สำนักราชบัณฑิตยสภา

แมลงกิ นได้ ทางเลื อกในภาวะเกิ ดภั ยพิ บั ติ The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 37 No. 1 Jan.-Mar. 2012 126 แมลงเป็นสัตว์ที่มีบรรพบุรุษมานานกว่า ๓๐๐ ล้านปี และมีวิวัฒนาการมายาวนาน จากอดีต ถึงปัจจุบัน กล่าวกันว่าในอนาคตแมลงจะเป็นอาหารแหล่งโปรตีนของมนุษย์และสัตว์อื่น ๆ ด้วยคุณสมบัติ ที่มีการเจริญเติบโตในช่วงชีวิตที่สั้น และมีความสามารถในการเพิ่มจ� ำนวนได้คราวละมาก ๆ ท� ำให้แมลง ปรับตัวและเพิ่มจ� ำนวนได้รวดเร็วในระยะเวลาอันสั้น ด้วยเหตุนี้แมลงเป็นสัตว์ที่มีทั้งปริมาณและจ� ำนวนชนิดมากที่สุดในโลก มีชื่อวิทยาศาสตร์มากกว่า ๑ ล้านชนิด ในจ� ำนวนนี้มีทั้งแมลงที่ให้คุณและให้โทษ ที่เป็นศัตรูท� ำลายพืชผลทางการเกษตร และเข้ามา รบกวนชีวิตความเป็นอยู่ของมนุษย์มีเพียง ๘,๐๐๐ ชนิด หรืออาจก่อโรคให้กับมนุษย์ได้ นอกจากนี้แมลง ส่วนใหญ่เป็นแมลงที่มีประโยชน์ในด้านต่าง ๆ ทั้งในด้านการเกษตร อุตสาหกรรม ทางการแพทย์ และที่ ส� ำคัญแมลงยังสามารถน� ำมาเป็นอาหารของมนุษย์ได้อีกด้วย (โครงการสารานุกรม ๒๕๕๔) มนุษย์สามารถรับประทานอาหารได้หลากหลาย นอกจากพืชแล้วยังมีสัตว์อีกหลายชนิดที่เป็น อาหารของมนุษย์ รวมทั้งแมลงบางชนิดที่มนุษย์น� ำมาเป็นอาหารกันมาตั้งแต่ในอดีต แม้ว่าปัจจุบันจะมี อาหารมากมายหลายชนิดที่ถูกปรุงแต่งขึ้นมา แต่ยังมีชนพื้นเมืองต่าง ๆ เกือบทั่วโลกนิยมน� ำแมลงมาเป็น อาหาร แมลงมีคุณค่าทางอาหารสูง ประกอบด้วย ไขมัน โปรตีน และคาร์โบไฮเดรต จึงเป็นอาหารทดแทน ให้กับคนท้องถิ่นที่อยู่ในชนบทหรือชุมชนที่ขาดแคลนอาหารได้เป็นอย่างดี (FAO 2010) โดยเฉพาะในขณะ ที่ประชากรโลกเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วและเกิดภัยพิบัติขึ้น ขณะที่ประชากรโลกเพิ่มขึ้นใกล้ ๗,๐๐๐ ล้านคน องค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติ Food and Agriculture Organization (FAO) จึงได้วางแผนส่งเสริมแมลงให้เป็นอาหารส� ำหรับคนทั่วโลก และมองว่าการท� ำฟาร์มแมลงเป็นอีกทางเลือกหนึ่งในการเพิ่มความมั่นคงทางด้านอาหาร โดยมีรายงาน ว่าแมลงหลายชนิดให้โปรตีนและแร่ธาตุต่าง ๆ ได้แก่ โพแทสเซียม แคลเซียม แมกนีเซียม เหล็ก สังกะสี ในปริมาณที่สูง นอกจากนี้ยังมีวิตามินบี และซีอีกด้วย ทั่วโลกรู้จักแมลงมากกว่า ๑,๖๘๑ ชนิดที่น� ำมาใช้เป็นอาหาร ได้แก่ ประเทศทางแถบแอฟริกา อเมริกา เอเชียตะวันออก ออสเตรเลีย รวมทั้งประเทศไทย ส� ำหรับประเทศไทยมีแมลงมากกว่า ๑๕๐ ชนิด ที่น� ำมาเป็นอาหาร โดยเฉพาะอย่างยิ่งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคเหนือถือได้ว่าเป็นต้นต� ำรับ ของการน� ำแมลงมาบริโภคเป็นอาหาร โดยแมลงแต่ละชนิดได้ถูกคัดเลือกน� ำมาเป็นอาหารและยาจากการ สืบทอดกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษ แมลงบางชนิดพบได้เฉพาะถิ่น บางชนิดพบได้ทั่วไปในประเทศ ในประเทศ จีนพบแมลงพวกหนอนที่มีเชื้อราเกิดขึ้นในตัวหนอนเต็มไปด้วยเส้นใยจนตัวแห้งแข็ง คนจีนมีความเชื่อว่า สามารถน� ำไปท� ำเป็นยาบ� ำรุงก� ำลังทางเพศได้ แมลงบางชนิดสามารถน� ำมาเพาะเลี้ยงและหาซื้อได้ตาม ท้องตลาดทั่วไป เช่น แมลงดานา ตั๊กแตน ดักแด้หนอนไหม หนอนรถด่วนหรือหนอนไม้ไผ่ทอดกรอบ