สำนักราชบัณฑิตยสภา

เรื่องยุ่ง ๆ เกี่ยวกับอักษรควบ The Journal of the Royal lnstitute of Thailand Volume 36 No. 4 Oct-Dec 2011 560 นอกจากนั้น เราจะพบค� ำต่าง ๆ ที่มีความหมายคล้ายกันถึง ๓ ค� ำ ค� ำหนึ่ง พยัญชนะต้นเป็น มล ค� ำหนึ่งพยัญชนะ ต้นเป็น ม และค� ำหนึ่งพยัญชนะต้นเป็น ล เช่น มลาก มาก ลาก ค� ำที่พยัญชนะ ต้นเป็น มล ได้แก่ค� ำว่า มลาก พบใน วรรณคดี เช่น ๑) ...สมบัติเป็น มลาก เป็นดีแห่ง โชติกเศรษฐีนั้นลือชาทั่วแผ่นดินชมพู ทวีปนี้ทุกแห่ง (ไตรภูมิพระร่วง) ๒) ...ขึ้นช้างไปผะผ้าย มาคะคล้าย โดยทาง ถับถึงกลางจรอกปู่ หมอเฒ่าอยู่ แลเห็น แสร้งแปรเป็นโฉม มลาก เป็นบ่าว ภาคย์บ่าวงาม สองถึงถามหาปู่ ปู่หัวอยู่ ยะแย้ม ข้อยว่าสองแสล้ม มาแต่ด้าว แดนใด (ลิลิตพระลอ) ค� ำที่พยัญชนะต้นเป็น ม ได้แก่ค� ำว่า มาก พบในส� ำนวน ผู้ลากมากดี ค� ำที่พยัญชนะต้นเป็น ล ได้แก่ค� ำว่า ลาก พบในวรรณคดี เช่น ไตรภูมิพระร่วง มีข้อความว่า “จึงคนทั้งหลายนั้นได้ยิน เสียงอันเพราะแลถูกเนื้อจ� ำเริญใจนักหนา แลยินลากยินดีทุกคน” “เมื่อนั้นคนทั้ง หลายยินลากยินดีแล้วก็ไปโดยเสด็จทุ (ก) คนแล” และพบในส� ำนวน ผู้ลากมากดี มล้าง ม้าง ล้าง ค� ำที่พยัญชนะต้น เป็น มล ได้แก่ค� ำว่า มล้าง พบในภาษาไทย ถิ่นใต้ ในวรรณคดีและในกฎหมายเก่า เช่น ๑ ...อันว่าไหม้แลล้างให้ฉิบหาย เสียนั้นมี ๓ จ� ำพวกแล จ� ำพวกหนึ่งเพื่อไฟ จ� ำพวกหนึ่งเพื่อน�้ ำ จ� ำพวกหนึ่งเพื่อลมแล ไฟหากมาล้าง มากกว่าน�้ ำแลลม ไฟ มล้าง ๗ คาบเล่า น�้ ำจึงมล้างคาบหนึ่งเล่า (ไตรภูมิพระร่วง) ๒ ผี้สนมโทษถึงตายแลให้ มล้าง ไซ้ ให้ใส่สนับเพลาก่อนจึ่ง มล้าง (กฎหมายตราสามดวง) ค� ำที่พยัญชนะต้นเป็น ม ได้แก่ค� ำว่า ม้าง พบในภาษาไทยถิ่นอีสาน หมายความ ว่า ท� ำลาย รื้อ ค� ำที่พยัญชนะต้นเป็น ล ได้แก่ค� ำว่า ล้าง พบในวรรณคดี และปัจจุบันพบใน บางบริบท เช่น ฆ่าล้างโคตร ล้างผลาญ เมลิน, มลืน , มืน, มื้น, ลืม ค� ำที่ พยัญชนะต้นเป็น มล ได้แก่ค� ำว่า เมลิน และมลืน ค� ำว่า เมลิน พบในภาษาไทย ถิ่นใต้ ค� ำว่า มลืน พบในภาษาไทอาหม