สำนักราชบัณฑิตยสภา

The Journal of the Royal Institute of Thailand §«“¡À≈“°À≈“¬¢Õß¿“…“º÷È ß Vol. 32 No. 4 Oct.-Dec. 2007 806 §«“¡™— ¥‡®π‡ªì π∑’Ë ‡¢â “„®°— π‡ªì π Õ¬à “ß¥’ „πªí ®®ÿ ∫— ππ—È π‡ªì πº≈¡“®“° °“√‡ΩÑ “ — ߇°µ‡æ◊Ë Õ∂Õ¥√À— ¿“…“ °“√‡µâ π√”‡À≈à “π—È π ¿“…“°“√‡µâ π√” ¡’ §«“¡ ”§— ≠°— ∫º÷È ß„π¿Ÿ ¡‘ ¿“§‡Õ‡™’ ¬ √«¡∑—È ß∫√√æ∫ÿ √ÿ …¢Õߺ÷È ß‡À≈à “π—È π¥â «¬ ‡π◊Ë Õß®“°„πªÉ “‡¢µ√â Õπ æ◊ ™æ√√≥‰¡â µà “ß Ê ∑’Ë ‡ªì π·À≈à ßÕ“À“√¡’ °√–®“¬ ∑—Ë «‰ª®”π«π¡“° ‡ªì π°“√¬“°∑’Ë ·¡≈ß®– “¡“√∂∫Õ°µ”·Àπà ߉¥â Õ¬à “ß∂Ÿ °µâ Õß·πà πÕπ®“°°“√§â πÀ“ ‡æ’ ¬ßµ— «‡¥’ ¬« (Dornhaus and Chittka, 1999; 2004b) °“√ à ß µà Õ¢â Õ¡Ÿ ≈‡°’Ë ¬«°— ∫°“√§â πÀ“æ◊È π∑’Ë „π°“√‡°Á ∫Õ“À“√‚¥¬ºà “π¿“…“°“√ ‡µâ π√”∑”„Àâ º÷È ß„π°≈ÿà ¡º÷È ß„Àâ πÈ ”À«“π (honey bee) ¡’ §«“¡ “¡“√∂ ‡Àπ◊ Õ°«à “º÷È ß™π‘ ¥Õ◊Ë π Ê ‡™à π ™— π‚√ß (stingless bee) ¡’ §«“¡ “¡“√∂„π °“√∫Õ° ¡“™‘ °¿“¬„π√— ߇°’Ë ¬«°— ∫ ·À≈à ßÕ“À“√ºà “π∑“ß°≈‘Ë π “√‡§¡’ π”∑“ß ·≈–§«“¡ “¡“√∂∑“ß°“√ ¡Õ߇ÀÁ π (Neih, 2004) à «πº÷È ßÀ÷Ë ß (bumble bee) ‰¡à ¡’ §«“¡ “¡“√∂ „π°“√∫Õ°°— ∫ ¡“™‘ °¿“¬„π√— ß ‡°’Ë ¬«°— ∫µ”·Àπà ߢÕß·À≈à ßÕ“À“√ ‰¥â Õ¬à “ß™— ¥‡®π¥â «¬°“√‡µâ π√”‡™à 𠇥’ ¬«°— ∫º÷È ßæ— π∏ÿå ·≈–º÷È ß„Àâ πÈ ”À«“π ™π‘ ¥Õ◊Ë π (Dornhaus and Chittka, 1999; 2004b) ¢â Õ — ߇°µπ’È · ¥ß «à “¿“…“°“√‡µâ π√”¡’ ª√–‚¬™πå °— ∫ °“√¥”√ß™’ «‘ µ¢Õߺ÷È ß·≈–æ◊ ™Õ“À“√ À≈“°À≈“¬™π‘ ¥„πªÉ “‡¢µ√â Õπ ®“° °“√«‘ ®— ¬æ∫«à “‰¡à „™à «à “º÷È ß∑ÿ °µ— «∑’Ë ‡µâ π√”®–æ∫·À≈à ßÕ“À“√‰¥â ‚¥¬ ßà “¬ ∑’Ë ®√‘ ß·≈â «º÷È ß∑’Ë ‡µâ π√”µ“¡π—È π ®–¡’ ª√– ‘ ∑∏‘ ¿“æπâ Õ¬À√◊ Õ¡“° ¢÷È πÕ¬Ÿà °— ∫°“√æ∫°— ∫·À≈à ßÕ“À“√ ¥â «¬°“√§â πÀ“·∫∫Õ‘ √– (Seeley, 1992) °≈à “«‰¥â «à “ °“√„™â ¿“…“ ‡ µâ π √” ‡ ªì π° “ √ §â πæ∫·π«∑“ ß «‘ «— ≤π“°“√¢Õß — µ«å ∑’Ë ‰¡à ¡’ °√–¥Ÿ ° — πÀ≈— ßæ«°·√° ‚¥¬„™â °“√ ◊Ë Õ “√ ¥â «¬¿“…“‡µâ π√”„Àâ ‡ªì πª√–‚¬™πå „π °“√À“·À≈à ßÕ“À“√‰¥â Õ¬à “ß ¡∫Ÿ √≥å ·∫∫π—Ë π‡Õß º÷È ß„Àâ πÈ ”À«“π‡ªì πµ— «Õ¬à “ß∑’Ë ¥’ „π°“√„™â ¿“…“°“√ ◊Ë Õ “√∑’Ë ¡’ §«“¡ ´— ∫´â Õπ ¡’ §«“¡ “¡“√∂„π°“√∫Õ° √–¬–∑“ß·≈–µ”·Àπà ߢÕß·À≈à ß Õ“À“√ ®÷ ߇ªì π∑’Ë π„®·≈–¡’ °“√ »÷ °…“°— πÕ¬à “ß·æ√à À≈“¬ °“√»÷ °…“ ‡°’Ë ¬«°— ∫¿“…“°“√‡µâ π¢Õߺ÷È ß®”π«π ¡“°‡ªì π°“√»÷ °…“„πº÷È ßæ— π∏ÿå (Apis mellifera) à «π°“√»÷ °…“¿“…“°“√ ‡µâ π√”¢Õߺ÷È ß„Àâ πÈ ”À«“πÕ◊Ë π Ê „π ‡Õ‡™’ ¬π—È π¡’ Õ¬Ÿà ®”π«ππâ Õ¬ Õ¬à “ß‰√ °Á µ“¡ ∫πæ◊È π∞“π¢Õߢâ Õ¡Ÿ ≈∑’Ë ¡’ Õ¬Ÿà · ¥ß„Àâ ‡ÀÁ π«à “¿“…“°“√‡µâ π¢Õߺ÷È ß ¡’ §«“¡ — ¡æ— π∏å °— π„π °ÿ ≈ (genus) ·≈–‡π◊È ÕÀ“∑’Ë ª√“°Ø„π≈”¥— ∫µà Õ‰ªπ’È ‡ªì π°“√Õ∏‘ ∫“¬≈— °…≥–∑—Ë «‰ª¢Õß ¿“…“°“√‡µâ π ·≈–√“¬≈–‡Õ’ ¬¥¢Õß ¿“…“°“√‡µâ π„πº÷È ß„Àâ πÈ ”À«“π·µà ≈– ™π‘ ¥ ‚¥¬Õ“»— ¬æ◊È π∞“π°“√Õ∏‘ ∫“¬ ‡æ◊Ë Õ„Àâ ‡¢â “„®æ— ≤π“°“√¢Õß¿“…“ °“√‡µâ π ≈— °…≥–∑—Ë «‰ª¢Õß¿“…“°“√‡µâ π º÷È ß∑’Ë „Àâ πÈ ”À«“π„π °ÿ ≈‡Õæ‘ (Apis) ∑ÿ °™π‘ ¥¡’ 惵‘ °√√¡°“√‡µâ 𠇪ì π‡§√◊Ë Õß· ¥ß„Àâ ‡ÀÁ π∂÷ ߧ«“¡ ”‡√Á ®„π°“√„™â ¿“…“ ◊Ë Õ “√¢Õߺ÷È ß „π°“√ÕÕ°À“Õ“À“√·≈–°≈— ∫‡¢â “√— ß ‰ª«‘Ë ß à “¬∑â ÕßÕ¬à “ßµ◊Ë π‡µâ π‡¡◊Ë Õæ∫ ·À≈à ßÕ“À“√∑’Ë ¡∫Ÿ √≥å ‡æ◊Ë Õ∫Õ° „Àâ ¡“™‘ °¿“¬„π√— ߉¥â √— ∫√Ÿâ ‚¥¬°“√ ‡µâ π®–‡°‘ ¥¢÷È π∫√‘ ‡«≥∑’Ë ‡√’ ¬°«à “ ≈“𠇵â π√” (dance floor) ´÷Ë ß‡ªì π®ÿ ¥ »Ÿ π¬å °≈“ߢÕß√— ß ·≈–‡ªì π∫√‘ ‡«≥∑’Ë º÷È ß®– à ßµà ÕπÈ ”À«“π„Àâ °— ∫º÷È ß∑’Ë Õ¬Ÿà „π√— ß (house bee) À“°„π∫√‘ ‡«≥ ≈“π‡µâ ππ’È ¡’ º÷È ß∑’Ë ¡“§Õ¬√— ∫πÈ ”À«“π À√◊ Õ¡“Àâ Õ¡≈â Õ¡πâ Õ¬ æ«°º÷È ßÕÕ°À“ Õ“À“√®– à ß — ≠≠“≥‡ªì π™à «ß‡«≈“ —È π Ê ·≈–®–‰¡à ¡’ °“√‡µâ π√”¥â «¬ (Seeley, 1992; Anderson and Ratnieks, 1999) „π∑“ß°≈— ∫°— π ∂â “¡’ º÷È ß∑’Ë Õ¬Ÿà „π√— ߧլº÷È ß∑’Ë ÕÕ°‰ª À“Õ“À“√„π∫√‘ ‡«≥≈“π‡µâ π√”·≈– ™à «¬√— ∫Õ“À“√‰ªÕ¬à “ß√«¥‡√Á « · ¥ß «à “¿“¬„π√— ß¡’ §«“¡µâ Õß°“√Õ“À“√ ¡“° ®–‡ªì π°“√°√–µÿâ π„Àâ ¡’ °“√ ‡µâ π√”¢Õߺ÷È ß∑’Ë ÕÕ°‰ªÀ“Õ“À“√ µ”·Àπà ߢÕß≈“π‡µâ π√”¡’ §«“¡ ·µ°µà “ß°— π„πº÷È ß·µà ≈–°≈ÿà ¡ ‚¥¬„π º÷È ß¡‘È ¡ (A. florae) ·≈–º÷È ß¡‘È ¡‡≈Á ° (A. andreniformis) °“√‡µâ π®–‡°‘ ¥ ¢÷È π„π·π«πÕπ∫√‘ ‡«≥¥â “π∫π ÿ ¥ ¢Õß√«ß√— ß (À— «√— ß) ´÷Ë ß‡ªì π∫√‘ ‡«≥∑’Ë ®–æ∫º÷È ßß“πÕ¬Ÿà ®”π«π¡“° „πº÷È ß À≈«ß (A. dorsata) °“√‡µâ π√”‡°‘ ¥ ¢÷È π∫√‘ ‡«≥¥â “π¢â “ߢÕß·ºà π√«ß√— ß à «πº÷È ß°≈ÿà ¡∑’Ë √â “ß√«ß√— ßÀ≈“¬™—È π„π ‚æ√ß∑’Ë ¡◊ ¥π—È π º÷È ßß“π®–‡µâ π„π·π«