สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand æ— ≤π“°“√∑“ß°“√»÷ °…“¢Õ߉∑¬ ¡— ¬√— ™°“≈∑’Ë ı °— ∫≠’Ë ªÿÉ π ¡— ¬‡¡®‘ : °“√«‘ ‡§√“–Àå ‡ª√’ ¬∫‡∑’ ¬∫ 1160 Vol. 31 No. 4 Oct.-Dec. 2006 À≈— ß°“√µ—È ß°√–∑√«ß»÷ °…“∏‘ °“√ ≠’Ë ªÿÉ π°Á ‰¥â ª√–°“»„™â °ÆÀ¡“¬æ◊È π ∞“π∑“ß°“√»÷ °…“ (Gakusei) ´÷Ë ß¡’ ®ÿ ¥¡ÿà ßÀ¡“¬∑’Ë ”§— ≠§◊ Õ ç®–‰¡à ¡’ ™ÿ ¡™π„¥¡’ §√Õ∫§√— «∑’Ë Õà “π‰¡à ÕÕ° ‡¢’ ¬π‰¡à ‰¥â À√◊ Õ®–‰¡à ¡’ §√Õ∫§√— « „¥¡’ §π∑’Ë Õà “π‰¡à ÕÕ° ‡¢’ ¬π‰¡à ‰¥â é °ÆÀ¡“¬æ◊È π∞“π∑“ß°“√»÷ °…“ ´÷Ë ß¡’ Ò˘ ¡“µ√“ (µà Õ¡“‰¥â ‡æ‘Ë ¡‡ªì π ÚÒÛ ¡“µ√“) ‡ªì π°“√π”√–∫∫°“√ »÷ °…“·∫∫√«¡Õ”𓮉«â ∑’Ë »Ÿ π¬å °≈“ß ¢ÕßΩ√—Ë ß‡» ¡“„™â ¡’ °“√·∫à ߪ√–‡∑» ‡ªì π‡¢µ°“√»÷ °…“ ¯ ‡¢µ ·µà ≈–‡¢µ ¡’ ¡À“«‘ ∑¬“≈— ¬ Ò ·Àà ß ‚√߇√’ ¬π ¡— ∏¬¡»÷ °…“ (µâ π·≈–ª≈“¬) ÛÚ ‚√ß ·µà ≈–‡¢µ‚√߇√’ ¬π¡— ∏¬¡®–¡’ ‚√߇√’ ¬πª√–∂¡»÷ °…“ ÚÒ ‚√ß ‡¡◊Ë Õ √«¡∑—È ßª√–‡∑»®–¡’ ‚√߇√’ ¬πª√–∂¡ »÷ °…“ ıÙ,˜ˆ ‚√ß ‚¥¬Õ“»— ¬ ‚√߇√’ ¬π√“…Æ√å ‡¥‘ ¡§◊ Õ ‡∑–√–‚°–¬– (terakoya) ·≈–™‘ ®ÿ °ÿ (shijuku) °— ∫¡’ °“√ √â “ß‚√߇√’ ¬π¢÷È π„À¡à §à “ „™â ®à “¬ ”À√— ∫‚√߇√’ ¬π™—È πª√–∂¡ »÷ °…“ ª√–™“™π‡ªì πºŸâ √— ∫º‘ ¥™Õ∫ ‡ß‘ π∫√‘ ®“§¢Õߪ√–™“™π·≈– à «π ∑â Õß∂‘Ë π‡ªì π·À≈à ß√“¬‰¥â ”À√— ∫§à “ „™â ®à “¬ à «π„À≠à „π°“√π’È ‡¥Á °∑ÿ °§π ∑’Ë ¡’ Õ“¬ÿ ∂÷ ß ˆ ªï ®–µâ Õß√— ∫°“√»÷ °…“ ¿“§∫— ߧ— ∫‡ªì π‡«≈“ Ù ªï Òı ¥— ∫‡∫‘ ≈¬Ÿ ®’ . ∫’ ≈’ ¬å «‘ ®“√≥å ·ºπ°“√»÷ °…“¢Õß≠’Ë ªÿÉ π©∫— ∫π’È «à “ çµ—È ß§«“¡À«— ߉«â Ÿ ß¡“° ‡°◊ Õ∫®– °≈à “«‰¥â «à “ Ÿ ߇°‘ π‰ª ”À√— ∫ª√–‡∑» ∑’Ë ‡æ‘Ë ß¬°‡≈‘ °√–∫∫øî «¥— ≈¡“‡¡◊Ë Õ‰¡à °’Ë ªï °à Õπé ·µà °Á ¬Õ¡√— ∫«à “≠’Ë ªÿÉ π∑”‰¥â ç√«¥‡√Á «Õ¬à “ßπà “æ‘ »«ßé Òˆ ‚¥¬„π §.». Ò¯¯ (æ.». ÚÙÚÛ) ¡’ ‚√ß ‡√’ ¬πª√–∂¡»÷ °…“ Ú¯, ‚√ß π— °‡√’ ¬π¡“°°«à “ Ú ≈â “π§π (ª√–- ¡“≥√â Õ¬≈– Ù ¢Õ߇¥Á °„π«— ¬‡√’ ¬π) π— °‡√’ ¬π„π«— ¬‡≈à “‡√’ ¬π‡æ‘Ë ¡¢÷È π‡ªì π √â Õ¬≈– Ùˆ „π §.». Ò¯¯ˆ (æ.». ÚÙÚ˘) √â Õ¬≈– ˆ „π §.». Ò¯˘ı (æ.». ÚÙÛ¯) √â Õ¬≈– ˘ „π §.». Ò˘ (æ.». ÚÙÙÛ) ·≈–π— °‡√’ ¬π „π«— ¬‡≈à “‡√’ ¬π‡æ‘Ë ¡¢÷È π‡ªì π√â Õ¬≈– ˘ı „π §.». Ò˘ı (æ.». ÚÙÙ¯) Ò˜ ·µà µ— «‡≈¢°“√‡æ‘Ë ¡®”π«ππ— ° ‡√’ ¬π∑’Ë πà “æ‘ »«ß¥— ß∑’Ë ¥— ∫‡∫‘ ≈¬Ÿ ®’ . ∫’ ≈’ ¬å °≈à “«π—È π „™à «à “®–ª√“»®“° Õÿ ª √√§ ‡æ√“–°ÆÀ¡“¬°“√»÷ °…“ (Kyoikurei) §.». Ò¯˜˘ (æ.». ÚÙÚÚ) ‰¥â ª√— ∫‡ª≈’Ë ¬π‡«≈“¢Õß°“√ »÷ °…“¿“§∫— ߧ— ∫®“° Ù ªï ≈¥≈ß ‡À≈◊ Õ Òˆ ‡¥◊ Õπ ”À√— ∫‡¥Á °„π«— ¬ ‡≈à “‡√’ ¬π §◊ ÕÕ“¬ÿ ˆ-ÒÙ ªï À√◊ Õ„Àâ ‡√’ ¬πÕ¬à “ßπâ Õ¬ªï ≈– Òˆ — ª¥“Àå ·≈–„π §.». Ò¯¯ (æ.». ÚÙÚÛ) ‡æ‘Ë ¡‡«≈“°“√»÷ °…“¿“§∫— ߧ— ∫‡ªì π Û ªï ®π §.». Ò¯¯ˆ (æ.». ÚÙÚ˘) ®÷ ߇æ‘Ë ¡‡«≈“°“√»÷ °…“¿“§∫— ߧ— ∫ ‡ªì π Ù ªï ‡À¡◊ Õπ∑’Ë °”Àπ¥‰«â §√—È ß ·√°‡¡◊Ë Õ §.». Ò¯˜Ú ·µà °√–π—È π ¬— ßÕπÿ ‚≈¡„Àâ ‡√’ ¬π Û ªï ‰¥â „π∫“ß ∑â Õß∑’Ë ®π §.». Ò˘ ®÷ ß∫— ߧ— ∫„Àâ ‡√’ ¬π‡µÁ ¡ Ù ªï ∑—È