≈Ÿ °∫“»°å ‡´πµ‘ ‡¡µ√ ´÷Ë ß‡ªì 𧫓¡ Àπ“·πà π∑’Ë πâ Õ¬°«à “πÈ ” Û. §«“¡‡√à ߇π◊Ë Õß®“°·√ß ‚πâ ¡∂à «ß ∑’Ë º‘ «∫√‘ ‡«≥‡ â π»Ÿ π¬å Ÿ µ√ ‡∑à “°— ∫ ¯.˘ˆ ‡¡µ√/«‘ π“∑’ /«‘ π“∑’ ‡∑’ ¬∫°— ∫ ˘.˜¯ ‡¡µ√/«‘ π“∑’ /«‘ π“∑’ ”À√— ∫‚≈° ·≈– §«“¡‡√Á «À≈ÿ ¥æâ π ®“°æ◊È πº‘ «∫√‘ ‡«≥‡ â π»Ÿ π¬å Ÿ µ√‡∑à “°— ∫ Ûı.ı °‘ ‚≈‡¡µ√/«‘ π“∑’ ´÷Ë ß¡“°°«à “ ¢Õß‚≈° (ÒÒ.Ú °‘ ‚≈‡¡µ√/«‘ π“∑’ ) Ù. Õ— µ√“°“√À¡ÿ π√Õ∫µ— «‡Õß ·≈–§«“¡‡Õ’ ¬ß¢Õß·°πÀ¡ÿ π ‡π◊Ë Õß ®“°¡’ ∫√√¬“°“»·≈–æ◊È πº‘ «‡ªì π·°ä ¥“«‡ “√å ®÷ ß¡’ Õ— µ√“°“√À¡ÿ π√Õ∫µ— « ‡Õß∑’Ë º‘ «∫√‘ ‡«≥‡ â π»Ÿ π¬å Ÿ µ√‡ªì π Ò.ÚÛÛ ™—Ë «‚¡ß ‡∑’ ¬∫°— ∫ Ò.ˆıˆÚ ™—Ë «‚¡ß ∑’Ë Õ¬Ÿà ≈÷ °≈߉ª„µâ º‘ «´÷Ë ß‡ªì 𠂧√ß √â “ß¿“¬„π∑’Ë ·¢Á ß ·≈–·°π∑’Ë ¥“«‡ “√å À¡ÿ π√Õ∫‡Õ’ ¬ß®“°·π«µ—È ß ©“°¢Õß√–π“∫∑“ß‚§®√√Õ∫¥«ß Õ“∑‘ µ¬å ‡ªì π¡ÿ ¡ Úˆ.˜Û Õß»“ (‡∑’ ¬∫ °— ∫ª√–¡“≥ ÚÛ.ı Õß»“ ”À√— ∫ ‚≈°) ı. √–¬–Àà “ß®“°¥«ßÕ“∑‘ µ¬å ¥“«‡ “√å Õ¬Ÿà Àà “ß¥«ßÕ“∑‘ µ¬å ‡©≈’Ë ¬ Ò,ÙÚ˘.Û˘ ≈â “π°‘ ‚≈‡¡µ√ À√◊ Õ ˘.ııÙ˘ Àπà «¬¥“√“»“ µ√å ‚¥¬¡’ √–¬–„°≈â ¥«ßÕ“∑‘ µ¬å ∑’Ë ÿ ¥ Ò,ÛÙ˘ ≈â “π°‘ ‚≈‡¡µ√ ·≈–√–¬–‰°≈¥«ß Õ“∑‘ µ¬å ∑’Ë ÿ ¥ Ò,ı ≈â “π°‘ ‚≈‡¡µ√ ∑”„Àâ ¥“«‡ “√å ¡’ §«“¡√’ ¢Õß«ß‚§®√ ‡ªì π .ı˜ ·≈–«ß‚§®√‡Õ’ ¬ß‡ªì π ¡ÿ ¡ Ú.Ù˘ Õß»“ °— ∫√–π“∫∑“ß‚§®√ ¢Õß‚≈°√Õ∫¥«ßÕ“∑‘ µ¬å ˆ. §“∫°“√‚§®√√Õ∫¥«ß Õ“∑‘ µ¬å ™à «ß‡«≈“∑’Ë ¥“«‡ “√å ‚§®√ √Õ∫¥«ßÕ“∑‘ µ¬å Ò √Õ∫ ‡√’ ¬°«à “ §“∫ ¥“√“§µ‘ (sidereal period) ´÷Ë ß‰¡à “¡“√∂ — ߇°µÀ√◊ Õ«— ¥‚¥¬µ√߉¥â ®“° ‚≈° ‡æ√“–∑—È ß‚≈°·≈–¥“«‡ “√å µà “ß ‡§≈◊Ë Õπ∑’Ë √Õ∫¥«ßÕ“∑‘ µ¬å µ≈Õ¥‡«≈“ ®÷ ߉¡à ∑√“∫«à “¥“«‡ “√å ‚§®√°≈— ∫¡“ ∂÷ ß®ÿ ¥‡√‘Ë ¡µâ πÕ’ °§√—È ßÀπ÷Ë ß‡¡◊Ë Õ„¥ ‡√“ Õ“®«— ¥§“∫¥“√“§µ‘ ‰¥â ‚¥¬µ√ß À“° ‡√“¡’ ®ÿ ¥ — ߇°µ∑’Ë §ß∑’Ë „πÕ«°“» ‡™à π Õ¬Ÿà ‡Àπ◊ ÕÀ√◊ Õ„µâ √–π“∫«ß‚§®√´÷Ë ß „π∑“ߪؑ ∫— µ‘ ‰¡à ¡’ ®ÿ ¥§ß∑’Ë ¥— ß°≈à “« ¥— ßπ—È π ®÷ ß„™â «‘ ∏’ §”π«≥®“°°Æ‡§ª- ‡≈Õ√å ‡æ◊Ë ÕÀ“§“∫¥“√“§µ‘ ®“°√–¬– Àà “ß À√◊ Õ§”π«≥®“°§“∫ ÿ √‘ ¬§µ‘ (synodic period) ´÷Ë ß‡ªì π§“∫∑’Ë ‡ÀÁ 𠥓«‡ “√å Õ¬Ÿà „πµ”·Àπà ߇¥‘ ¡‡∑’ ¬∫ °— ∫¥«ßÕ“∑‘ µ¬å ‡™à π ‡√‘Ë ¡µâ π®“°‡«≈“ ∑’Ë ‡ÀÁ 𥓫‡ “√å Õ¬Ÿà µ√ߢ⠓¡°— ∫¥«ß Õ“∑‘ µ¬å §√—È ß·√°∂÷ ߧ√—È ß∂— ¥‰ª §“∫ ÿ √‘ ¬§µ‘ ¢Õߥ“«‡ “√å ‡∑à “°— ∫ª√–¡“≥ Û˜¯ «— π ∑”„Àâ §”π«≥‰¥â «à “ ¥“« ‡ “√å ¡’ §“∫¥“√“§µ‘ ‡∑à “°— ∫ª√–¡“≥ ‡¡¶∑’Ë ¡Õ߇ÀÁ π ·°ä ‰Œ‚¥√‡®π ‰Œ‚¥√‡®π‡À≈« ‚≈À–‰Œ‚¥√‡®π ·°à π