สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand ¿Ÿ ¡‘ »“ µ√å ¡πÿ …¬å °— ∫ª√— ™≠“À≈— ßπ«¬ÿ §π‘ ¬¡ Vol. 32 No. 4 Oct.-Dec. 2007 764 Õ‡¡√‘ °“‡Àπ◊ Õ ´÷Ë ß©°©«¬‡Õ“æ◊È π∑’Ë «à “ß„À¡à ‡ªì π°“√· ¥ß ‰µ≈å π”Àπâ “ ‡®¡ — π¡Õ߇ÀÁ π«à “ À≈— ßπ«¬ÿ § ¡’ §ÿ ≥ ¡∫— µ‘ ·∫∫‰√â ¡‘ µ‘ ¢“¥§«“¡≈÷ ° º≈°√–∑∫°Á ®◊ ¥®“ß °à Õ§«“¡√Ÿâ ÷ °·§à ‡æ’ ¬ßπ‘ ¥Àπà Õ¬·≈–‡ªì πÕ— µ∂–„π¿“æ ≈— °…≥å ¢ÕßÀ≈— ßπ« ¡— ¬‰√â »Ÿ π¬å °≈“ß ‡ªì π«— ≤π∏√√¡·∫∫°√–®— ¥°√–®“¬ ∑—È ßÀ¡¥π’È °Á ◊ ∫‡π◊Ë Õß¡“®“°§«“¡‡ªì π “°≈¢Õß∑ÿ ππ‘ ¬¡ ‡®¡ — π‡Õ߇§¬ æ”π— °Õ¬Ÿà „ππ§√≈Õ ·Õπ‡®≈‘ ¡“π“π ‰¥â µ’ §«“¡À¡“¬√Ÿ ª·∫∫ ∂“ªí µ¬- °√√¡¢Õ߇¡◊ Õß«à “À≈— ßπ« ¡— ¬‰¥â ¢®— ¥ §«“¡·µ°µà “ß√–À«à “ß ¿“æ¿“¬„π ·≈–¿“¬πÕ°À¡¥ æÕ Ê °— ∫‡Õ“ Õß§å ª√–°Õ∫‡¥‘ ¡ÕÕ°‰ªÀ¡¥ ∑”„Àâ ∫√‘ ‡«≥‡¡◊ Õ߇ªì πæ◊È π∑’Ë ¡∫Ÿ √≥å ‚≈° ‚¥¬ ¡∫Ÿ √≥å „πµ— «¡— π‡Õß ‡®¡ — π‡™◊Ë Õ¡‚¬ß√–À«à “߇»√…∞- »“ µ√å °“√‡¡◊ Õß°— ∫∑ÿ ππ‘ ¬¡¢â “¡™“µ‘ °— ∫æ◊È π∑’Ë ·≈–°“√‡ª≈’Ë ¬π·ª≈ß¥â “π «— ≤π∏√√¡ ‡¢“¡Õß≈— ∑∏‘ À≈— ßπ«¬ÿ § ¡— ¬‡ªì π·√ß«— ≤π∏√√¡∑’Ë ¡’ Õ‘ ∑∏‘ æ≈ √ – ¥— ∫ ‚ ≈°Õ— π ‡ ªì πªí ® ‡ ®°™π ‰ ¡à “¡“√∂µ— ¥ºà “π‰¥â À√◊ ÕÕ¬Ÿà ‡Àπ◊ Õ‰¥â ‡¢“¡Õ߇ÀÁ πÀ≈— ßπ«¬ÿ §¿“懪ì π¢—È π µÕπ°“√º≈‘ µ¥â “π«— ≤π∏√√¡Õ— π‡°‘ ¥ ®“°ª≈“¬ ¡— ¬∑ÿ ππ‘ ¬¡ ‘Ë ß‚¥¥‡¥à π ®“°«— ≤π∏√√¡∂Ÿ °§√Õ∫ß”®“°‚§√ß √â “ß∑ÿ ππ‘ ¬¡¢â “¡™“µ‘ ¬ÿ §‡»√…∞°‘ ® „À¡à π’È ¡’ √Ÿ ª·∫∫«— ≤π∏√√¡ ‡§√◊Ë Õß À¡“¬ ·≈–°“√𔇠πե⠓π°“√º≈‘ µ ·≈–°“√∫√‘ ‚¿§ ‡™à