ßÀ¡¥ ·≈–„π §.». Ò˘˜ (æ.». ÚÙÒ) ®÷ ߢ¬“¬‡«≈“ °“√»÷ °…“¿“§∫— ߧ— ∫‡ªì π ˆ ªï Ò¯ Õπ÷Ë ß °ÆÀ¡“¬°“√»÷ °…“ §.». Ò¯˜˘ (æ.». ÚÙÚÚ) ¬— ß¡’ °“√ ‡ª≈’Ë ¬π·ª≈ß°“√§«∫§ÿ ¡°“√»÷ °…“ ®“°·∫∫√«¡Õ”𓮇ªì π·∫∫°√–- ®“¬Õ”π“®„Àâ °— ∫∑â Õß∂‘Ë πµ“¡·∫∫ À√— ∞Õ‡¡√‘ °“ ·≈–¬°‡≈‘ ° 燢µ ¡À“«‘ ∑¬“≈— ¬é ∑’Ë ®–„Àâ ¡’ ¡À“«‘ ∑¬“ ≈— ¬„π·µà ≈–‡¢µ Ò ·Àà ß ‡æ√“–∂÷ ß §.». Ò¯˜˘ (æ.». ÚÙÚÚ) ‡æ‘Ë ßµ—È ß ¡À“«‘ ∑¬“≈— ¬‰¥â ‡æ’ ¬ß·Àà ߇¥’ ¬« §◊ Õ ¡À“«‘ ∑¬“≈— ¬‚µ‡°’ ¬« (Tokyo Uni- versity) ´÷Ë ßæ— ≤π“¡“®“° ∂“∫— π ™—È π Ÿ ß‚µ‡°’ ¬«Õ‘ ¡æ’ ‡√’ ¬≈ (Tokyo Imperial) µ—È ß‡¡◊Ë Õ §.». Ò¯ˆ˘ (æ.». ÚÙÒÚ) ‚¥¬‡ª≈’Ë ¬π™◊Ë Õ‡ªì π¡À“ «‘ ∑¬“≈— ¬‚µ‡°’ ¬«‡¡◊Ë Õ §.». Ò¯˜˜ (æ.».ÚÙÚ) ·≈–¡À“«‘ ∑¬“≈— ¬ ‚µ‡°’ ¬«Õ‘ ¡æ’ ‡√’ ¬≈ (Tokyo Imperial University) ‡¡◊Ë Õ §.». Ò¯¯ˆ (æ.». Òı Herbert Passin, op.cit., p. 73. and p. 209-211, Richard Rubinger, op.cit., p. 223, ·µà ¥— ∫‡∫‘ ≈¬Ÿ ®’ . ∫’ ≈’ ¬å , ª√–«— µ‘ »“ µ√å ≠’Ë ªÿÉ π ¡— ¬„À¡à , ∑Õß ÿ ° ‡°µÿ ‚√®πå ·ª≈, Àπâ “ ÚÒı ·≈– Chitoshi Yanaga, Japan Since Perry, p. 101, √–∫ÿ «à “°“√»÷ °…“¿“§∫— ߧ— ∫‡√‘Ë ¡µâ π®“°∫— ߧ— ∫ Òˆ ‡¥◊ Õπ ´÷Ë ßπà “®–‡ªì π°“√Õ∏‘ ∫“¬Õ¬à “ß√«∫√— ¥‡æ√“–¿“¬À≈— ߪ√— ∫≈¥‡À≈◊ Õ Òˆ ‡¥◊ Õπ Òˆ ¥— ∫‡∫‘ ≈¬Ÿ ®’ . ∫’ ≈’ ¬å , ‡≈à ¡‡¥‘ ¡, Àπâ “ ÚÒı. Ò˜ ·À≈à ߇¥‘ ¡, Àπâ “ ÚÒı. Ò¯ Herbert Passin, op.cit., p. 73 and Richard Rubinger, op.cit., p. 233.