สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand °“√°√–µÿâ πÕ“√¡≥å ‡æ◊Ë Õª√–‚¬™πå ∑“ß®√‘ ¬∏√√¡ Vol. 32 No. 2 Apr.-Jun. 2007 254 §«“¡À¡“¬¢ÕßÕ“√¡≥å §«“¡ √Ÿâ ÷ °µà “ß Ê „π∑“ߪ√— ™≠“∑’Ë °≈à “« ¡“π’È π— °ª√— ™≠“¡’ ∑— »π–√à «¡°— πÕ¬Ÿà ª√–°“√Àπ÷Ë ß«à “ §«“¡√Ÿâ ÷ °·≈–Õ“√¡≥å ‡ªì π ‘Ë ß∑’Ë ·µ°µà “ß·≈–Õ¬Ÿà §π≈–ΩÉ “¬ °— ∫‡Àµÿ º≈ π— °ª√— ™≠“ ¡— ¬°√’ ° ‚∫√“≥®π∂÷ ß ¡— ¬„À¡à à «π¡“°‡ÀÁ π «à “°“√°√–∑”¥â «¬‡Àµÿ º≈¡’ §ÿ ≥§à “ ∑“ß®√‘ ¬∏√√¡¡“°°«à “°“√°√–∑” ¥â «¬Õ“√¡≥å ·µà µ—È ß·µà ¬ÿ §µâ π§√‘ µå »µ«√√…∑’Ë Ú ‡ªì πµâ π¡“ °“√°√–∑” ¥â «¬Õ“√¡≥å §«“¡√Ÿâ ÷ °‡ √‘Ë ¡‰¥â √— ∫ §«“¡ π„®¡“°¢÷È π·≈–‡√‘Ë ¡∂Ÿ °¡Õß „π·ßà ≈∫πâ Õ¬≈ß „π∑“ß®‘ µ«‘ ∑¬“·≈– „π∑“ß — ߧ¡«‘ ∑¬“ °“√· ¥ßÕÕ°∑“ß Õ“√¡≥å §«“¡√Ÿâ ÷ °‰¥â √— ∫§«“¡ π„® ·≈–§«“¡‡¢â “„®¡“°°«à “°“√∂Ÿ ° µ‘ ‡µ’ ¬π — ߧ¡«‘ ∑¬“‡ÀÁ π«à “ ¡πÿ …¬å ‡ªì π — µ«å — ߧ¡ (social being) §π ‡√“‰¡à ™Õ∫Õ¬Ÿà ‚¥¥‡¥’Ë ¬«·µà µâ Õß°“√ µ‘ ¥µà Õ — ¡æ— π∏å °— ∫ºŸâ Õ◊Ë π ‡√“µâ Õß°“√ §«“¡Õ∫Õÿà π®“°°≈ÿà ¡ ·≈–µâ Õß°“√ °“√¬Õ¡√— ∫®“°°≈ÿà ¡‡ ¡Õ ‡√“®÷ ß¡’ 惵‘ °√√¡À“æ«°À“æâ Õß®π∂÷ ß°— ∫ ‡≈à πæ√√§‡≈à πæ«°Õ¬à “ßÀ≈’ °‡≈’Ë ¬ß ‰¡à ‰¥â ‡√“¡’ §«“¡‚πâ ¡‡Õ’ ¬ß∑’Ë ®–‡¢â “ √à «¡°— ∫°≈ÿà ¡∑’Ë ¡’ §«“¡√Ÿâ ÷ °‡ªì πæ«° ‡ ¥’ ¬«°— ∫‡ √“·≈– √Ÿâ ÷ °¡’ ªØ‘ °‘ √‘ ¬“ ‚µâ µÕ∫∑“ß — ߧ¡°— ∫°≈ÿà ¡∑’Ë Õ¬Ÿà µà “ß ΩÉ “¬°— ∫‡√“ Ò¯ ¥â «¬‡Àµÿ π’È „π°“√‡§≈◊Ë Õπ ‰À«∑“ß°“√‡¡◊ ÕßÀ√◊ Õ∑“ß — ߧ¡ ®÷ ß ¡’ ¬ÿ ∑∏«‘ ∏’ µà “ß Ê ∑’Ë ‡√’ ¬°√â Õߧ«“¡ ‡ªì π°≈ÿà ¡‡¥’ ¬«°— π‚¥¬°“√„™â ∂â Õ¬§” À√◊ Õ √â “ß»— æ∑å ∑’Ë °√–µÿâ πÕ“√¡≥å √à «¡ ∫“ßÕ¬à “ß‡™à π çæà Õ·¡à æ’Ë πâ Õß∑ÿ °∑à “πé ç∑ÿ ππ‘ ¬¡ “¡“π¬å é çÕ“√¬–¢— ¥¢◊ πé çµÿ ≈“°“√¿‘ «— µπå é çπ“¬∑ÿ πé ·≈– ç¡«≈™πé ¢â Õ§«“¡∂â Õ¬§” ·≈–»— æ∑å ‡À≈à “π’È ·ΩßÕ“√¡≥å §«“¡√Ÿâ ÷ °¢Õß ºŸâ „™â · ¥ß§«“¡√Ÿâ ÷ °∑“ß®√‘ ¬∏√√¡ (ethical feelings) ¢ÕߺŸâ „™â ·≈– ºŸâ ‡ÀÁ π™Õ∫ µ≈Õ¥®π°√–µÿâ π°“√√«¡ °≈ÿà ¡¢ÕߺŸâ ‡ÀÁ π¥â «¬À√◊ Õ·¬°°≈ÿà ¡ºŸâ ‰¡à ‡ÀÁ π¥â «¬ÕÕ°‰ª ‡™à π °“√„™â ¢â Õ§«“¡ «à “ çæà Õ·¡à æ’Ë πâ Õß∑ÿ °∑à “πé „π°“√ ‡√‘Ë ¡µâ 𧔪√“»√— ¬„π∑’Ë “∏“√≥–π—È π ºŸâ æŸ ¥¡‘ ‰¥â µ—È ß„®®–‡ªì π≠“µ‘ æ’Ë πâ Õß°— ∫ „§√Õ¬à “ß·∑â ®√‘ ß ·≈–‡æ’ ¬ß·µà ‡Õà ¬ ¢â Õ§«“¡∑’Ë √⠓ߧ«“¡√Ÿâ ÷ °„π°“√‡ªì π æ√√§æ«°‡¥’ ¬«°— ∫°— ∫ºŸâ øí ߇∑à “π—È π §”«à “ ç∑ÿ ππ‘ ¬¡ “¡“π¬å é °Á ‡™à 𰗠𠇪ì π§”∑’Ë √⠓ߢ÷È π¡“‡æ◊Ë Õ„Àâ ‡°‘ ¥Õ“√¡≥å √à «¡ ºŸâ æŸ ¥„™â §”π’È „π‡™‘ ß≈∫ ‡æ◊Ë Õ· ¥ß Õ“√¡≥å µà յ⠓πÀ√◊ Õ‰¡à ‡ÀÁ π¥â «¬·≈– à ß∑Õ¥„Àâ ºŸâ øí ß¡’ Õ“√¡≥å √à «¡«à “ ç∑ÿ π π‘ ¬¡é ‡ªì π ‘Ë ß∑’Ë ‡≈«‚¥¬‰¡à ®”‡ªì πµâ Õß ‡¢â “„®„π√“¬≈–‡Õ’ ¬¥«à “ ç∑ÿ ππ‘ ¬¡é ‡≈«®√‘ ßÀ√◊ Õ‰¡à À√◊ Õ‡≈«Õ¬à “߉√ ‡¡◊Ë Õ „™â §”π’È §√—È ß„¥ ºŸâ æŸ ¥·≈–ºŸâ øí ß∑’Ë ‡ªì π °≈ÿà ¡‡¥’ ¬«°— π°Á ª√– “𧫓¡√Ÿâ ÷ ° ‡ªì πÀπ÷Ë ß‡¥’ ¬«°— π«à “ ç∑ÿ ππ‘ ¬¡é π—È π ‡≈«®√‘ ß Ê §”«à “ çÕ“√¬–¢— ¥¢◊ πé ‡ªì 𠧔∑’Ë Õ“®π”¡“®“°§”¿“…“Õ— ß°ƒ… §◊ Õ passive resistance ·≈– civil disobedience °≈à “«§◊ Õ §”«à “ civil disobedience ¡“®“°ß“π‡¢’ ¬π‡√◊Ë Õß çCivil Disobedienceé ¢Õß ‡Œπ√’ ‡¥«‘ ¥ ∑Õ‚√ (Henry David Thoreau, §.». Ò¯Ò˜-Ò¯ˆÚ) π— °ª√— ™≠“ ·≈–π— °∏√√¡™“µ‘ π‘ ¬¡™“«Õ‡¡√‘ °— π ºŸâ ¡’ ∑— »π– à ߇ √‘ ¡ ‘ ∑∏‘ ¢Õߪ√–™“™π „π°“√ªØ‘ ‡ ∏§«“¡√à «¡¡◊ Õ°— ∫ºŸâ ∑’Ë ∑”º‘ ¥ ·¡â ®–‡ªì πΩÉ “¬√— ∞∫“≈°Á µ“¡ ·≈–„Àâ §«“¡√à «¡¡◊ Õ·≈– π— ∫ πÿ π √— ∞∫“≈‡©æ“–‡√◊Ë Õß∑’Ë ∂Ÿ °µâ Õ߇∑à “π—È π Ò˘ à «π§”«à “ passive resistance ¡“ ®“°·π«∑“ß°“√µà Õ Ÿâ ·∫∫ — 𵑠«‘ ∏’ ·≈–ÕÀ‘ ß “¢Õß ¡À“µ¡– §“π∏’ (Mohandas K. Gandhi, §.». Ò¯ˆ˘- Ò˘Ù¯) passive resistance §◊ Õ°“√ ¢— ¥¢◊ π·∫∫¥◊È Õ·æà ß ‡™à π Õ¥Õ“À“√ π—Ë ß™ÿ ¡πÿ ¡Õ¬à “ß ß∫ ·≈–ªØ‘ ‡ ∏°“√ ®à “¬¿“…’ „π°“√µà Õ Ÿâ °— ∫√— ∞·∫∫π’È §“π∏’ ‰¥â √— ∫Õ‘ ∑∏‘ æ≈§«“¡§‘ ¥¡“®“° ‡Œπ√’ ‡¥«‘ ¥ ∑Õ‚√ ¥â «¬ Ú „π™à «ß∑’Ë ª√–™“™π∫“ß°≈ÿà ¡ ™ÿ ¡πÿ ¡°— πµà յ⠓π√— ∞∫“≈¢Õß æ.µ.∑. ∑— °…‘ ≥ ™‘ π«— µ√ π—È π π“¬∏’ √¬ÿ ∑∏ ∫ÿ ≠¡’ Õ“®“√¬å §≥– — ߧ¡«‘ ∑¬“ ¡À“ «‘ ∑¬“≈— ¬∏√√¡»“ µ√å ‰¥â ∫— ≠≠— µ‘ §” «à “ çÕ“√¬–¢— ¥¢◊ πé ¡“„™â ‡æ◊Ë Õ· ¥ß √Ÿ ª·∫∫°“√µà Õ Ÿâ ¢— ¥¢◊ πÕ”π“®√— ∞ Ò¯ ÿ æ— µ√“ ÿ ¿“æ, — ߧ¡«‘ ∑¬“ (æ√–π§√ : ‰∑¬«— ≤π“æ“π‘ ™®”°— ¥, ÚıÒÙ), Àπâ “ ˆˆ. Ò˘ W.L. Reese, Dictionary of Philosophy and Religion, p. 576. Ú ‡√◊Ë Õ߇¥’ ¬«°— π, Àπâ “ Ò¯ˆ.