สำนักราชบัณฑิตยสภา

การจั ดการทรั พยากรน�้ ำกั บกฎหมายป่าไม้ 14 The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 37 No. 1 Jan.-Mar. 2012 ค� ำว่า “ป่า” ในบทความนี้หมายถึง เขตป่าที่ก� ำหนดโดยกฎหมาย เขตป่าที่ก� ำหนดโดยมติคณะ รัฐมนตรี และเขตพื้นที่หวงห้ามอื่น โดยป่าที่ก� ำหนดโดยกฎหมายประกอบด้วย พื้นที่ป่าที่ก� ำหนดโดย พระราชบัญญัติป่าไม้ พุทธศักราช ๒๔๘๔ กฎกระทรวงฉบับที่ ๑๖ พ.ศ. ๒๔๙๘ พระราชบัญญัติอุทยาน แห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๐๔ พระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. ๒๕๓๕ พระราชบัญญัติป่าสงวน แห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๐๗ พระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๓๕ ส่วนเขต ป่าที่ก� ำหนดโดยมติคณะรัฐมนตรี ประกอบด้วย เขตป่าไม้ถาวร พื้นที่ชั้นคุณภาพลุ่มน�้ ำ และพื้นที่อนุรักษ์ ต่าง ๆ ส� ำหรับเขตพื้นที่หวงห้ามอื่น เช่น วนอุทยาน สวนรุกขชาติ สวนป่าของรัฐ ส� ำหรับพื้นที่ลุ่มน�้ ำปิงและวัง ธนพรและคณะ (๒๕๕๐ และ ๒๕๕๓) ได้ด� ำเนินการศึกษาศักยภาพใน การพัฒนาไฟฟ้าพลังน�้ ำและพบว่า ลุ่มน�้ ำปิงมี ๖๔ โครงการที่มีศักยภาพ โดยมีก� ำลังผลิต ๒๑๑ MW และ พลังงานไฟฟ้ารายปี ๗๒๐ GWh ส่วนลุ่มน�้ ำวังมี ๑๙ โครงการที่มีศักยภาพ โดยมีก� ำลังผลิต ๖ MW และ พลังงานไฟฟ้ารายปี ๓๐ GWh การพิจารณาเลือกที่ตั้งโครงการที่มีศักยภาพในการพัฒนาไฟฟ้าพลังน�้ ำ ได้ พิจารณาจาก ๑) โครงการที่เป็นการต่อยอดผลการศึกษาที่ผ่านมาขององค์กรและหน่วยงานอื่น ๒) โครงการ พัฒนาแหล่งน�้ ำที่อยู่ในแผนของกรมชลประทานและกรมทรัพยากรน�้ ำ และ ๓) โครงการที่พิจารณาเลือกที่ ตั้งโครงการขึ้นใหม่ โดยอาศัยหลักเกณฑ์การเลือกที่ตั้งใหม่ว่า เมื่อมีการพัฒนาโครงการในต� ำแหน่งที่เลือก ฝายหรือเขื่อนที่สร้างขึ้นจะต้องมีความสูงไม่มาก ซึ่งปริมาณน�้ ำที่ทดขึ้นมาจะต้องอยู่ในร่องน�้ ำเท่านั้น และ ขนาดโครงการจะต้องไม่ใหญ่โดยจะต้องไม่ท่วมหมู่บ้านที่อยู่ในบริเวณใกล้เคียงกับจุดที่ตั้งโครงการ ทั้งนี้ได้ จัดหมวดหมู่โครงการที่มีศักยภาพออกเป็น ๖ กลุ่ม ตามลักษณะของข้อมูลและวิธีการวิเคราะห์ดังนี้ กลุ่มที่ ๑ โครงการในล� ำน�้ ำหลัก เช่น แม่น�้ ำปิง แม่น�้ ำวัง โครงการในกลุ่มนี้ เป็นโครงการที่จะต้อง พิจารณาในการเลือกช่วงล� ำน�้ ำตลอดจนต� ำแหน่งที่จะพัฒนาโครงการขึ้นมาใหม่ กลุ่มที่ ๒ โครงการชลประทานที่ก่อสร้างแล้วเสร็จ โครงการในกลุ่มนี้จะเป็นการวิเคราะห์ใน ลักษณะที่หากมีการเพิ่มองค์ประกอบเพื่อการผลิตไฟฟ้าแล้ว โครงการชลประทานเหล่านี้จะมีศักยภาพ ด้านการผลิตไฟฟ้าเท่าใด กลุ่มที่ ๓ โครงการที่ยังไม่ได้มีการก่อสร้าง แต่เคยมีการศึกษาแล้วว่ามีศักยภาพ โครงการในกลุ่ม นี้เป็นโครงการที่ยังไม่ได้มีการก่อสร้าง แต่เคยมีการศึกษาแล้วว่ามีศักยภาพโดยการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่ง ประเทศไทย (กฟผ.) โครงการในกลุ่มนี้เป็นโครงการขนาดใหญ่ที่มีลักษณะเป็นอ่างเก็บน�้ ำ กลุ่มที่ ๔ โครงการที่ได้ศึกษาไว้โดยกรมพัฒนาพลังงานทดแทนและอนุรักษ์พลังงาน โครงการที่ ถูกจัดอยู่ในกลุ่มนี้ โดยมากมักเป็นโครงการที่ตั้งอยู่บริเวณล� ำน�้ ำสาขา ที่มีภูมิประเทศสูงชัน