สำนักราชบัณฑิตยสภา

พุทธศิ ลป์ในวรรณคดี ไทย 46 The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 37 No. 2 April-June 2012 พระอินทร์มีช้างทรงชื่อเอราวัณ ซึ่งเป็นเทวดาองค์หนึ่งชื่อ ไอยราพัณเทวบุตร เมื่อพระอินทร์ เสด็จไปที่ใด ไอยราพัณเทวบุตรจะเนรมิตตนเป็นช้างทรง ไ ตรภูมิกถา พรรณนาภาพของช้างเอราวัณ ไว้ดังนี้ “แลว่ายังมีเทพยดาองค์หนึ่งชื่อไอยราพัณเทวบุตร ผิแลเมื่อพระอินทร์เจ้าแลมีที่เสด็จไปเหล้น แห่งใด ๆ ก็ดี แล ธ จะใคร่ขี่ช้างไปเหล้น จิงไอยราวัณเทพบุตรก็นิฤมิตตัวเป็นช้างเผือกตัวหนึ่งใหญ่นัก โดยสูงได้ ๑,๒๐๐,๐๐๐ วา แลมีหัวได้ ๓๓ หัว หัวน้อย ๆ อยู่ ๒ หัว อยู่ ๒ ข้างนอกหัวทั้งหลายนั้นแล้ว แลว่าหัวใหญ่ได้ ๒,๐๐๐ วา แลหัวถัดนั้นเข้าไปทั้งสองข้างแลหัวแล ๓,๐๐๐ วา ถัดนั้นเข้าไปแลหัวแล ๔,๐๐๐ วา ถัดนั้นเข้าไปแลหัวแล ๕,๐๐๐ วา ถัดนั้นเข้าไปแลหัวแล ๖,๐๐๐ วา แร่งเข้าไปเถิงก็แร่งใหญ่ ถัดกันเข้าไปดั่งกล่าวนี้แล ส่วนหัวใหญ่อันที่อยู่ท่ามกลางทั้งหลายชื่อสุทัศน์ เป็นพระที่นั่งแห่งพระอินทร์ โดยกว้างได้ ๒๔๐,๐๐๐ วาแล เหนือหัวช้างนั้นแล มีแท่นแก้วอันหนึ่งกว้างได้ ๙๖,๐๐๐ วา แลมีปราสาท กลางแท่นแก้วนั้นมีธง (ทั้งหลายแลธง) แก้วฝูงนั้นโดยสูงได้ ๘,๐๐๐ วา ธงฝูงนั้นเทียรย่อมแก้ว ๗ สิ่ง แลมีพรวนทองค� ำห้อยย้อยลงทุกแห่งแกว่งไปมา แลมีเสียงนั้นไพเราะนักหนาดั่งเสียงพาทย์พิณใน จิตรกรรมฝาผนัง ภาพสวรรค์ชั้นดาวดึงส์บนยอดเขาพระสุเมรุ