สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand «‘ ‡§√“–Àå 擬ÿ À¡ÿ π‡¢µ√â Õπ °“√«‘ ‡§√“–Àå 擬ÿ À¡ÿ π‡¢µ√â Õπ∑’Ë ‡§≈◊Ë Õπ‡¢â “ Ÿà ª√–‡∑»‰∑¬ 1228 Vol. 31 No. 4 Oct.-Dec. 2006 ¿Ÿ ¡‘ ¿“§µà “ß Ê Õ“°“»‡¬Á π·≈–·Àâ ß ·µà ‡¡◊Ë Õ≈¡π’È ºà “πÕà “«‰∑¬ ·≈–æ— ¥‡¢â “ Ÿà ¿“§„µâ ®–π”‡Õ“§«“¡™◊È πæ√â Õ¡∑—È ß ∑”„Àâ ‡°‘ ¥Ωπµ°µ—È ß·µà °≈“߇¥◊ Õπ µÿ ≈“§¡∂÷ ߇¥◊ Õπ°ÿ ¡¿“æ— π∏å ™à «ß ‡ª≈’Ë ¬π≈¡¡√ ÿ ¡∑—È ß ÕßÕ“®„™â ‡«≈“ ª√–¡“≥ Ò-Ú — ª¥“Àå ∑’Ë ≈¡¡√ ÿ ¡ æ— ¥™â “À√◊ Õ‡√Á «°«à “‡«≈“¥— ß°≈à “« Ú. Ωπ®“°≈¡ΩÉ “¬„µâ ‡ªì π≈¡ √â Õπ·≈–™ÿà ¡™◊È π ‡√‘Ë ¡æ— ¥µ—È ß·µà ª√–- ¡“≥°≈“߇¥◊ Õπ°ÿ ¡¿“æ— π∏å ∂÷ ߇¥◊ Õπ ‡¡…“¬π ‡¡◊Ë Õ≈¡ΩÉ “¬„µâ √«¡∑—È ß≈¡ µ–«— πÕÕ°‡©’ ¬ß„µâ ∑’Ë æ— ¥¡“®“°πà “π πÈ ”∑–‡≈®’ π„µâ ·≈–Õà “«‰∑¬‡¢â “ Ÿà æ◊È π ¥‘ π∫√‘ ‡«≥¿“§°≈“ßµÕπ≈à “ßµ—È ß·µà ®— ßÀ«— ¥π§√ «√√§å ≈ß¡“∂÷ ßÕà “«‰∑¬ ‡π◊Ë Õß®“°≈¡π’È ¡“®“°∑‘ »„µâ ∫“ߧ√—È ß ‡√’ ¬°«à “ ≈¡ΩÉ “¬„µâ „π ¡— ¬‚∫√“≥ ‡√◊ Õ ”‡¿“®“°µà “ߪ√–‡∑»∑’Ë ‡¢â “¡“ §â “¢“¬„πª√–‡∑»‰∑¬®–„™â ≈¡π’È ·≈à π ¢÷È π‰ªµ“¡·¡à πÈ ”‡®â “æ√–¬“∑”„Àâ ¡’ ™◊Ë Õ‡√’ ¬°Õ’ °™◊Ë ÕÀπ÷Ë ß«à “ ≈¡µ–‡¿“ ≈¡ π’È ®–π”‡Õ“§«“¡™◊È π®“°Õà “«‰∑¬‡¢â “ Ÿà æ◊È π¥‘ π∑’Ë Õ¬Ÿà µÕπ„π∑’Ë Õ“°“»√â Õπ Õ∫Õâ “« ·≈–‡¡◊Ë Õ¡’ ¿“æ‡À¡“– ¡ ®–∑”„Àâ ‡°‘ ¥Ωπµ°∫√‘ ‡«≥∑’Ë √“∫¿“§ °≈“ß ∂â “„π™à «ßπ’È ¡’ ≈¡∑’Ë ¡“®“°∑“ß ‡Àπ◊ Õ´÷Ë ß¡’ Õ“°“»‡¬Á π∑”„Àâ Õ“°“» Ú °√–· °√–∑∫°— π ·≈–∫“ß∫√‘ ‡«≥ ¡’ ·π«≈¡æ— ¥ Õ∫ ∑”„Àâ ‡°‘ ¥§«“¡ ·ª√ª√«π¢ÕßÕ“°“»‡°‘ ¥¢÷È πÕ¬à “ß √«¥‡√Á «‡ªì π‡Àµÿ „Àâ ‡°‘ ¥æ“¬ÿ ΩπøÑ “ §–πÕß ≈¡°√–‚™° ‡√’ ¬°«à “ 擬ÿ ƒ¥Ÿ √â Õπ ‡°‘ ¥„π™à «ß‡«≈“ —È π§√—È ß≈–ª√–- ¡“≥ Ò-Ú ™—Ë «‚¡ß à «π„À≠à ¡— °®– ‡°‘ ¥Ωπµ°„π¿“§‡Àπ◊ Õ ¿“§µ–«— π ÕÕ°‡©’ ¬ß‡Àπ◊ Õ ¿“§°≈“ß ·≈–¿“§ µ–«— πµ° Û. Ωπ®“°·π«ª–∑–Õ“°“» ‡ªì πΩπ∑’Ë ‡°‘ ¥®“°°“√ª–∑–Õ“°“» √–À«à “ß≈¡¡√ ÿ ¡µ–«— πµ°‡©’ ¬ß„µâ °— ∫ ≈¡¡√ ÿ ¡µ–«— πÕÕ°‡©’ ¬ß‡Àπ◊ Õ ‡¡◊Ë Õ¡’ ¿“æÕ“°“»‡À¡“– ¡∑”„Àâ Õ“°“» ‡ª≈’Ë ¬π·ª≈߇°‘ ¥Ωπµ°°√–®“¬µ“¡ ·π«ª–∑–Õ“°“» Ù. Ωπ®“°æ“¬ÿ À¡ÿ π (Ωπ®“° ≈¡®√) ‡¡◊Ë Õ¡’ 擬ÿ À¡ÿ π∑’Ë æ— ¥¡“®“° πà “ππÈ ”∑“ß¥â “πµ–«— πÕÕ° µ–«— πµ° ·≈–∑“ßµÕπ≈à “ß¢Õߪ√–‡∑»®–∑” „Àâ ≈¡øÑ “Õ“°“»‡°‘ ¥°“√‡ª≈’Ë ¬π·ª≈ß Õ¬à “ß√«¥‡√Á «¡’ ∑—È ß擬ÿ ≈¡·√ß Ωπ µ°Àπ— °‡ªì π∫√‘ ‡«≥°«â “ß √«¡∑—È ßÕ“® ‡°‘ ¥¿— ¬∏√√¡™“µ‘ µà “ß Ê µ“¡¡“ „π°“√»÷ °…“§√—È ßπ’È ®–»÷ °…“ ‡©æ“–擬ÿ À¡ÿ π‡¢µ√â Õπ∑’Ë ‡§≈◊Ë Õπ ‡¢â “ Ÿà ª√–‡∑»‰∑¬ ‡æ√“–‡ªì πªí ®®— ¬ ∑’Ë ™à «¬‡æ‘Ë ¡ª√‘ ¡“≥πÈ ”Ωπ‚¥¬√«¡∑’Ë “¡“√∂𔉪„™â ª√–‚¬™πå „π¥â “π µà “ß Ê ·≈–‡ªì π°“√∫√√‡∑“§«“¡·Àâ ß ·≈â ß „π¢≥–‡¥’ ¬«°— π∂â “¡’ ª√‘ ¡“≥ πÈ ”Ωπ¡“°‡°‘ π‰ª°Á ∑”„Àâ ‡°‘ ¥§«“¡ ‡ ’ ¬À“¬µà Õ™’ «‘ µ ∑√— æ¬å ‘ π ·≈–æ◊È π∑’Ë ∑”°“√‡°…µ√°√√¡¢Õߪ√–™“°√ °“√·∫à ß擬ÿ À¡ÿ πµ“¡ ∂“π∑’Ë ‡°‘ ¥ (Strahler, 1969 : 219) ·∫à ß æ“¬ÿ À¡ÿ π‡ªì π Û ≈— °…≥–§◊ Õ æ“¬ÿ À¡ÿ π‡¢µ√â Õπ (tropical cyclone) ‡ªì π 擬ÿ À¡ÿ π∑’Ë ‡°‘ ¥∫√‘ ‡«≥≈–µ‘ ®Ÿ ¥µË ”À√◊ Õ πà “ππÈ ”‡¢µ√â Õπ 擬ÿ À¡ÿ ππÕ°‡¢µ √â Õπ (extratropical cyclone) ‡ªì π 擬ÿ À¡ÿ π∑’Ë ‡°‘ ¥∫√‘ ‡«≥≈–µ‘ ®Ÿ ¥°≈“ß ·≈–≈–µ‘ ®Ÿ ¥ Ÿ ß ·≈–擬ÿ ≈— °…≥– ÿ ¥ ∑â “¬§◊ Õ ∑Õ√å π“‚¥ (tornado) ‡ªì π擬ÿ ¢π“¥‡≈Á °‡°‘ ¥∫√‘ ‡«≥æ◊È π¥‘ π ¡’ √–¬– ‡«≈“°“√‡°‘ ¥‰¡à π“π‡©≈’Ë ¬ª√–¡“≥ Ò-Ú ™—Ë «‚¡ß ·µà ¡’ Õ”π“®°“√∑”≈“¬ Ÿ ß §«“¡√ÿ π·√ߢÕß擬ÿ “¡“√∂¬° √∂¬πµå æ— ¥∫â “π‡√◊ Õπ·≈– ‘Ë ß°à Õ √â “ß „Àâ æ— ß∑≈“¬‡ ’ ¬À“¬‰¥â 擬ÿ ≈— °…≥– π’È ∂â “¡’ ¢π“¥‡≈Á °·≈–‡°‘ ¥‡Àπ◊ Õæ◊È ππÈ ” ‡√’ ¬°«à “ ‡ª“µå πÈ ” (waterspout) „π ª√–‡∑»‰∑¬‡√’ ¬°«à “ 𓧇≈à ππÈ ” À√◊ Õ æ“¬ÿ ß«ß™â “ß ∂â “æ— ¥ºà “π·À≈à ß πÈ ”À√◊ ÕÀπÕßπÈ ”Õ“®¥÷ ߇Փ ‘Ë ß¡’ ™’ «‘ µ „ππÈ ”¢÷È π‰ª¥â «¬ (ª√–‡ √‘ ∞ «‘ ∑¬“√— ∞, ÚıÙı : Ò¯) ∫“ߧ√—È ßæ∫«à “Ωπ µ°æ√â Õ¡°— ∫擬ÿ π’È ¡’ ª≈“µ°≈ß¡“ ¥â «¬ ·À≈à ß°”‡π‘ ¥æ“¬ÿ À¡ÿ π‡¢µ √â Õπ 擬ÿ À¡ÿ π‡¢µ√â Õ𠇪ì π擬ÿ ¢π“¥„À≠à ∑’Ë °à Õµ— «¢÷È π„ππà “ππÈ ”‡¢µ √â Õπ‚¥¬Õ¬Ÿà √–À«à “ß≈–µ‘ ®Ÿ ¥ ¯ Ì  û - Òı Ì  û ‡Àπ◊ Õ·≈–„µâ À√◊ ÕÕ“® Ÿ ß °«à “π’È à «π∫√‘ ‡«≥»Ÿ π¬å Ÿ µ√‰¡à §à Õ¬ ‡°‘ ¥æ“¬ÿ ‡æ√“–∫√‘ ‡«≥»Ÿ π¬å Ÿ µ√·√ß §Õ√‘ ÕÕ≈‘ * ‰¡à ª√“°Ø™— ¥‡®π 擬ÿ À¡ÿ π‡¢µ√â Õπ®–‡√‘Ë ¡°à Õµ— «∫√‘ ‡«≥ À¬à Õ¡§«“¡°¥Õ“°“»µË ”∑’Ë ¡’ °”≈— ß ·√߇Àπ◊ Õæ◊È πº‘ «πÈ ”∑–‡≈‡¢µ√â Õπ∑’Ë ¡’ * ·√ߧÕ√‘ ÕÕ≈‘ : coriolis force æ®π“πÿ °√¡»— æ∑å ¿Ÿ ¡‘ »“ µ√å ©∫— ∫√“™∫— ≥±‘ µ¬ ∂“π æ‘ ¡æå §√—È ß∑’Ë Ù (·°â ‰¢‡æ‘Ë ¡‡µ‘ ¡) À¡“¬∂÷ ß ·√ß∑’Ë ª√“°Øµà Õ «— µ∂ÿ ∑’Ë ‡§≈◊Ë Õπ∑’Ë ∫πº‘ «‚≈° ∑”„Àâ «— µ∂ÿ ‡§≈◊Ë Õπ∑’Ë ‰ª®“°·π«‡¥‘ ¡ ‡π◊Ë Õß®“°°“√À¡ÿ π‡«’ ¬π√Õ∫µ— «‡ÕߢÕß‚≈° ·√ßπ’È ∑”„Àâ «— µ∂ÿ π—È π‡§≈◊Ë Õπ∑’Ë ‡©®“°·π«‡¥‘ ¡‰ª ∑“ߢ«“„π´’ °‚≈°‡Àπ◊ Õ ·≈–‡©‰ª∑“ß´â “¬„π´’ °‚≈°„µâ