π‡¥’ ¬«°— ∫ ‘ π§â “ Õ◊Ë π Ê √Ÿ ª·∫∫«— ≤π∏√√¡‡À≈à “π’È ‡®¡ — π«à “¡— π·ºà ª°§≈ÿ ¡‰ª∑—Ë « — ߧ¡ À≈— ßπ«¬ÿ §¿“æ„π√Ÿ ª¢Õß¿“æ¬πµ√å ‚∑√∑— »πå ‚¶…≥“·≈–º≈º≈‘ µÕ◊Ë π Ê ·≈–§π‡√“‰¡à “¡“√∂ªØ‘ ‡ ∏À√◊ ÕÀπ’ §«“¡‡ªì πµ√√°–¢Õß¡— π‰¥â ¡‘ ‡™≈ øŸ ‚° (Michel Foucault) ‡ªì πÕ’ °ºŸâ Àπ÷Ë ß∑’Ë ™◊Ë π™Õ∫·π«§«“¡ §‘ ¥·∫∫À≈— ßπ«π‘ ¬¡ µ— «‡¢“‡§¬‡ªì π »“ µ√“®“√¬å ∑“ߪ√–«— µ‘ √–∫∫·π« §«“¡§‘ ¥ ·Àà ß¡À“«‘ ∑¬“≈— ¬ ª“√’ ∂Ÿ °¡Õ ß «à “ ‡ ªì πºŸâ π— ∫ πÿ π·π « §«“¡§‘ ¥·∫∫À≈— ßπ«¬ÿ §‡ªì πÕ¬à “ß¬‘Ë ß ‡æ√“–„πº≈ß“π¢Õ߇¢“∑ÿ °‡≈à ¡ ‡¢“ ·µà ߉«â ´÷Ë ß°“√· ¥ß§«“¡‡ªì π»— µ√Ÿ µà Õ·π«§«“¡§‘ ¥ ¡— ¬„À¡à ´÷Ë ß‡¢“æ∫ «à “‡ªì 𧫓¡§‘ ¥·∫∫¡’ °√Õ∫·≈–∫’ ∫ ∫— ߧ— ∫‰ª∑—È ßÀ¡¥ ‡¢“°≈— ∫™◊Ë π™Õ∫ §«“¡·µ°µà “ß °“√°√–®“¬µ— «·≈– §«“¡¢“¥°“√µà Õ‡π◊Ë Õß ™Õ∫√Ÿ ª·∫∫ °“√«‘ ‡§√“–Àå ·∫∫À≈“¬À≈“°¡“° °«à “¬÷ ¥‡Õ“§«“¡®√‘ ß‡æ’ ¬ßÕ¬à “ß‡¥’ ¬« ‡ªì πÀ≈— °°“√«‘ ‡§√“–Àå ·∫∫®ÿ ≈¿“§ Õ¥ª√– “π°— ∫·∫∫¡À“¿“§ À√◊ Õ ‡Àµÿ º≈≈â «π Ê º ¡°— ∫°“√»÷ °…“ ‡™‘ ߪ√–«— µ‘ ‡ªì πµâ π ‡¢“‡ªì πª√ªí °…å °— ∫∑ƒ…Æ’ ¡«≈√«¡√–¥— ∫‚≈° ¥— ß ‡™à π ∑ƒ…Æ’ °“√«‘ ‡§√“–Àå ∑“ß®‘ µ¢Õß ø√Õ¬¥å ·≈–∑ƒ…Æ’ ¡“√å °´‘ µå ·µà µ√ß°— π¢â “¡°≈— ∫™Õ∫·∫∫‰√â »Ÿ π¬å °≈“ß ·∫∫µ— «‡Õß °“√𔇠πÕ∑ƒ…Æ’ √–¥— ∫∑â Õß∂‘Ë π ´÷Ë ß√–¥— ∫§«“¡‡™◊Ë Õ∂◊ Õ ‰¡à ¢÷È πÕ¬Ÿà °— ∫√–∫∫§«“¡§‘ ¥∑’Ë ¬Õ¡ √— ∫°— π‚¥¬∑—Ë «‰ª·≈â « „π∑“ߪؑ ∫— µ‘ ‡¢“ π— ∫ πÿ π°“√«‘ ®— ¬·∫∫ ≈à “ß Ÿà ∫π (bottomup) ·≈–‰¥â ‡Õ“™’ «‘ µª√–®”«— π ·≈– — ≠™“π∑â