สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 31 No. 2 Apr.-Jun. 2006 æ√–∫“∑ ¡‡¥Á ®æ√–‡®â “Õ¬Ÿà À— «¿Ÿ ¡‘ æ≈Õ¥ÿ ≈¬‡¥™°— ∫§«“¡ º÷È ßÀ≈«ß (Apis dorsata) °— ∫§π°√ÿ ߇∑æ¡À“π§√ 512 (¥Ÿ √Ÿ ª∑’Ë ˜ ·≈– ¯) æ∫¡“°„π®— ßÀ«— ¥ ·¡à Œà Õß Õπ π§√ «√√§å Õÿ ∑— ¬∏“π’ æ‘ …≥ÿ ‚≈° ≈”ª“ß ‡™’ ¬ß„À¡à √–∫ÿ √’ ≈æ∫ÿ √’ π§√√“™ ’ ¡“ ¢Õπ·°à π ®— π∑- ∫ÿ √’ ·≈–µ√“¥ ‡ªì πµâ π √“¬Àπ÷Ë ß Ê ®–µ’ º÷È ßª√–¡“≥ Ù-ı √— ß √— ßÀπ÷Ë ß ®–‰¥â πÈ ”º÷È ßª√–¡“≥ Ú-ı ¢«¥ ππ√“§“ª√–¡“≥¢«¥≈– Ú- Úı ∫“∑ √Ÿ ª∑’Ë ˜ °“√µ’ º÷È ßÀ≈«ß∑’Ë ∑”√— ß∫πÀπâ “º“ √Ÿ ª∑’Ë ¯ °“√µ— ¥√— ߺ÷È ßÀ≈«ß πÈ ”º÷È ß®“°º÷È ßÀ≈«ß™π‘ ¥‡¥’ ¬«∑’Ë π”¡“¢“¬°— π„π®— ßÀ«— ¥·¡à Œà Õß Õπ ¡“°∑’Ë ÿ ¥ ªï Àπ÷Ë ß Ê ¡’ ¡“°∂÷ ß Ù,- ı, √— ß à «π°√ÿ ߇∑æœ æ∫«à “®– ¡’ ¢“¬π— ∫‡ªì πæ— π√— ßµà Õªï ‡™à π°— π πÕ°®“°∑’Ë µ≈“¥π— ¥®µÿ ®— °√·≈â « ¬— ß¡’ ¢“¬·∂«À— «≈”‚æß ∑—È ßµ—È ß¢“¬·≈–„ à °√–®“¥À“∫¢“¬‰ª∂÷ ߇¬“«√“™ ºà “π µ≈“¥§π®’ π ‡æ√“–¡’ §«“¡‡™◊Ë Õ«à “ °“√°‘ π√«ßº÷È ß∑’Ë ¡’ µ— «Õà Õπ·≈–πÈ ”º÷È ß Õ¬Ÿà „π√«ß√— ßπ—È π‡ªì π¬“∫”√ÿ ß™—È π¥’ π—Ë π‡Õß §π Ÿ ßÕ“¬ÿ ∫Õ°«à “°“√‡§’È ¬« √— ߺ÷È ß·≈–πÈ ”º÷È ßπ—È π ç°‘ π·≈â «‰¥â ·√ß ¥’ π— °é §«“¡®√‘ ß·≈â «‚¿™π“°“√®“° Õ“À“√∏√√¡™“µ‘ „π√— ߺ÷È ßÀ≈«ßπ—È π ª√–°Õ∫‰ª¥â «¬§ÿ ≥§à “Õ“À“√∑’Ë ¡’ Õ¬Ÿà §√∫„ππÈ ”º÷È ß·≈–‡° √ ¥— ß®–°≈à “« √“¬≈–‡Õ’ ¬¥∑“ß«‘ ™“°“√¥— ßπ’È (®“° ß“π«‘ ®— ¬¢ÕßÀπà «¬«‘ ®— ¬™’ ««‘ ∑¬“¢Õß º÷È ß ®ÿ Ó≈ß°√≥å ¡À“«‘ ∑¬“≈— ¬) §◊ Õ πÈ ”º÷È ß πÈ ”º÷È