สำนักราชบัณฑิตยสภา

วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๗ ฉบับที่ ๑ ม.ค.-มี.ค. ๒๕๕๕ ปัญหาความมั่นคงและยาเสพติด มีชนเผ่าหลายเผ่าที่ใช้ชีวิตอยู่บนพื้นที่สูงภาคเหนือทั่วไป ชนเผ่าเหล่านี้ต่างแสวงหาอ� ำนาจ เพื่อปกครองตนเอง เช่น กะเหรี่ยง ว้าแดง ซึ่งมีสภาพเหมือนชนเผ่าทางเหนือของพม่าในปัจจุบัน และ ยังมีข่าวเรื่องการต่อสู้อยู่จนถึงปัจจุบัน พื้นที่สูงเหล่านี้ไม่มีเส้นทางติดต่อหรือเข้าถึง อะไรจะเกิดขึ้นไม่มี ใครรู้ ในตอนนั้นคาราวานฝิ่นมีอิทธิพลเหนือทุกอย่าง แผ่นดินอาจลุกเป็นไฟเมื่อไรก็ได้ พบเขาหัวโล้นอยู่ทั่วไป ดินแดนนั้นเป็นของใคร กองพล ๙๓ ของก๊กมินตั๋งถูกกองทัพของเหมาเจ๋อตงแห่งสาธารณรัฐประชาชนจีน บุกไล่โจมตีจนต้องถอยร่นเข้ามาในประเทศไทย กองทัพเหล่านี้มีอาวุธและค่อนข้างน่ากลัวและอาจเข้าไป มีส่วนอย่างมากในการเป็นคาราวานฝิ่นในขณะนั้น การปลูกฝิ่นมีอย่างเปิดเผยทั่วไป การตัดไม้ท� ำลายป่าเพื่อ ๔๐ ปีมาแล้ว ถ้าไม่มีโครงการหลวง อะไรจะเกิดขึ้นบนพื้นที่สูงของประเทศไทย สันทัด โรจนสุนทร ราชบัณฑิตส� ำนักวิทยาศาสตร์ ราชบัณฑิตยสถาน บทคัดย่อ เมื่อ ๔๐ ปีมาแล้วปัญหาของพื้นที่สูงภาคเหนือมีความส� ำคัญมาก ชาวเขายากจน ปลูกพืชเสพติดคือฝิ่น ตัดไม้ท� ำลายป่า อพยพอยู่เรื่อย ๆ โครงการหลวงเกิดขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๕๑๒ เมื่อ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพบว่า ชาวเขาได้เงินจากฝิ่นไม่มากนัก ยังมีความเป็นอยู่ที่แร้นแค้น และตัดไม้ท� ำลายป่าอยู่ตลอดเวลา จึงก� ำหนดให้นักวิชาการหาพืชทีี่มีราคาดีทดแทนฝิ่น สามารถน� ำ ไปขายในพื้นที่ด้านล่างได้ และมีเงินคืนให้แก่เกษตรกรชาวเขา ท� ำให้พวกเขาเริ่มอยู่กับที่ ไม่เคลื่อน ย้ายและไม่ตัดไม้ท� ำลายป่า นับว่าเป็นโครงการเดียวในโลกที่ประสบความส� ำเร็จ ชาวเขาเหล่านี้ได้รับ การส่งเสริมให้ท� ำกินอย่างถาวร เลิกปลูกพืชเสพติด มีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น เมื่อคนเหล่านี้มีความเป็น อยู่ดีขึ้น การอยู่ของเขาบนพื้นที่สูงจึงเป็นไปได้ เพราะคนพวกนี้จะยังช่วยดูแลทรัพยากรธรรมชาติ ให้มีสภาพคงที่ ท� ำให้เกิดความยั่งยืน ซึ่งการพัฒนาอย่างพอเพียง ที่มีความพอดีและเห็นผลอย่างชัดเจน สามารถใช้เป็นตัวแบบในการถ่ายทอดไปสู่หมู่บ้านอื่น ๆ ทั้งในประเทศและนอกประเทศได้เป็นอย่างดี สิ่งที่ปรากฏชัดเจนคือความสามารถในการบูรณาการข้อมูลและกิจกรรมต่าง ๆ เข้าด้วยกัน ท� ำให้การ ท� ำงานบนพื้นที่สูงเป็นไปได้และยั่งยืน ค� ำส� ำคัญ : พัฒนาอย่างยั่งยืน, พืชทดแทนฝิ่น, ช่วยชาวเขา, งานบนพื้นที่สูง