สำนักราชบัณฑิตยสภา

713 «“√ “√ √“™∫— ≥±‘ µ¬ ∂“π ªï ∑’Ë ÛÚ ©∫— ∫∑’Ë Ù µ.§.-∏.§. Úıı ªï ‡µÕ√å ‡Õ. ·®Á ° — π (ºŸâ ‡¢’ ¬π), ¡ß§≈ ‡¥™π§√‘ π∑√å (ºŸâ ·ª≈) æ√–√“™«√¡ÿ π’ (ª√–¬ÿ ∑∏å ª¬ÿ µ⁄ ‚µ) ‡ªì πÕ’ °ºŸâ Àπ÷Ë ß∑’Ë ‰¥â »÷ °…“ ªí ≠À“¢Õß°“√¡’ Õ— µ¿“æ√à “ß°“¬·≈– §«“¡∑ÿ °¢å Õ’ °∑—È ß‰¥â Õ∏‘ ∫“¬‡√◊Ë Õßπ’È §≈â “¬ Ê °— ∫¢Õß∑à “πæÿ ∑∏∑“ ∑à “π µ—È ß¢â Õ — ߇°µ«à “ ∂â “®‘ µ¬— ß∂Ÿ °√∫°«π Õ¬Ÿà ¥â «¬°‘ ‡≈ °√–∫«π°“√∑“ߧ«“¡ §‘ ¥°Á ®– ç∂Ÿ °∑”„Àâ ·ª¥‡ªóô Õπé §«“¡ ®”‰¥â À¡“¬√Ÿâ À√◊ Õ ç — ≠≠“é ∑’Ë ∂Ÿ ° ∑”„Àâ ·ª¥‡ªóô Õπ¥â «¬°‘ ‡≈ Õ¬à “ß‡™à 𠧫“¡µ‘ ¥¬÷ ¥·≈–§«“¡‰¡à √Ÿâ π—È π ‡ªì π Õÿ ª √√§¢Õß°“√æâ π∑ÿ °¢å ‡æ√“–‡¡◊Ë Õ ®‘ µ¬— ߪ√–°Õ∫¥â «¬§«“¡‰¡à √Ÿâ ®‘ µ°Á ®–‰¡à “¡“√∂‡ÀÁ π — ®¿“«–‰¥â Õ¬à “ß ™— ¥‡®π·≈–∂Ÿ °µâ Õß«à “ ‘Ë ß∑—È ßÀ≈“¬ ‰¡à ‡∑’Ë ¬ß·≈–‰¡à ¡’ ·°à π “√µ— «µπ Õ— 𠇪ì πÀ≈— °°“√∑’Ë ®”‡ªì π ”À√— ∫°“√ æâ π∑ÿ °¢å æ√–√“™«√¡ÿ π’ ‡√’ ¬°§«“¡ √— ∫√Ÿâ ∑’Ë ·ª¥‡ªóô Õπ¥â «¬°‘ ‡≈ ‡™à ππ’È «à “ ªªí ≠® — ≠≠“ À√◊ Õ °‘ ‡≈ — ≠≠“ Õ— π‡ªì π ç — ≠≠“ (§«“¡®”‰¥â À¡“¬√Ÿâ ) ∑’Ë ‡°‘ ¥®“°°‘ ‡≈ À√◊ Õª√–°Õ∫¥â «¬ °‘ ‡≈ é Û˘ ∑à “π¬— ß‰¥â — ߇°µµà Õ‰ª Õ’ °«à “ §«“¡√Ÿâ ∑’Ë ª√–°Õ∫¥â «¬°‘ ‡≈ À√◊ Õ§«“¡À≈ß (‚¡À–) π—Ë π‡Õß∑’Ë ‡ªì π æ≈— ßß“π¢— ∫‡§≈◊Ë Õπ — ß “√«— Ø À√◊ Õ «ß√Õ∫¢Õß°“√‡°‘ ¥∑ÿ °¢å Õ¬à “ß∑’Ë ¡’ √“¬ ≈–‡Õ’ ¬¥Õ¬Ÿà „πÀ≈— °ªØ‘ ®® ¡ÿ ª∫“∑ ·µà ∑à “π°Á ™’È «à “ °√–∫«π∑“ߧ«“¡ §‘ ¥‚¥¬‡π◊È