สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand √–∫∫∑ÿ ππ‘ ¬¡¿“¬„µâ √–∫Õ∫ª√–™“∏‘ ª‰µ¬·∫∫‰∑¬ ∑ƒ…Æ’ §«“¡‡ªì πÀπ÷Ë ß‡¥’ ¬« 1060 Vol. 31 No. 4 Oct.-Dec. 2006 æ√â Õ¡®–√— ∫°“√æ‘ Ÿ ®πå „π‡«≈“µà Õ¡“ §◊ Õ À≈— ß®“°∑’Ë ‰¥â ¡’ °“√‡ πÕ§” Õ∏‘ ∫“¬π—È π·≈â « ∑ƒ…Æ’ ‰¡à ®”‡ªì πµâ Õß¡’ °“√æ‘ Ÿ ®πå Õ¬à “ß‡ªì π∑“ß°“√‡ ¡Õ‰ª ‚¥¬‡©æ“– ∑ƒ…Æ’ ·π«ªØ‘ ∫— µ‘ (operational theory ‡™à π ∑ƒ…Æ’ Õß§å °√ À≈— °°“√ ‡¢’ ¬π¢à “« ∑ƒ…Æ’ ¿“æ¬πµ√å ) À√◊ Õ ∑ƒ…Æ’ ·π««‘ æ“°…å (critical theory ‡™à π ∑ƒ…Æ’ ¢Õß¡“°´å ∑ƒ…Æ’ ®— °√- «√√¥‘ π‘ ¬¡„À¡à ) À≈— °°“√∑à Õ߇∑’Ë ¬« ‡™‘ ßπ‘ ‡«» (eco-tourism) ·¡â ·µà ∑ƒ…Æ’ ª√— ™≠“«‘ ∑¬“ »“ µ√å À√◊ Õ«‘ ∑¬ª√— ™≠“ (scien- tific-philosophical theory) ∫“ß∑’ °Á µâ Õß„™â ‡«≈“À≈“¬ªï „π°“√æ‘ Ÿ ®πå (‡™à π„π°√≥’ ∑ƒ…Æ’ — ¡æ— ∑∏¿“æ¢Õß ‰Õπå ‰µπå ) À√◊ Õ∫“ß∑’ °Á ¬Õ¡√— ∫°— π ‚¥¬‰¡à µâ Õßæ‘ Ÿ ®πå Õ–‰√ ‡æ√“–¡’ ¢â Õ ‡∑Á ®®√‘ ß π— ∫ πÿ πÕ¬à “ßæÕ‡æ’ ¬ß·≈â « „πµÕπ𔇠πÕ (‡™à π„π°√≥’ ∑ƒ…Æ’ °“√¶à “µ— «µ“¬À√◊ Õ∑ƒ…Æ’ ‚§√ß √â “ß ·≈–Àπâ “∑’Ë ¢Õ߇ա’ ≈ ¥Ÿ √·°ß) ∑ƒ…Æ’ §«“¡‡ªì πÀπ÷Ë ß‡¥’ ¬«∑’Ë º¡ 欓¬“¡Õ∏‘ ∫“¬‡ πÕ„π∫∑§«“¡π’È πà “®–®— ¥«à “‡ªì π∑ƒ…Æ’ ª√— ™≠“«‘ ∑¬“ »“ µ√å ‰¥â ·µà °Á ¡’ ≈— °…≥–«‘ æ“°…å Õ¬Ÿà „πµ— « §◊ Õ«‘ æ“°…å 惵‘ °√√¡¢Õß ¡πÿ …¬å ∑’Ë ‰¡à ‡§“√æ„𧫓¡‡ªì πÀπ÷Ë ß ‡¥’ ¬«¢Õߧ«“¡·µ°µà “ß ·≈–µâ Õß√— ∫ º≈°√√¡À≈“°À≈“¬√â “¬·√ß „π¥â “π √à “ß°“¬ ™’ «‘ µ ®‘ µ„® À√◊ Õ∑√— æ¬å ‘ π ‡ß‘ π∑Õß „π¢≥–‡¥’ ¬«°— π °Á Õ“®®–π” ¡“ª√–¬ÿ °µå „™â ‡ªì π∑ƒ…Æ’ ·π«ªØ‘ ∫— µ‘ ”À√— ∫∫ÿ §§≈ §√Õ∫§√— « Õß§å °√ √— ∞∫“≈ „π°“√ √⠓߇հ¿“æ∑’Ë ‡æ‘Ë ¡ ª√– ‘ ∑∏‘ ¿“æ·≈– √â “ß √√§å §«“¡ ÿ ¢§«“¡ ”‡√Á ® Õ¬à “ß‰√°Á µ“¡ º¡„§√à ¢Õ·∑√° ‡ πÕ§«“¡§‘ ¥∑’Ë ºÿ ¥¢÷È π¡“„π¢≥–∑’Ë º¡°”≈— ߇¢’ ¬πÀπ— ß ◊ Õ‡√◊Ë Õß çTheory is from Love and Dreamé (®–µ’ æ‘ ¡æå ‡º¬·æ√à ‡ªì π¿“…“Õ— ß°ƒ…„π §.». Ú˜) ...