ค� ำที่พยัญชนะต้นเป็น ม ได้แก่ค� ำว่า มืนและมื้น ค� ำว่า มืน พบในภาษาไทย ถิ่นเหนือและถิ่นอีสาน ค� ำว่า มื้น พบใน ภาษาไทใหญ่ ค� ำที่พยัญชนะต้นเป็น ล ได้แก่ค� ำว่า ลืม (ตา) มลื่น มื่น ลื่น ค� ำที่พยัญชนะต้น เป็น มล ได้แก่ค� ำว่า เมลิ่นและมลื่น ค� ำว่า เมลิ่น พบในภาษาไทยถิ่นใต้ ค� ำว่า มลื่น พบในวรรณคดี เช่น มหาชาติค� ำหลวง กัณฑ์ชูชก มีร่ายว่า “โฉมแม่มลื่นตาบ่าว เนื้อนงถ่าวถนิมกาม” ค� ำที่พยัญชนะต้นเป็น ม ได้แก่ ค� ำว่า มื่น พบในภาษาไทยถิ่นเหนือ ถิ่น อีสาน และภาษาไทใหญ่ ค� ำที่พยัญชนะต้นเป็น ล ได้แก่ค� ำว่า ลื่น เมล็ด เม็ด เล็ด ค� ำที่พยัญชนะต้น เป็น มล ได้แก่ค� ำว่า เมล็ด พบในภาษาไทย ปัจจุบันและในวรรณคดี เช่น ไตรภูมิ พระร่วง มีข้อความว่า “อยู่หึงนานนัก ตระบัดฝนจึงตก เมื่ออาทิแรกตกเมล็ด หนึ่งเท่าดินธุลี อยู่หึงนานแล้ว จึงตก เมล็ด หนึ่งเท่าพรรณผักกาด อยู่หึงนานเล่าจึงตก เท่า เมล็ด ถั่ว” ค� ำที่พยัญชนะต้นเป็น ม ได้แก่ ค� ำว่าเม็ด ค� ำที่พยัญชนะต้นเป็น ล ได้แก่ ค� ำว่า เล็ด พบในภาษาไทยถิ่นใต้ เล็ดล่อ (ออกเสียงสระเป็น แอะ) หมายถึงมะม่วง หิมพานต์ และพบในวรรณคดี ไตรภูมิ พระร่วง มีค� ำว่า เล็ด ซึ่งบางแห่งใช้เหมือน กับค� ำว่า เมล็ด ในปัจจุบัน เช่น “ถ้ายื่นมือ ล้วงเข้าไปในเนื้อหว้าพอสุดแขนจึงถึง เล็ด ในหว้า” บางแห่งใช้เหมือนกับค� ำว่า เม็ดในปั จจุบัน เช่น “แลมีแต่ เสียง ฟ้าร้อง ส่วนว่าฝนมิได้ตกเลยสัก เล็ด ” เมลือก มล๋าก เมือก เลือก ค� ำที่ พยัญชนะต้นเป็น มล ได้แก่ค� ำว่า เมลือก และมล๋าก ค� ำว่า เมลือก พบในภาษาไทย ถิ่นใต้ ค� ำว่า มล๋าก พบในภาษาไทที่พูดใน หวู่หมิง มณฑลกวางสีตอนกลาง หมายถึง เมือก ค� ำที่พยัญชนะต้นเป็น ม ได้แก่ค� ำว่า เมือก ค� ำที่พยัญชนะต้นเป็น ล ได้แก่ค� ำว่า เลือก เมลื่อย เมื่อย เลื่อย ค� ำที่พยัญชนะ ต้นเป็น มล ได้แก่ค� ำว่า เมลื่อย พบใน ภาษาไทยถิ่นใต้และพบในวรรณคดี เช่น มหาชาติค� ำหลวง กัณฑ์กุมาร มีว่า “นทีธาร เย็นเฉื่อย ราพี่น้อง เมลื่อย มือสอง โสดแล” ค� ำที่พยัญชนะต้นเป็น ม ได้แก่ค� ำว่า เมื่อย