Õ·∑â ‰¡à ‰¥â ∑”„Àâ ®‘ µ¡’ °‘ ‡≈ À√◊ Õ∑”„Àâ ‡°‘ ¥∑ÿ °¢å ‡ ¡Õ‰ª ‡æ√“– ç·¡â ·µà æ√–Õ√À— πµå °Á ¬— ß¡’ — ≠≠“ À√◊ Õ§«“¡®”‰¥â À¡“¬√Ÿâ Õ¬Ÿà ·µà ‡ªì π — ≠≠“∑’Ë ª≈Õ¥®“°Õ“ «– §◊ Õ‰¡à ¡’ °‘ ‡≈ ‡®◊ Õªπé Ù ‡¡◊Ë Õ®‘ µ‰¡à ¡’ °‘ ‡≈ §«“¡®”‰¥â À¡“¬√Ÿâ ¢Õß®‘ µ°Á ®–‡ªì π °ÿ ≈ — ≠≠“ À√◊ Õ ç§«“¡®”‰¥â À¡“¬ √Ÿâ ∑’Ë ¥’ ß“¡é ´÷Ë ß°≈à “«°— π«à “𔉪 Ÿà «‘ «— ØØ– À√◊ Õ°√–∫«π°“√¢®— ¥∑ÿ °¢å Õ— π‡ªì π§Ÿà µ√ߢ⠓¡°— ∫ — ß “√«— Ø πÕ° ®“°π’È æ√–√“™«√¡ÿ π’ ¬— ߉¥â °≈à “«∂÷ ß «‘ «— ØØ– «à “‡°‘ ¥¢÷È π‰¥â „π™’ «‘ µ∑’Ë æâ π®“° °‘ ‡≈ ·≈â «„π‚≈°π’È π’Ë ‡Õß ´÷Ë ß°Á ¢— ¥°— ∫ ∑— »π–¢ÕߺŸâ ∑’Ë ¬÷ ¥§µ‘ ¥—È ß‡¥‘ ¡«à “ ™’ «‘ µ °Á §◊ Õ«— Ø ß “√À√◊ Õ«ß«π¢Õߧ«“¡ ∑ÿ °¢å ∫Õ¬¥å °Á ‰¥â 𔇠πÕ§”µ’ §«“¡ „π≈— °…≥–∑’Ë §≈â “¬°— ∫¢Õß∑à “πæÿ ∑∏- ∑“ ¥â «¬‡™à π°— π ‚¥¬‚µâ ·¬â ß∑— »π– ¥—È ß‡¥‘ ¡Õ¬à “ß∑’Ë Õπ— πµå ‡ π“¢— π∏å °≈à “«‰«â ∫Õ¬¥å µ—È ß¢â Õ — ߇°µ«à “ æ√– æÿ ∑∏‡®â “∑√ߪؑ ‡ ∏Õ¬à “ß™— ¥‡®π ‡°’Ë ¬«°— ∫§«“¡‡ÀÁ π∑’Ë «à “π‘ ææ“π§◊ Õ °“√¢“¥ Ÿ ≠∑ÿ ° ‘Ë ß∑ÿ °Õ¬à “ß ¥— ßπ—È π ∂â “π‘ ææ“π§◊ Õ°“√ ‘È π«— Ø ß “√·≈– ‡ªì π°“√æâ π∑ÿ °¢å ·µà ‰¡à „™à °“√·µ° ¥— ∫¢Õß√à “ß°“¬·≈â « °“√ ‘È π«— Ø- ß “√®÷ ߉¡à „™à °“√¢“¥ Ÿ ≠À√◊ Õ°“√ µ“¬∑“ß√à “ß°“¬ Õ¬à “ß∑’Ë ∑— »π–¥—È ß ‡¥‘ ¡„ππ‘ °“¬‡∂√«“∑°≈à “«‰«â ‡ªì ππ— ¬ «à “ ™’ «‘ µ§π‡√“¬à Õ¡Àπ’ ‰¡à æâ π®“° §«“¡∑ÿ °¢å ·≈–¢à “¬ “¬„¬·Àà ß«— Ø- ß “√ ¥â «¬¢â Õ‚µâ ·¬â ßπ’È ∫Õ¬¥å ‰¥â °≈à “«µà Õ‰ª„π∑”πÕ߇¥’ ¬«°— ∫∑— »π– ¢Õß∑à “πæÿ ∑∏∑“ «à “ ·π«§‘ ¥‡°’Ë ¬« °— ∫°“√‡°‘ ¥„À¡à °“√¡’ ™’ «‘ µÀ√◊ Õ¿«– °“√·°à ·≈–°“√µ“¬ Õ¬à “ß∑’Ë ¡’ „π À≈— °ªØ‘ ®® ¡ÿ ª∫“∑π—È π ç “¡“√∂ À¡“¬§«“¡‰¥â ∂÷ ß°“√‡°‘ ¥·≈–°“√¥— ∫ ¢Õߧ«“¡§‘ ¥√Ÿâ ∑’Ë ª√–°Õ∫¥â «¬§«“¡ ¬÷ ¥µ‘ ¥ («ß«— Ø ß “√) æÕ Ê °— ∫∑’Ë À¡“¬§«“¡∂÷ ߧ«“¡ Ÿ ≠‡ ’ ¬√à “ß°“¬ À√◊ Õ§«“¡µ“¬é ÙÒ ·¡â «à “∑— »π–¢Õß∑à “πæÿ ∑∏∑“ ‡°’Ë ¬«°— ∫§«“¡ — ¡æ— π∏å √–À«à “ß«— Ø- ß “√°— ∫π‘ ææ“πÕ“®°≈à “«‰¥â «à “ Õ¥§≈â Õßµâ Õß°— πÕ¬à “ß‡§√à ߧ√— ¥°— ∫ À≈— °∏√√¡„ππ‘ °“¬‡∂√«“∑Õ¬Ÿà ·≈â « °Á µ“¡ ∑à “π°Á ¬— ß π— ∫ πÿ π∑— »π–π’È ‚¥¬Õâ “ßÕ‘ ß∂÷ ß∑— »π–¢Õ߇´π‡°’Ë ¬«°— ∫ «— Ø ß “√¥â «¬ ∑à “π‰¥â „™â ”π«π¢Õß ‡´π‡¡◊Ë Õ∑à “π°≈à “«Õâ “ß«à “ π‘ ææ“π À√◊ Õ§«“¡À≈ÿ ¥æâ ππ—È π ¡’ Õ¬Ÿà „π¿“«– ¢Õß«— Ø ß “√À√◊ Õ«ß√Õ∫¢Õß°“√‡°‘ ¥ „À¡à ·≈–§«“¡∑ÿ °¢å ÙÚ Û˘ √“™«√¡ÿ π’ , æ√–. æÿ ∑∏∏√√¡›¡— ™‡¨π∏√√¡‡∑»π“/¡— ™¨‘ ¡“ªØ‘ ª∑“ À√◊ Õ°Æ∏√√¡™“µ‘ ·≈–§ÿ ≥§à “ ”À√— ∫™’ «‘ µ. °√ÿ ߇∑æœ : ∏√√¡ ∂“π ®ÿ Ó≈ß°√≥å ¡À“«‘ ∑¬“≈— ¬, æ.». ÚıÚı, Àπâ “ ÙÛ. Ù ‡Õ° “√∑’Ë ‡æ‘Ë ßÕâ “ß∂÷ ß. ÙÒ Boyd, James W. çThe Theravada View of Samsara.é In Buddhist Studies in Honour of Walpola Rahula, edited by Somaratna Balasooriya, London: Gordon Fraser, 1980, 32. ÙÚ Õπÿ “√¢Õß∑à “πæÿ ∑∏∑“ ‡≈à ¡Àπ÷Ë ß¡’ ™◊Ë Õ«à “ „π«— Ø ß “√¡’ π‘ ææ“𠂪√¥¥Ÿ ‡™‘ ßÕ√√∂ Û˜ ∑’Ë ºà “π¡“·≈â «