ß®“°º÷È ßÀ≈«ß‡ªì πº≈‘ µº≈ ¢ÕßπÈ ”µâ Õ¬ (nectar) À√◊ Õ∑’Ë ‡√’ ¬°°— π «à “πÈ ”À«“π®“°¥Õ°‰¡â ∑’Ë º÷È ßÀ≈«ß∫‘ 𠉪‡°Á ∫¡“·≈–ºà “π¢—È πµÕπ°“√‡ª≈’Ë ¬π ·ª≈ß∑“߇§¡’ ·≈–°“¬¿“æ∫“ߪ√–- °“√ ·≈â « – ¡‰«â „π√— ߺ÷È ß ‡¡◊Ë Õº÷È ß‡°Á ∫ πÈ ”µâ Õ¬®“°¥Õ°‰¡â ≈ß Ÿà °√–‡æ“–®–¡’ ‡Õπ‰´¡å (enzyme) ®“°µà Õ¡πÈ ”≈“¬ ¢— ∫ÕÕ°¡“‡ª≈’Ë ¬πÀ√◊ Õ‡√’ ¬°«à “ ‡¡·∑- ∫Õ‰≈´å πÈ ”µ“≈°≈Ÿ ‚§ ·≈–ø√ÿ °‚∑ „Àâ ‡ªì ππÈ ”µ“≈·ª√√Ÿ ª (invert sugar) §◊ ÕπÈ ”µ“≈≈’ «Ÿ ‚≈ ·≈–‡¥°‚∑√ πÕ° ®“°π—È π¬— ß¡’ πÈ ”µ“≈Õ◊Ë π Ê Õ’ ° ªØ‘ °‘ √‘ ¬“ °“√‡ª≈’Ë ¬π·ª≈ßπ’È ‡°‘ ¥¢÷È πµ—È ß·µà º÷È ß ‡√‘Ë ¡∫‘ π°≈— ∫√— ß„π¢≥–∑’Ë º÷È ß°√–æ◊ Õªï ° ®–‡°‘ ¥æ≈— ߧ«“¡√â Õπ™à «¬‡√à ß°“√∑” ß“π¢Õ߇Õπ‰´¡å µ≈Õ¥®π™à «¬‡º“ º≈“≠≈¥§«“¡™◊È π„ππÈ ”µâ Õ¬„Àâ °≈“¬ ‡ªì ππÈ ”º÷È ß‡√Á «¢÷È π πÈ ”À«“π·ª√√Ÿ ªπ’È ¬— ߉¡à ‡ªì ππÈ ”º÷È ß∑’Ë ¡∫Ÿ √≥å ‡æ√“–¬— ß ¡’ §«“¡™◊È πÀ√◊ ÕπÈ ”„ππÈ ”µâ Õ¬¡“°∂÷ ß √â Õ¬≈– Ù-ı µà Õ¡“º÷È ßß“πª√–®” √— ß®–π”πÈ ”µâ Õ¬π’È ‰ª‡°Á ∫„πÀ≈Õ¥ √«ß√— ߺ÷È ß∑’Ë Õ¬Ÿà µÕπ∫π¢Õß√— ß µÕπ ∫à “¬·≈–‡¬Á π Ê ¢Õß«— π∑’Ë ¡’ Õ“°“»√â Õπ º÷È ßß“π à «π„À≠à ®–™à «¬°— π°√–æ◊ Õªï ° ™à «¬„Àâ πÈ ”µâ Õ¬√–‡À¬‰¥â Õ’ °®π‡ªì π πÈ ”º÷È ß∑’Ë ¡∫Ÿ √≥å ¡’ πÈ ”‡À≈◊ ÕÕ¬Ÿà ‡æ’ ¬ß √â Õ¬≈– Ú-Û ‡∑à “π—È π À≈— ß®“°π—È π º÷È ßß“π®–„™â ‰¢º÷È ßªî ¥À≈Õ¥√«ß∑’Ë ‡√“‡√’ ¬°«à “ À— «√«ß À√◊ Õ À— «πÈ ”º÷È ß πÈ ”º÷È ß®“°º÷È ßÀ≈«ß¡’ √ À«“π·À≈¡ ·≈–‰¡à ‡Àπ’ ¬«¢â π¡“°‡À¡◊ ÕππÈ ”º÷È ß √Ÿ ª∑’Ë ˘ º÷È ßÀ≈«ß°”≈— ߇°Á ∫πÈ ”µâ Õ¬·≈– ‡° √