‡ªì 𧫓¡§‘ ¥∑’Ë ∑”„Àâ º¡¡—Ë π„®«à “ ∑’Ë º¡„™â §”«à “∑ƒ…Æ’ π—È π ∂Ÿ °µâ Õß·≈â « ∏√√¡π‘ ¬“¡ Û „πæÿ ∑∏»“ π“ Õ∏‘ ∫“¬«à “ √√æ ‘Ë ßÕ¬Ÿà ¿“¬„µâ °Æ¢Õß §«“¡‰¡à ·πà πÕπ (Õπ‘ ®®“) §«“¡ ‰¡à ¡’ µ— «µπ (Õπ— µµ“) ·≈–§«“¡∑ÿ °¢å (∑ÿ °¢“) °“√§â πæ∫∑“ßøî ‘ ° å °Á ∫Õ°‡√“ ·≈â ««à “∑ÿ ° √√æ ‘Ë ß‰¡à ¡’ §«“¡·πà πÕπ (uncertainty) ‡æ√“–©–π—È π — ®®– (truth) ∑’Ë ‡√“æŸ ¥«à “æ∫·≈â «‡¢â “∂÷ ß·≈â «°Á ‰¡à ¡’ §«“¡·πà πÕπ — ®®–‡ªì π‡æ’ ¬ß§«“¡ ®√‘ ß™—Ë «§√“« À√◊ Õ ¡¡µ‘ ∞“π∑’Ë µ—È ß¢÷È π ‡æ◊Ë Õ¬ÿ µ‘ °“√‚µâ ‡∂’ ¬ßÀ√◊ Õ‚µâ ·¬â ߉«â ™—Ë «§√“«‡∑à “π—È π ∑ÿ ° ‘Ë ß∑ÿ °Õ¬à “ß®÷ ß ‡ªì π‡æ’ ¬ß ∑ƒ…Æ’ ‰¡à «à “®–‡ªì π∑“ßøî ‘ ° å ®‘ µ «‘ ∑¬“ π‘ ‡∑»»“ µ√å ª√— ™≠“ À√◊ Õ·¡â ‡∑««‘ ∑¬“ §«“¡√Ÿâ §«“¡§‘ ¥ §«“¡‡™◊Ë Õ¢Õß ¡πÿ …¬å ≈â «π‡ªì π∑ƒ…Æ’ ·µà ‡¡◊Ë Õ‡ªì π ∑’Ë ¬Õ¡√— ∫À√◊ Õæ‘ Ÿ ®πå ·≈â « °Á ®–°≈“¬ ‡ªì π — ®®– À√◊ Õ∑’Ë Õ“®‡√’ ¬°«à “ Õß§å §«“¡√Ÿâ ·µà ∑ÿ ° — ®®–À√◊ Õ∑ÿ °Õß§å §«“¡√Ÿâ °Á ¡’ ≈— °…≥–‡©æ“–∑’Ë (local) À√◊ Õ ‡©æ“–°“≈ (temporary) ‡∑à “π—È π „π ∑’Ë Õ◊Ë πÀ√◊ Õ‡«≈“Õ◊Ë π — ®®–À√◊ ÕÕß§å §«“¡ √Ÿâ °Á Õ“®®–‡ªì π‡æ’ ¬ß∑ƒ…Æ’ À√◊ Õ‰¡à ‡ªì πÕ–‰√‡≈¬ ‰¡à ¡’ §«“¡À¡“¬Õ–‰√ ‡≈¬ µ— «Õ¬à “ß ÿ ¥‚µà ߇™à π °“√ Õπ »“ π“‡µã “„ππ§√«“µ‘ °— π À≈— °°“√ ∫√‘ À“√∏ÿ √°‘ ®∑’Ë ®–‡√’ ¬π°— π„πÕ’ ° Ú ªï ¢â “ßÀπâ “ ∫∑§«“¡π’È ¢Õߺ¡°Á ‡™à π‡¥’ ¬« °— π Õ’ °‰¡à ‡∑à “‰√°Á Õ“®®–‡¢â “‰ª´ÿ °Õ¬Ÿà „πÀâ Õß ¡ÿ ¥µà “ß Ê Õ¬à “ß‰¡à ¡’ §«“¡ À¡“¬Õ–‰√ ·µà „π«— ππ’È À√◊ Õ„πªï π’È ∑’Ë º¡¬— ß ÕπÀπ— ß ◊ ÕÕ¬Ÿà „π¡À“«‘ ∑¬“≈— ¬ °Á §ß®–¡’ ª√–‚¬™πå µ“¡ ¡§«√ ·≈– Õ¬à “ß ¡§«√ ... „π‚≈°∑’Ë °”≈— ß·µ° ‡ªì π‡ ’Ë ¬ß Ê ‚¥¬ºŸâ °à Õ°“√¥’ ∑’Ë ‡ÀÁ π ·°à µ— «·≈–ºŸâ °à Õ°“√√â “¬∑’Ë ‰¡à ‰«â Àπâ “ „§√ æ◊È π∞“𧫓¡§‘ ¥ °“√§‘ ¥‡°’Ë ¬«°— ∫√–∫∫µà “ß Ê (systems thinking) ‡ªì π°√–∫«π ∑— »πå „À¡à ∑’Ë °à Õµ— «¢÷È π„π§√÷Ë ß·√°¢Õß §√‘ µå »µ«√√…∑’Ë Ú ·µà ¡‚π∑— »πå ·π«Àπâ “ ÿ ¥Õ“®¬â ÕπÀ≈— ߉ªµ—È ß·µà ‡¡◊Ë Õ‚¬Œ— ππå ‚«≈å ø°— ß «Õπ ‡°Õ‡∑Õ (Johann Wolfgang von Goethe) π— ° ‡¢’ ¬π™“«‡¬Õ√¡— π‡ πÕº≈ß“π«‘ ®— ¬ ‡™‘ ß«‘ ∑¬“»“ µ√å ‡√◊Ë Õß ç√–∫∫°“√ ·ª√ ¿“æÕ¬à “ß ”§— ≠¢Õßæ◊ ™é (The Metamorphoses of Plants) „π §.». Ò˜˘