สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 31 No. 2 Apr.-Jun. 2006 ç§π¥’ é µ“¡·π«æ√–√“™¥”√‘ „πæ√–∫“∑ ¡‡¥Á ®æ√–‡®â “Õ¬Ÿà À— « 324 ‰¥â π— °ª√— ™≠“µ–«— πµ°´÷Ë ß®ÿ ¥ª√–°“¬ §«“¡§‘ ¥„π‡√◊Ë Õß ç§π¥’ é ·≈– ç™’ «‘ µ ∑’Ë ¥’ é °Á §◊ Õπ— °ª√— ™≠“°√’ °‚∫√“≥ ‡™à π ‚ °√“µ’ (Socrates, 470-399 °à Õπ §.».) ·≈–‡æ≈‚µ (Plato, 428- 348 °à Õπ §.».) ‚ °√“µ’ ¡’ §µ‘ Õπ „®«à “ ç®ß√Ÿâ ®— °µπ‡Õßé Ò ·≈– ç™’ «‘ µ ∑’Ë ª√“»®“°°“√µ√«® Õ∫‰¡à ¡§«√ ¥”√ßÕ¬Ÿà µà Õ‰ªé Ú ´÷Ë ß –∑â Õπ„Àâ ‡ÀÁ 𠧫“¡ ”§— ≠¢Õߧ«“¡√Ÿâ ·≈–°“√ ∑∫∑«πÀ“‡Àµÿ À“º≈‡æ◊Ë Õæ— ≤π“ µπ‡Õß §«“¡√Ÿâ „π∑’Ë π’È À¡“¬∂÷ ߧ«“¡√Ÿâ „π∑“ß®√‘ ¬∏√√¡ §«“¡√Ÿâ «à “ ‘Ë ß„¥∂Ÿ ° ‘Ë ß„¥º‘ ¥ ‚ °√“µ’ ‡™◊Ë Õ«à “ ∂â “§π‡√“ √Ÿâ «à “ ‘Ë ß„¥¥’ ‘Ë ß„¥™—Ë « ‡¢“°Á ®–‡≈◊ Õ°∑” ¥’ ·≈–≈–‡«â 𧫓¡™—Ë « °≈à “«Õ’ °Õ¬à “ß Àπ÷Ë ß°Á §◊ Õ §π∑”™—Ë «‡æ√“–‰¡à √Ÿâ ‰¡à „™à ‡æ√“–µ—È ß„®‡ªì π§π™—Ë « °“√ª√“»®“° §«“¡√Ÿâ ®÷ ßªî ¥°—È π‚Õ°“ ∑’Ë ®– ‡ªì π ç§π¥’ é ·≈–‡ªì πÕÿ ª √√§µà Õ°“√∑” §«“¡¥’ ”À√— ∫‚ °√“µ’ ç§π¥’ é §◊ Õ ºŸâ ∑’Ë ¡’ §«“¡√Ÿâ ·≈–¡’ ™’ «‘ µ∑’Ë ¡’ §«“¡ ÿ ¢ ®“°§«“¡√Ÿâ π—È π à «π‡æ≈‚µ´÷Ë ß‡ªì π»‘ …¬å ¢Õß ‚ °√“µ’ ‰¥â æ— ≤π“·π«§‘ ¥‡√◊Ë Õß ç§π ¥’ é ·≈– ç™’ «‘ µ∑’Ë ¥’ é ¡“®“°ª√— ™≠“ ¢Õß‚ °√“µ’ ∑’Ë «à “ ç§ÿ ≥∏√√¡§◊ Õ§«“¡ √Ÿâ é π—Ë π‡Õß ∑—È ßπ’È ‡æ≈‚µ‰¥â æ— ≤π“ ∑ƒ…Æ’ ¢÷È π¡“«à “ ™’ «‘ µ∑’Ë Õ“»— ¬‡Àµÿ º≈ (reason) ‡ªì π‡§√◊Ë Õßπ”∑“߬à Õ¡‡ªì π ™’ «‘ µ∑’Ë ¡’ §«“¡ ÿ ¢¡“°∑’Ë ÿ ¥·≈–¥’ ∑’Ë ÿ ¥ ‡æ√“–‡Àµÿ º≈À√◊ Õ§«“¡√Ÿâ ‡ªì πºŸâ √â “ß ¡πÿ …¬å ºŸâ ¡’ §«“¡°≈¡°≈◊ π (harmo- nious man) À¡“¬§«“¡«à “ ‡¡◊Ë Õ‡√“ „Àâ ‡Àµÿ º≈§«∫§ÿ ¡µ— ≥À“·≈–Õ“√¡≥å ·≈â « ‡√“°Á ®–¡’ ∫ÿ §≈‘ °¿“æ∑’Ë ‡ªì π √–‡∫’ ¬∫·≈– ¡¥ÿ ≈ µ√ß°— π¢â “¡ ºŸâ ∑’Ë ‚ßà ‡¢≈“¬à Õ¡¡’ ∫ÿ §≈‘ °∑’Ë ‰√â √–‡∫’ ¬∫ ‡æ√“–∂Ÿ °µ— ≥À“·≈–Õ“√¡≥å §√Õ∫ ß” ºŸâ ∑’Ë ¡’ §ÿ ≥∏√√¡·≈–¡’ ‡Àµÿ º≈‡∑à “ π—È π∑’Ë ‡ªì π§π¥’ ·≈–¡’ §«“¡ ÿ ¢ Û °“√ à ß ‡ √‘ ¡„Àâ §π·µà ≈–§π ‡ªì π ç§π¥’ é µ“¡·π«§‘ ¥¢Õߪ√— ™≠“ µ–«— πµ°¥— ß°≈à “«¡‘ ‰¥â ·µ°µà “ß°— ∫ · π « §‘ ¥ „ πæ √ – æÿ ∑ ∏ » “ π “ „ π ª√–‡¥Á π¢Õß°“√æ— ≤π“ — ߧ¡·≈– ‘Ë ß·«¥≈â Õ¡∑“ß∏√√¡™“µ‘ ‡æ√“–§π ‡ªì πæ◊È π∞“π¢Õß°“√æ— ≤π“∑ÿ °¥â “π — ß§¡∑’Ë ¡’ ‡ªÑ “À¡“¬‰ª Ÿà §«“¡‡®√‘ ≠ °â “«Àπâ “ ·≈–√à ¡‡¬Á π‡ªì π ÿ ¢ ®÷ ßµâ Õß °“√ ç§π¥’ é Ú. ç§π¥’ é µ“¡§” Õπ∑“ßæ√– æÿ ∑∏»“ π“ — ߧ¡‰∑¬‡ªì π — ß§¡∑’Ë ¡’ ®“√’ µ ª√–‡æ≥’ ·≈–«— ≤π∏√√¡°√–· À≈— ° «“ßæ◊È π∞“πÕ¬Ÿà ∫πÀ≈— °§” Õπ∑“ß æ√–æÿ ∑∏»“ π“´÷Ë ß„Àâ §«“¡ ”§— ≠ Ò William L. Reese, Dictionary of Philosophy and Religion, (Atlantic Highlands, N.J. : Humanities Press Inc., 1980), p. 537 Ú Ibid. Û Ethel M. Albert, Theodore C. Denise, and Sheldon P. Peterfreund, Great Traditions in Ethics, (New York : D. Van Nostrand Company, 1969), p. 11. Ù ¢ÿ . ∏. Úı/˜ˆ/ıÒ. æ√–‰µ√ªî Æ°¿“…“‰∑¬ ©∫— ∫¡À“®ÿ Ó≈ß°√≥√“™«‘ ∑¬“≈— ¬, ‡≈à ¡∑’Ë Úı (°√ÿ ߇∑æœ : ‚√ßæ‘ ¡æå ¡À“®ÿ Ó≈ß°√≥√“™«‘ ∑¬“≈— ¬, ÚıÛ˘), Àπâ “ ıÒ. ı ¢ÿ . ∏. Úı/Úı¯/ÒÒÚ. ‡√◊Ë Õ߇¥’ ¬«°— π, Àπâ “ ÒÒÚ. °— ∫ªí ≠≠“ §«“¡√Ÿâ ·≈–§ÿ ≥∏√√¡∑’Ë ¢÷È πÕ¬Ÿà °— ∫°“√Ωñ °Ωπ Õ∫√¡®‘ µ ¿“æ ¢Õß ç§π¥’ é µ“¡§” Õπ∑“ßæ√– æÿ ∑∏»“ π“Õ“®¥Ÿ ‡ªì π¿“æ¢Õß ç§π ¥’ é „πÕÿ ¥¡§µ‘ ®÷ ß∑”„Àâ §π∑—Ë «‰ª ‰¡à π„®∑’Ë ®–‡√’ ¬π√Ÿâ À√◊ ժؑ ∫— µ‘ µ“¡ Õ¬à “ß®√‘ ß®— ß ¡’ ¢â Õ§«“¡∑“ßæ√–æÿ ∑∏- »“ π“À≈“¬¢â Õ§«“¡∑’Ë √√‡ √‘ ≠ §ÿ ≥§à “¢Õß ç§π¥’ é ·≈–¡’ »— æ∑å ∑“ß æ√–æÿ ∑∏»“ π“À≈“¬§”∑’Ë À¡“¬∂÷ ß ç§π¥’ é ‡™à π ç∫— ≥±‘ µé ç — µ∫ÿ √ÿ …é §◊ Õ ç — ªªÿ √‘ é ç∏’ √™πé À√◊ Õ çπ— ° ª√“™≠å é ·≈– ç°— ≈¬“≥¡‘ µ√é ´÷Ë ß ª√“°Ø„π¢â Õ§«“¡µà “ß Ê ¢Õßæ√– ‰µ√ªî Æ° ¥— ßµà Õ‰ªπ’È Ú.Ò ∫ÿ §§≈æ÷ ߇ÀÁ πºŸâ ¡’ ªí ≠≠“ ¡— °™’È ‚∑… ¡— °æŸ ¥ª√“¡‰«â ‡À¡◊ ÕπºŸâ ™’È ∫Õ°¢ÿ ¡∑√— æ¬å (·≈–) æ÷ ߧ∫ºŸâ ∑’Ë ‡ªì π∫— ≥- ±‘ µ‡™à ππ—È π ‡æ√“–‡¡◊Ë Õ§∫§π‡™à ππ—È π ¬à Õ¡¡’ ·µà §«“¡‡®√‘ ≠ ‰¡à ¡’ §«“¡‡ ◊Ë Õ¡ ‡≈¬ Ù Ú.Ú ∫ÿ §§≈‰¡à ™◊Ë Õ«à “‡ªì π∫— ≥- ±‘ µ‡æ’ ¬ß‡æ√“–æŸ ¥¡“° ·µà ºŸâ ¡’ §«“¡‡°…¡ ‰¡à ¡’ ‡«√ ‰¡à ¡’ ¿— ¬ ®÷ ß®–™◊Ë Õ«à “ ‡ªì π∫— ≥±‘ µ ı Ú.Û ‡æ√“–©–π—È π·≈ ∫ÿ §§≈