สำนักราชบัณฑิตยสภา

วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๗ ฉบับที่ ๑ ม.ค.-มี.ค. ๒๕๕๕ INTRODUCTION Azo dyes are characterized by the presence of one or more azo groups (-N=N-). They are the largest and most versatile class of dyes, and more than half of the annually produced dyes are azo dyes (62). Presumably more than 2,000 different azo dyes are currently used for the dyeing of various materials such as textiles, leather, plastics, Humic Substance Enhanced Anaerobic Reduction of Sulfonated Azo Dyes by Paenibacillus sp. strain A5 สมศักดิ์ ด� ำรงค์เลิศ* ราชบัณฑิต ส� ำนักวิทยาศาสตร์ ราชบัณฑิตยสถาน ณัฐพันธ์ ศุภกา** กาญจนา จันทองจีน** สุพัฒน์ เจริญพรวัฒนา** Marie-Line Delia*** Pierre Strehaiano*** บทคัดย่อ สารฮิวมิกควินโนน แอนทราควินโนน ๒, ๖-ไดซัลโฟเนต (AQDS) สามารถท� ำหน้าที่ เป็นสารรีด็อกซ์ที่คล้ายกับสารที่ผลิตโดยแบคทีเรียชนิดไร้ออกซิเจน Paenibacillus sp. strain A5 ซึ่งสามารถท� ำลายสารสีประเภทเอโซ สารสีชนิดนี้ใช้มากในอุตสาหกรรมการย้อมผ้า จากการศึกษา การแบ่งเซลล์ของแบคทีเรีย strain A5 พบว่าสารเอนไซม์ที่ผลิตได้มีอยู่ที่ผนังเซลล์และที่ไซโทพลาสมิก สารที่ติดผนังเซลล์สามารถย่อยสารซัลโฟเนตเอโซได้เมื่อมีสารจ� ำพวกควินอยด์ร่วมอยู่ด้วย ดังนั้น การประยุกต์ใช้สาร AQDS เพื่อย่อยสีเอโซที่มีอยู่ในน�้ ำเสียด้วยระบบไร้อากาศจึงมีความเป็นไปได้สูง ค� ำส� ำคัญ : สีซัลโฟเนตเอโซ, รีดักเทสเอโซ, แอนทราควินโนน ๒, ๖-ไดซัลโฟเนต, Paenibacillus sp. * ภาควิชาเคมีเทคนิค คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ** ภาควิชาจุลชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย *** Laboratorie de Genie Chimique, INP-ENSIACET, 5 rue Paulin Talabot Site Basso Combo-BP 1301, Toulouse 31106, France.