สำนักราชบัณฑิตยสภา

37 รื่ นฤทั ย สั จจพั นธุ์ วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๗ ฉบับที่ ๒ เม.ย.-มิ.ย. ๒๕๕๕ ดับขันธ์ปรินิพพาน ในลักขณปริคคาหกปริวรรต ปริจเฉทที่ ๔ มีบทพรรณนาถึงพระบาทของเจ้าชายสิทธัตถะอันมี ลักษณะของมหาบุรุษ หากทรงบรรพชาจะได้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า บทพรรณนากล่าวว่า “ฝ่าพระบาท ทั้ง ๒ เสมอกันเป็นอันดี ดุจพื้นฉลองพระบาททอง ขณะเมื่อเหยียบลงก็ถูกต้องพื้นพร้อมกัน ขณะเมื่อยก ขึ้นก็พ้นจากพื้นพร้อมกัน” นอกจากนี้ยังพรรณนารายละเอียดของพื้นฝ่าพระบาททั้งสองข้าง ดังนี้ “พระราชกุมารนี้มีพื้นฝ่าพระบาททั้งสองประกอบด้วยลายลักษณะกงจักรข้างละอัน ในท่ามกลาง ฝ่าพระบาทแลจักรนั้นมีก� ำ ๑,๐๐๐ ประกอบด้วยกงและดุมบริบูรณ์ด้วยอาการทั้งปวง แลภายนอกรอบ กงจักรนั้นประดับไปด้วยรอยรูป อัฏฐุตรสตมงคล ๑๐๘ ประการ คือรูปหอก ๑ รูปแว่นส่องพระพักตร์ ๑ รูป ดอกพุดซ้อน ๑ รูปสายสร้อย ๑ รูปสังวาล ๑ รูปถาดทอง ๑ รูปตั่ง ๑ รูปมัจฉาทั้งคู่ ๑ รูปปราสาท ๑ รูป ขอ ๑ รูปเสาไต้ ๑ รูปเศวตฉัตร ๑ รูปพระขรรค์ ๑ รูปพัดใบตาล ๑ รูปพัดหางนกยูง ๑ รูปพัดวาลวิชนี ๑ รูปมงกุฎ ๑ รูปบาตร ๑ รูปพวงดอกมะลิ ๑ รูปดอกนิลอุบล ๑ รูปดอกอุบลขาว ๑ รูปดอกอุบลแดง ๑ รูป ดอกบัวแดง ๑ รูปดอกบัวขาว ๑ รูปหม้อเต็มด้วยน�้ ำ ๑ รูปถาดเต็มด้วยน�้ ำ ๑ รูปมหาสมุทรทั้งสี่ ๑ รูปเขาจักรวาฬ ๑ รูปป่าหิมพานต์ ๑ รูปเขาพระสิเนรุ ๑ รูปพระจันทร์ ๑ รูปพระอาทิตย์ ๑ รูปหมู่ดาว นักษัตรฤกษ์ ๑ รูปทวีปใหญ่ทั้งสี่รูปทวีปน้อยทั้งพัน ๑ รูปบรมจักรพรรดิกับทั้งราชบริวาร ๑ รูปสังข์ทักษิณา วัฏ ๑ รูปสุวรรณมัจฉา ๑ รูปจักรทั้งคู่ ๑ รูปคงคาทั้งเจ็ด ๑ รูปสระใหญ่ทั้งเจ็ด ๑ รูปเขาปริภัณฑ์ทั้งเจ็ด ๑ รูปพระยาครุฑ ๑ รูปจระเข้ ๑ รูปธงชายธงผ้าทั้งผืน ๑ รูปรัตนบัลลังก์ ๑ รูปเก้าอี้ ๑ รูปเขาไกรลาส ๑ รูปพระยาราชสีห์ ๑ รูปพยัคฆราช ๑ รูปช้างเอราวัณ ๑ รูปพญาม้าพลาหก ๑ รูปพญาพาสุกรีนาคราช ๑ รูปพญาหงส์ ๑ รูปไก่เถื่อน ๑ รูปอุสุภราช ๑ รูปพญาช้างอุโบสถ ๑ รูปพญาช้างฉัททันต์ ๑ รูป มังกรทอง ๑ รูปมหาพรหม ๔ หน้า ๑ รูปเรือทอง ๑ รูปเต่าทอง ๑ รูปแม่โคกับทั้งบุตร ๑ รูปกินนรผู้ ๑ รูปนางกินนร ๑ รูปนกการเวก ๑ รูปนกกระเรียน ๑ รูปนกยูง ๑ รูปนกจากพราก ๑ รูปนกพริก ๑ รูป ฉกาพจรเทวโลกทั้ง ๖ ชั้น ๑ รูปโสฬสมหาพรหมทั้ง ๑๖ ชั้น ๑ สิริเป็นรอยรูปมงคล ๑๐๘ ประการ เป็นบริวาร ล้อมกงจักรใหญ่ ในท่ามกลางฝ่าพระบาททั้งสองซ้ายขวาดุจกัน”