สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand æ— ≤π“°“√∑“ß°“√»÷ °…“¢Õ߉∑¬ ¡— ¬√— ™°“≈∑’Ë ı °— ∫≠’Ë ªÿÉ π ¡— ¬‡¡®‘ : °“√«‘ ‡§√“–Àå ‡ª√’ ¬∫‡∑’ ¬∫ 1154 Vol. 31 No. 4 Oct.-Dec. 2006 À√◊ Õ ¥√.¥’ .∫’ . ∫√— ¥‡≈¬å (Dr. D.B. Bradley) ‡™‘ ≠™«π„Àâ §π‰∑¬‡ªì π ¡“™‘ °√— ∫Àπ— ß ◊ Õæ‘ ¡æå ®¥À¡“¬‡Àµÿ › The Bangkok Recorder «à “ ∂â “¡’ ¡“™‘ ° Ú-Û §π Àπ— ß ◊ Õæ‘ ¡æå °Á §ÿâ ¡∑ÿ π “¡“√∂¥”‡π‘ π°“√‰¥â ·µà §π‰∑¬°Á ¡— §√ ‡ªì π ¡“™‘ °πâ Õ¬ Àπ— ß ◊ Õæ‘ ¡æå ®÷ ßÕÕ°‰¥â „π√–¬– —È π Ê Ú √–¬–§◊ Õ §√—È ß·√°„π æ.». ÚÛ¯˜ §√—È ß∑’Ë Ú „π æ.». ÚÙ¯ ®“°π—È π °Á µâ Õßªî ¥µ— «≈ß „π≠’Ë ªÿÉ π ≈— °…≥–À≈“°À≈“¬ ¢ÕßÕ“√¬∏√√¡‡Õ‡™’ ¬µ–«— πÕÕ° ´÷Ë ß∂◊ Õ°”‡π‘ ¥„π®’ π∑’Ë „Àâ §«“¡ ”§— ≠ °— ∫°“√√Ÿâ Àπ— ß ◊ Õ·≈–°“√¬°¬à Õßπ— ° ª√“™≠å ªí ≠≠“™π ·¡â «à “≠’Ë ªÿÉ π®– ‰¡à ‰¥â √— ∫√–∫∫°“√§— ¥‡≈◊ Õ°∫ÿ §§≈ ‡ªì π¢â “√“™°“√‚¥¬ºà “π°“√ Õ∫·¢à ß ¢— π ·µà °“√‡ÀÁ 𧫓¡ ”§— ≠¢Õß°“√ »÷ °…“°Á ¡’ Õ‘ ∑∏‘ æ≈„π≠’Ë ªÿÉ π „πª≈“¬ ¡— ¬‚∑–°ÿ ß–«–®÷ ß¡’ ∂“π»÷ °…“‡°‘ ¥ ¢÷È π„πÀ≈“¬≈— °…≥– §◊ Õ Ò. ‚√߇√’ ¬π ”À√— ∫™π™—È π Ÿ ß ·∫à ߇ªì π (Ò) ‚√߇√’ ¬π¢Õß‚™°ÿ π (bakufu schools) ´÷Ë ß‚™°ÿ πµ—È ß¢÷È π ¡“‡æ◊Ë ÕΩñ ° ÕπÕ∫√¡∫ÿ µ√À≈“π¢Õß ‚™°ÿ π ¢ÿ ππ“ß ·≈–´“¡Ÿ ‰√¢Õßµπ „π ª≈“¬ ¡— ¬‚∑–°ÿ ß–«–¡’ Ú˜ ‚√ß (Ú) ‚√߇√’ ¬π¢Õß·§«â 𠉥‡¡’ ¬« (han schools) ´÷Ë ß‰¥‡¡’ ¬« À√◊ ÕºŸâ §√Õß·§«â πµ—È ß¢÷È π„𷧫â π (han) ¢Õßµπ „π ¡— ¬‚∑–°ÿ ß–«–¡’ ·§«â πµà “ß Ê ª√–¡“≥ Ú¯ ·Àà ß ‚√߇√’ ¬π‡À≈à “π’È ¡’ ¢π“¥„À≠à ‡≈Á °·µ° µà “ß°— π ·≈–¡’ Õ¬à “ßπâ Õ¬·§«â π≈– Ò ‚√ß ‡ªî ¥ Õπ§≈â “¬°— ∫‚√߇√’ ¬π¢Õß ‚™°ÿ π ∫“ß·§«â π®–¡’ ‚°ß–°ÿ ( Go- gaku ) À√◊ Õ‚√߇√’ ¬π∑â Õß∂‘Ë π ∂◊ Õ‡ªì π “¢“‚√߇√’ ¬π¢Õ߉¥‡¡’ ¬« ∂÷ ߪ≈“¬ ¡— ¬‚∑–°ÿ ß–«–‚√߇√’ ¬π¢Õߧπ™—È π Ÿ ßÀ√◊ Õæ«°´“¡Ÿ ‰√ ∑—È ß Ú ª√–‡¿∑®– ‡√‘Ë ¡‡ªî ¥‚Õ°“ „Àâ ≈Ÿ °À≈“π “¡— ≠™π ‡¢â “‡√’ ¬π‰¥â ¥â «¬ Ú. ‚√߇√’ ¬π ”À√— ∫ “¡— ≠™π ·∫à ߇ªì π (Ò) ‚√߇√’ ¬π√“…Æ√å „π «— ¥ (terakoya) ‡ªî ¥ ÕπÕ¬Ÿà „π«— ¥∑“ß æ√–æÿ ∑∏»“ π“ Õπ‚¥¬æ√– ß¶å ‡ªì π‚√߇√’ ¬π∑’Ë ¡’ ¡“°∑’Ë ÿ ¥ √–À«à “ß §.». Ò¯ıÙ-Ò¯ˆ˜ ‡ªî ¥‡æ‘Ë ¡¢÷È π°«à “ Ù, ‚√ß ı ¡’ π— °‡√’ ¬π¡“°∑’Ë ÿ ¥ ª√–¡“≥ ˘ÚÒ,˜Ú §π (Ú) ‚√߇√’ ¬π√“…Æ√å „π ∫â “πÀ√◊ Õ„π ”π— ° (shijuku) ‡ªî ¥ Õπµ“¡∫â “πÀ√◊ Õ ”π— °¢Õߧ√Ÿ ¡’ π— °‡√’ ¬π√Õß≈ß®“°‚√߇√’ ¬π√“…Æ√å „π«— ¥ „πª≈“¬ ¡— ¬‚∑–°ÿ ß–«–√–À«à “ß §.». Ò¯ıÙ-Ò¯ˆ˜ ¡’ π— °‡√’ ¬π‡¢â “ ‡√’ ¬π„π‚√߇√’ ¬π ”À√— ∫™π™—È π Ÿ ß ·≈– “¡— ≠™πª√–¡“≥ Ò,ÒÙÛ,Òˆ¯ §π ˆ ·≈–ª√–¡“≥«à “„π™à «ß‡«≈“π’È Õ— µ√“ºŸâ √Ÿâ Àπ— ß ◊ Õ„π≠’Ë ªÿÉ π∑’Ë ‡ªì 𙓬 ¡’ ª√–¡“≥√â Õ¬≈– Ùı ·≈–À≠‘ ß¡’ √â Õ¬≈– Òı ´÷Ë ß‰√‡™“‡ÕÕ√å ·≈–·®π- ‡ π °≈à “««à “ ‡ªì πÕ— µ√“ºŸâ √Ÿâ Àπ— ß ◊ Õ ‰¡à µË ”°«à “™“µ‘ „¥ Ê ∑’Ë ‡®√‘ ≠∑’Ë ÿ ¥„π ‚≈°µ–«— πµ° ˜ ı Richard Rubinger, çEducation : From One Room to One Systemé, in Japan Transition, from Tokugawa to Meiji, p. 196. ˆ Herbert Passin. Society and Education in Japan, p. 44. ˜ Edwin O. Reischauer and Marius B. Jansen, The Japanese, Change and Continuity, p. 187. ¿“ææ‘ ¡æå ∫≈Á Õ°‰¡â · ¥ß¿“æ‚√߇√’ ¬π‡∑–√–‚°–¬– À√◊ Õ‚√߇√’ ¬π√“…Æ√å „π«— ¥