สำนักราชบัณฑิตยสภา

«“√ “√ √“™∫— ≥±‘ µ¬ ∂“π ¡§«√ °«’ ¬– 1083 ªï ∑’Ë ÛÒ ©∫— ∫∑’Ë Ù µ.§.-∏.§. ÚıÙ˘ ®π‡°‘ π°«à “®–·°â ‰¢ ·µà °“√»÷ °…“Õ∫√¡À≈— ° Ÿ µ√ √–¬– —È π ‡æ◊Ë Õ°“√ªØ‘ ∫— µ‘ ß“π°Á §ß®– ‰¡à ‡æ’ ¬ßæÕ∑’Ë ®– √â “ß®‘ µ ”π÷ °‡ªì π Àπ÷Ë ß‡¥’ ¬«‰¥â Õ¬à “ß·∑â ®√‘ ß °“√»÷ °…“ µ—È ß·µà √–¥— ∫Õπÿ ∫“≈ ª√–∂¡»÷ °…“ ·≈–¡— ∏¬¡»÷ °…“ À√◊ Õ·¡â √–¥— ∫Õÿ ¥¡ »÷ °…“ ¡§«√®–‰¥â √— ∫°“√ªØ‘ √Ÿ ª„π ·π«∑“ß„À¡à ‡æ◊Ë Õ®–‰¥â ªŸ æ◊È π∞“𠧫“¡√Ÿâ ·≈–§«“¡§‘ ¥¢Õ߇¬“«™π‰ª „π∑‘ »∑“ߢÕß — 𵑠∏√√¡ §◊ ÕÕ∫√¡ ∫à ¡®‘ µ„®„Àâ ¡’ ®‘ µ ”π÷ °‡ªì πÀπ÷Ë ß‡¥’ ¬« °— ∫∑ÿ °§π ‚¥¬‰¡à ®”°— ¥‡©æ“–§√Õ∫ §√— « ‡™◊È Õ™“µ‘ »“ π“À√◊ Õ¿“…“‡¥’ ¬« °— π°— ∫µπ‡∑à “π—È π °“√ªØ‘ √Ÿ ª°“√»÷ °…“¢Õ߉∑¬ ·≈–¢Õß‚≈° §«√®–µâ Õ߇ªì π°“√ ªØ‘ √Ÿ ª∑“ߧ«“¡§‘ ¥ À√◊ Õª√— ∫¬â “¬ °√–∫«π∑— »πå (paradigm shift) ‡æ◊Ë Õ §«“¡‡°◊ Õ∫ ¡¥ÿ ≈ (near-equilibrium) √–À«à “ß°“√‡√’ ¬π√Ÿâ ‡æ◊Ë Õ°“√ª√–°Õ∫ Õ“™’ æ°— ∫°“√‡√’ ¬π√Ÿâ ‡æ◊Ë Õ √â “ß®‘ µ ”π÷ °§«“¡‡ªì πÀπ÷Ë ß‡¥’ ¬« πÕ°®“°°“√ √⠓߇ √‘ ¡·≈– æ— ≤π“ √⠓߇ √‘ ¡ªí ≠≠“·≈–∑— °…– ‡æ◊Ë Õ°“√∑”ß“π·≈â « √–∫∫°“√»÷ °…“ µ—È ß·µà ¢—È πæ◊È π∞“π®π∂÷ ßÕÿ ¥¡»÷ °…“ §«√®–µâ Õ߬◊ πÕ¬Ÿà ∫πÕÿ ¥¡°“√≥å °“√ √â “ß®‘ µ ”π÷ °¢Õߧ«“¡‡ªì πÀπ÷Ë ß ‡¥’ ¬«¢Õߧ«“¡·µ°µà “ß ‡æ‘Ë ¡§ÿ ≥§à “ ¢Õߧ«“¡√— ° §ÿ ≥§à “¢Õߧ«“¡‡ªì π ¡πÿ …¬å ·≈–§ÿ ≥§à “¢Õߧ«“¡ ÿ ¢∑’Ë ·∑â ®√‘ ß ´÷Ë ßÀ¡“¬∂÷ ߧ«“¡ ÿ ¢∑“ß®‘ µ„® ∑’Ë µâ Õ߇Àπ◊ Õ°«à “§«“¡ ÿ ¢∑“ß«— µ∂ÿ ª√— ™≠“°“√»÷ °…“·∫∫µ–«— π µ°¡’ √“°‡Àßâ “¡“®“°≈— ∑∏‘ ‡∑«π‘ ¬¡ (theism) °à Õ≈”µâ π°‘Ë ß„∫‡ªì πÕ”π“® π‘ ¬¡ (authoritarianism) ‡ √’ ¿“æ π‘ ¬¡ (libertarianism) ·≈–∑â “¬∑’Ë ÿ ¥ °Á ÕÕ°¥Õ°‡ªì πÕ‡¡√‘ °— ππ‘ ¬¡ (Ame- ricanism) √â “ß®‘ µ ”π÷ °°“√¡’ Õ”π“®∑’Ë ‡Àπ◊ Õ°«à “À√◊ Õ¬‘Ë ß„À≠à °«à “ ºŸâ Õ◊Ë πÀ√◊ Õ™“µ‘ Õ◊Ë π ∫√‘ À“√ß“π‚¥¬°“√ ‚¶…≥“·≈–°“√ª√–™“ — ¡æ— π∏å ∑’Ë ∑”„Àâ ·≈‡ÀÁ πÕ¬à “ßº‘ «‡º‘ π«à “®– à ß ‡ √‘ ¡ ‘ ∑∏‘ ‡ √’ ¿“æ¿“¬„µâ À≈— °°“√ ª√–™“∏‘ ª‰µ¬ ·µà „π à «π≈÷ °¬— ߬÷ ¥ À≈— °‡º¥Á ®°“√ ‡º¥Á ®°“√∑—È ß∑“ß ªí ≠≠“ ∑“ßÕ”π“®‡ß‘ π ·≈–∑“ßÕ“«ÿ ∏ ‡æ◊Ë Õ‡Õ“™π– §√Õ∫ß” ·≈–§√Õ∫ §√Õß ¥— ß®–‡ÀÁ π‰¥â „π°√≥’ °“√∫ÿ °‡¢â “ ¬÷ ¥§√ÕßÕ‘ √— °„π §.». ÚÛ-Úı ª√–™“™πÕ‡¡√‘ °— π®”π«π¡“° (¢÷È π ≈ß√–À«à “ß√â Õ¬≈– Ù-ı) ¬— ß π— ∫ πÿ ππ‚¬∫“¬°“√„™â Õ”π“®§«“¡ √ÿ π·√ߢÕߪ√–∏“π“∏‘ ∫¥’ ∫ÿ ™Õ¬Ÿà ‡ ¡Õ ·¡â ®–‰¥â æ∫·≈â ««à “ °“√„™â §«“¡√ÿ π ·√ßπ—È π‰¡à “¡“√∂·°â ªí ≠À“‰¥â ·µà °≈— ∫®–‡æ‘Ë ¡§«“¡√ÿ π·√ߢÕß°“√°à Õ °“√√â “¬∑’Ë ¢¬“¬ÕÕ°‰ª∑—Ë «‚≈° ®‘ µ ”π÷ °À√◊ Õª¡‡¥à π¢Õߧ«“¡ ‡Àπ◊ Õ°«à “ (supremacy complex) ‡™à ππ—È π¬à Õ¡∫—Ë π∑Õπ§ÿ ≥§à “¢Õߧ«“¡ √— °·≈–§ÿ ≥§à “¢Õߧ«“¡‡ªì π¡πÿ …¬å ∑’Ë ∑ÿ °§π¡’ ‘ ∑∏‘ ·≈–»— °¬¿“æ‡∑à “‡∑’ ¬¡ °— π ç§ÿ ≥§à “¢Õߧ«“¡‡ªì π¡πÿ …¬å ¡‘ ‰¥â Õ¬Ÿà ∑’Ë °“√„™â Õ”π“®µà Õ°— π ·µà Õ¬Ÿà ∑’Ë °“√¬Õ¡√— ∫π— ∫∂◊ Õ§«“¡‡ ¡Õ¿“§ ‡∑à “‡∑’ ¬¡°— π¢Õß¡πÿ …¬å ∑ÿ °µ— «µπ „𠵑 ªí ≠≠“§«“¡ “¡“√∂∑’Ë ®– √â “ß §«“¡ ”‡√Á ®∑’Ë ¥’ ß“¡é Òˆ π’Ë §◊ Õ·°à π¢Õßæÿ ∑∏ª√— ™≠“ ∑’Ë §«√®–π”¡“‡ªì πÀ≈— °„π°“√ªØ‘ √Ÿ ª °√–∫«π∑— »πå ∑“ß°“√»÷ °…“¢Õ߉∑¬ À√◊ Õ·¡â ¢Õß‚≈° ‡æ◊Ë Õ √⠓߇ªì π®‘ µ ”π÷ °§«“¡‡ªì πÀπ÷Ë ß‡¥’ ¬«¢Õß¡πÿ …¬- ™“µ‘ ‚¥¬√«¡ Õ¬à “ßπâ Õ¬°Á §«√π”¡“ º ¡º “π°— ∫ª√— ™≠“°“√»÷ °…“·∫∫ µ–«— πµ°À√◊ ÕÕ‡¡√‘ °— π∑’Ë ¬— ß¡’ à «π¥’ „π¥â “𧫓¡·¢Á ß·√ß·≈–§«“¡¡“π– 欓¬“¡∑“ß«— µ∂ÿ π‘ ¬¡ æÿ ∑∏ª√— ™≠“‡ªì 𧫓¡§‘ ¥‡™‘ ß ª√— ™≠“ ¡‘ „™à §«“¡‡™◊Ë Õ ¡‘ „™à ≈— ∑∏‘ À√◊ Õ »“ π“„𧫓¡À¡“¬¢Õß religion ®÷ ß “¡“√∂∑’Ë ®–ª√–¬ÿ °µå ‰ª„™â ‰¥â „π √–∫∫°“√»÷ °…“¢Õß∑ÿ °ª√–‡∑» ·¡â ®–π— ∫∂◊ Õ≈— ∑∏‘ À√◊ Õ»“ π“·µ°µà “ß °— π°Á µ“¡ °“√ªØ‘ √Ÿ ª°“√»÷ °…“‡™‘ ßæÿ ∑∏- ª√— ™≠“ πÕ°®“°®–𔉪 Ÿà °“√‡ª≈’Ë ¬π ·ª≈ß°√–∫«π∑— »πå ∑’Ë “¡“√∂‡æ‘Ë ¡ §ÿ ≥§à “¢Õߧ«“¡‡ªì π¡πÿ …¬å ·≈â « ¬— ß “¡“√∂‡æ‘Ë ¡§ÿ ≥§à “¢Õߧ«“¡√— ° §ÿ ≥ §à “¢Õߧ«“¡√Ÿâ ·≈–§ÿ ≥§à “¢Õߧ«“¡ Òˆ √ÿ ª®“°·π«§‘ ¥‡°’Ë ¬«°— ∫ çBuddhism and humanismé „π Siddhi Burt-indr, çThe Social Philosophy of Buddhismé, Mahamakut Rajavidyalai Press, 1995.