สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand §«“¡À≈“°À≈“¬¢Õß¿“…“º÷È ß Vol. 32 No. 4 Oct.-Dec. 2007 810 «à “¡ÿ ¡¢Õß°“√‡µâ π à “¬∑â Õß¡’ §«“¡ ·µ°µà “ß°— π‰ª„π√Õ∫«— πµ“¡°“√ ‡§≈◊Ë Õπ∑’Ë ¢Õߥ«ßÕ“∑‘ µ¬å (√Ÿ ª∑’Ë Û) — ππ‘ …∞“π‰¥â «à “«‘ «— ≤π“°“√ ¡’ °“√‡ª≈’Ë ¬π·ª≈ß®“°°“√‡µâ π∑’Ë ™’È µ√߉ª¬— ßµ”·Àπà ߇ªÑ “À¡“¬¡“ ‡ªì π°“√‡µâ π‚¥¬„™â §«“¡ — ¡æ— π∏å ¢Õß®ÿ ¥Õâ “ßÕ‘ ß´÷Ë ßæ∫‰¥â „πº÷È ß∑’Ë ÕÕ° À“Õ“À“√∑’Ë ‡µâ π„π·π«µ—È ß¥â “π¢â “ß ¢Õß√— ß ®–‡ÀÁ π‰¥â ®“°°“√∑’Ë º÷È ß¡‘È ¡¡’ √Ÿ ª·∫∫°“√‡µâ π∫π·π«√–π“∫ ´÷Ë ß ¡’ °“√∫à ß™’È µ”·Àπà ßµ√߉ªµ√ß¡“¢÷È π °— ∫µ”·Àπà ß∑’Ë ‡°‘ ¥°“√‡µâ ππ—È π (√Ÿ ª ∑’Ë Ú) ´÷Ë ß∑—È ßµ— «º÷È ß∑’Ë ∑”°“√‡µâ π·≈– ºŸâ √— ∫¢â Õ¡Ÿ ≈®–µâ Õß√Ÿâ «à “®ÿ ¥‰Àπ§◊ Õ®ÿ ¥ ∑’Ë ‡°‘ ¥°“√‡µâ π‡æ◊Ë Õ„Àâ ‰¥â ¢â Õ¡Ÿ ≈∑’Ë ∂Ÿ ° µâ Õß·µ°µà “ß®“°„πº÷È ßÀ≈«ß (√Ÿ ª∑’Ë Û) ·≈–º÷È ß∑’Ë √â “ß√«ß√— ßÀ≈“¬™—È π„π ‚æ√ß (√Ÿ ª∑’Ë Ù °) ´÷Ë ß¡’ ¡ÿ ¡®“°·π« µ—È ß‡æ◊Ë Õ∫Õ°µ”·Àπà ß∑ÿ °∑’Ë „π√— ߺ÷È ß °“√‡µâ π¢Õߺ÷È ßÀ≈«ß¡’ °“√ª√— ∫ µ— «∑’Ë ”§— ≠Õ’ °ª√–°“√Àπ÷Ë ß §◊ Õ°“√ ∑”‡ ’ ¬ß„π¢≥–∑’Ë ¡’ °“√‡µâ π·µà ≈–√Õ∫ ·¡â «à “°“√‡µâ π„πº÷È ßÀ≈«ß®–¡’ °“√¬° à «π∑â Õߢ÷È π¢â “ß∫π·≈–°“ßªï °ÕÕ° ‡™à π‡¥’ ¬«°— ∫º÷È ß¡‘È ¡ ‡π◊Ë Õß®“°º÷È ß™π‘ ¥ π’È ¡’ °“√ÕÕ°À“Õ“À“√„π‡«≈“°≈“ß §◊ π¥â «¬ ®÷ ߇ªì π°“√¬“°∑’Ë º÷È ß∑’Ë §Õ¬ µ‘ ¥µ“¡®–¡Õ߇ÀÁ π°“√‡µâ π¢Õߺ÷È ß ∑’Ë ÕÕ°À“Õ“À“√‰¥â ™— ¥‡®π ·≈–Õ“® ‡ªì π‰ª‰¥â «à “∫“ߧ√—È ß°“√‡µâ π¢Õß º÷È ßÀ≈«ßÕ“®®–‡°‘ ¥¢÷È π¿“¬„µâ °“√ ª°§≈ÿ ¡¢Õߺ÷È ß¥â “ππÕ° ´÷Ë ß¬‘Ë ß‡ªì π °“√¬“°∑’Ë º÷È ßµ‘ ¥µ“¡®–¡Õ߇ÀÁ π‰¥â ¥— ßπ—È π‡æ◊Ë Õ‡ªì π°“√™¥‡™¬°“√¡Õß ‡ÀÁ πº÷È ß∑’Ë ‡µâ π®÷ ß¡’ °“√ √⠓߇ ’ ¬ß§«“¡ ∂’Ë ª√–¡“≥ ı ‡Œ‘ √µ´å ¢÷È π¡“„π¢≥– ¡’ °“√‡µâ π¥â «¬ º÷È ß “¡“√∂√— ∫√Ÿâ ‡ ’ ¬ßπ’È ‰¥â ‚¥¬„™â Õ«— ¬«–∑’Ë ‡√’ ¬°«à “ Johnsonûs organ ´÷Ë ßÕ¬Ÿà ∑’Ë ∞“πÀπ«¥ ∑”„Àâ º÷È ß √— ∫√Ÿâ ‰¥â «à “µ”·Àπà ߢÕßÕ“À“√Õ¬Ÿà ≥ ®ÿ ¥„¥ √–¬–‡«≈“¢Õß°“√∑”‡ ’ ¬ß ¢÷È πÕ¬Ÿà °— ∫™à «ß‡«≈“¢Õß°“√‡µâ π ´÷Ë ß ®–∑”„Àâ ∫Õ°√–¬–∑“ߢÕ߇ªÑ “À¡“¬ „À¡à ·≈–‡ªì π∑’Ë πà “ π„®«à “„πº÷È ßÀ≈«ß ¿Ÿ ‡¢“ (A. laboriosa) π—È πº÷È ßß“π®– ‰¡à ¡’ °“√ÕÕ°À“Õ“À“√‡«≈“°≈“ߧ◊ π ´÷Ë ßÕ“®‡π◊Ë Õß®“°Õÿ ≥À¿Ÿ ¡‘ ∑’Ë ‰¡à Õ∫Õÿà π ‡æ’ ¬ßæÕ ·≈–„πº÷È ß™π‘ ¥π’È ®–‰¡à ¡’ °“√ ∑”‡ ’ ¬ß„π¢≥–‡µâ πÕ’ °¥â «¬ À“° ‡ªì π°“√∂Ÿ °µâ Õß· ¥ß«à “°“√∑”‡ ’ ¬ß „π¢≥–‡µâ π¢Õߺ÷È ßÀ≈«ß‡ªì π°“√∑” ‡æ◊Ë Õ„Àâ ¢â Õ¡Ÿ ≈ ”À√— ∫°“√‡µâ π„π∑’Ë ¡◊ ¥ ´÷Ë ß™à «¬„π°“√‡°Á ∫Õ“À“√‡«≈“°≈“ß §◊ ππ—Ë π‡Õß ‚¥¬∑—Ë «‰ª§«“¡ “¡“√∂ „π°“√¡Õ߇ÀÁ π¢Õß·¡≈ß„π‡«≈“ °≈“ߧ◊ π∂Ÿ °®”°— ¥¥â «¬®”π«π¢Õß ‚ø√µÕπ∑’Ë „™â „π°“√µ√«®®— ∫‡æ◊Ë Õ„Àâ ¡Õ߇ÀÁ π„π à «π¢Õßµ“ (omatidia) º÷È ßÀ≈«ß “¡“√∂·°â ‰¢ªí ≠À“‡°’Ë ¬« °— ∫‡√◊Ë Õߪ√‘ ¡“≥§«“¡‡¢â ¡¢Õß· ß∑’Ë ¡’ Õ¬Ÿà „π√–¥— ∫µË ”‰¥â ´÷Ë ß ¡¡ÿ µ‘ ∞“ππ’È ¡’ §«“¡‡ªì π‰ª‰¥â ‡π◊Ë Õß®“°≈— °…≥– ‡ â πºà “»Ÿ π¬å °≈“ߢÕßµ“ (Warrant et al., 1996) · ¥ß«à “ ¡ÕߢÕߺ÷È ß À≈«ß¡’ §«“¡ “¡“√∂„π°“√∫Ÿ √≥“ °“√¢â Õ¡Ÿ ≈®”π«π¡“° ·≈–∂÷ ß·¡â «à “ º÷È ßÀ≈«ß¡’ §«“¡ “¡“√∂„π°“√ÕÕ° ‡°Á ∫Õ“À“√„π‡«≈“°≈“ߧ◊ π ·µà °Á ®– ‡°‘ ¥¢÷È π™à «ß∑’Ë ¥«ß®— π∑√å ¡’ ¢π“¥¡“° °«à “§√÷Ë ß´’ °‡∑à “π—È π ·µà º÷È ßÀ≈«ß°Á ‰¡à ‰¥â „™â ¥«ß®— π∑√å ‡ªì π‡§√◊Ë Õß™’È µ”·Àπà ß Õâ “ßÕ‘ ß„π°“√ÕÕ°À“°‘ π„π‡«≈“°≈“ß §◊ π·µà Õ¬à “ß„¥ ·µà °≈— ∫„™â °“√‡§≈◊Ë Õπ ¬â “¬µ”·Àπà ߢÕߥ«ßÕ“∑‘ µ¬å ‡ªì π ‡ §√◊Ë Õß™’È µ”·Àπà ßÕâ “ ßÕ‘ ß „π∑’Ë ¡◊ ¥ (Dyer, 1985b) √Ÿ ª∑’Ë Û · ¥ß√Ÿ ª·∫∫°“√‡µâ π√”¢Õߺ÷È ßÀ≈«ß‡æ◊Ë Õ∫Õ°µ”·Àπà ߢÕß√— ß·≈–·À≈à ßÕ“À“√ → °‘Ë ß‰¡â √— ߺ÷È ßÀ≈«ß →