Õß∂‘Ë π‡ªì π»Ÿ π¬å °≈“ß øŸ ‚°™’È „Àâ ‡ÀÁ π«à “ „πªí ®®ÿ ∫— π‡ªì π ¬ÿ §¢Õßæ◊È π∑’Ë (space) à «ππ«¬ÿ § ‡ªì π¢Õß°“≈–®÷ ßÀ¡“¬§«“¡«à “ π«- ¡— ¬‡°’Ë ¬«¢â Õß°— ∫ª√–«— µ‘ »“ µ√å à «π À≈— ßπ« ¡— ¬‡°’Ë ¬«¢â Õß°— ∫¿Ÿ ¡‘ »“ µ√å øŸ ‚°‡™◊Ë Õ«à “Õ”π“®¥”‡π‘ π‰ª‰¥â À≈“¬ ∑‘ »∑“ß ‚¥¬Õ“»— ¬°“√ªØ‘ ∫— µ‘ ¢Õß ∂“∫— π„π≈— °…≥–∑’Ë ‡√“ ”√«®„Àâ ™◊Ë Õ ‡√’ ¬°·≈–‚∑…µà Õ°— π Õ”π“®‚º≈à ÕÕ° „πß“π‡ «π“ ¡— πºŸ °æ— πÕ¬Ÿà °— ∫¿“…“ à «πªí ≠À“¡πÿ …¬å ‡ªì π‡√◊Ë Õß∑’Ë ∂°‡∂’ ¬ß °— π‰¡à √Ÿâ ®∫‡æ√“–°“√∂°‡∂’ ¬ß‡ª≈’Ë ¬π ‰ª‡√◊Ë Õ¬ Ê øŸ ‚°„Àâ §«“¡‡ÀÁ π«à “ ª√–«— µ‘ - »“ µ√å ∫‘ ¥‡∫◊ Õ𧫓¡®√‘ ߢÕß — ߧ¡ ·≈–°“√‡¡◊ Õß¡“° ‡æ√“–‡Àµÿ «à “‡™◊Ë Õ „ππ«¬ÿ §¿“æ Õ–‰√∑’Ë ‡°’Ë ¬«°— ∫¡πÿ …¬å µâ Õß¡’ ‡Àµÿ º≈‡ªì π‰ªµ“¡°Æ „πº≈ß“π ∑’Ë ™◊Ë Õ Archaeology of Knowledge ´÷Ë ßæ‘ ¡æå „π §.». Ò˘ˆ˘ ‡¢“„Àâ ‡Àµÿ º≈«à “‰¡à §«√µ‘ §«“¡‡≈à “‡ªì πª√–«— µ‘ - »“ µ√å §«√ª≈à Õ¬„Àâ ºŸâ øí ߇≈à “‡√◊Ë Õß ‡Õß À≈— ß®“°‰¥â √Ÿâ ‡ÀÁ π‡Àµÿ °“√≥å ∑’Ë ‡°‘ ¥ ¢÷È π‡Õß à «ππ— °ª√— ™≠“°“√‡¡◊ Õß°Á √â “ßÕ”π“®„Àâ °— ∫ºŸâ ¡’ ‚Õ°“ §«∫§ÿ ¡ — ߧ¡‰¥â °“√ª°§√Õߥ⠫¬Õ”π“® ‡∫Á ¥‡ √Á ®‡ªì π¢Õ߬ÿ §π«¿“æ — ߧ¡ µâ Õß¡’ ‡°≥±å √â “ß√–‡∫’ ¬∫ ·µà °Á Õ¬à “ ≈‘ ¥√Õπ ‘ ∑∏‘ ¢Õߧπ¥â Õ¬‚Õ°“ °Á ·≈â « °— π — ß§¡µâ Õ߇ªì π·∫∫ — ߧ¡Õ“√¬– (civil society) ‚¥¬√«¡‡¢“‚®¡µ’ Õ¿‘ ‡√◊Ë Õ߇≈à “ ¢Õßπ— °ª√–«— µ‘ »“ µ√å ®“°§«“¡ ¬ÿà ß ‡À¬‘ ß¡“ Ÿà §«“¡ ‡ ªì π√ – ‡ ∫’ ¬∫ ¢Õߪ√“°Ø°“√≥å ‡Àµÿ °“√≥å ·≈–