สำนักราชบัณฑิตยสภา

273 มงคล เดชนคริ นทร์ วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๗ ฉบับที่ ๒ เม.ย.-มิ.ย. ๒๕๕๕ ในการอธิบายธรรมะระดับสูงสุดในพระพุทธศาสนา คือ สุญญตา ท่านพุทธทาสได้ใช้ถ้อยค� ำตาม แบบภาษาธรรมประกอบค� ำอธิบาย ท่านกล่าวว่า เมื่อพิจารณาในภาษาธรรมแล้ว พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ โดยเนื้อแท้หมายถึงสิ่งเดียวกัน คือ ธรรมหรือธรรมะ และเมื่อพิจารณาถึงที่สุด (ตามปรมัตถ สัจจะ) แล้ว สิ่งที่เรียกว่าธรรมหรือธรรมะนี้ก็เป็นภาวะว่างจากตัวตนที่ใคร ๆ ไม่ควรยึดมั่นถือมั่น ท่านได้ ให้ข้อเปรียบเทียบว่า บรรดาน�้ ำชนิดต่าง ๆ เช่น น�้ ำฝน น�้ ำคลอง น�้ ำเน่าเสีย ฯลฯ นั้น ชาวบ้านทั่วไปย่อม เห็นว่าเป็นน�้ ำที่แตกต่างกัน แต่ผู้ที่เรียนทางวิทยาศาสตร์จะทราบดีว่า เมื่อน� ำน�้ ำเหล่านี้มากลั่น ผลที่ได้ก็คือ น�้ ำบริสุทธิ์อย่างเดียวกัน และเมื่อน� ำน�้ ำบริสุทธิ์มาวิเคราะห์ดูสมบัติทางเคมี นักวิทยาศาสตร์ก็ทราบว่าน�้ ำ บริสุทธิ์ประกอบด้วยธาตุไฮโดรเจน ๒ ส่วนกับธาตุออกซิเจน ๑ ส่วน ซึ่งก็หมายถึงว่าน�้ ำไม่มีตัวตนที่แท้จริง เพราะเมื่อแยกเป็นธาตุแล้ว น�้ ำก็หายไปและกลายเป็นธาตุ ๒ ชนิดดังกล่าว (Buddhadāsa 1971: 88-89) พุทธประวัติในภาษาธรรม ในตอนท้ายสุดนี้ ผู้เขียนบทความจะน� ำเสนอพุทธประวัติในช่วงตั้งแต่เจ้าชายสิทธัตถะ ยังทรงครองเพศฆราวาสจนถึงตอนที่พระองค์ตรัสรู้เสียใหม่ โดยอิงหลักธรรมาธิษฐานของสมเด็จ พระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส และหลักภาษาธรรมของท่านพุทธทาส ทั้งนี้เพื่อเป็นแนวคิด ส� ำหรับชาวพุทธทุกคนที่จะปฏิบัติธรรมตามรอยบาทพระพุทธเจ้าในโอกาสครบ ๒,๖๐๐ ปีแห่งการตรัสรู้ ของพระองค์ ในการน� ำเสนอ ผู้เขียนจะใช้วิธีเปรียบเทียบกับพุทธประวัติแบบดั้งเดิมดังข้างล่างนี้ พุทธประวัติแบบดั้งเดิม พุทธประวัติในภาษาธรรม เจ้าชายสิทธัตถะทรงได้รับการบ� ำรุงบ� ำเรอด้วยสิ่ง อ� ำนวยความสะดวกสบายต่าง ๆ เช่น ปราสาท ๓ หลังที่ทรงใช้ประทับในฤดูกาลต่าง ๆ ๓ ฤดู ผู้ปฏิบัติธรรมเคยมีประสบการณ์เกี่ยวกับ กามคุณ ๕ คือ รูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส มาก่อนแล้ว ต่อมาพระองค์ได้ทรงเห็นเทวทูต ๔ คือ คนแก่ คนเจ็บ คนตาย และสมณะ ในระหว่างการเสด็จ ประพาสนอกพระราชนิเวศน์ ผู้ปฏิบัติธรรมได้พิจารณาเห็นว่า กามคุณ ๕ ย่อม ไม่คงอยู่ตลอดไป (ทุกขัง) เปลี่ยนแปลงได้ (อนิจจัง) และว่างจากตัวตน (อนัตตา) พระองค์จึงได้เสด็จออกจากวัง เพื่อทรงบรรพชา และได้ทรงตัดพระเมาลีเพื่อแสดงพระปณิธาน ผู้ปฏิบัติธรรมจึงคิดที่จะปฏิบัติธรรมอย่างจริงจัง และได้ตั้งปณิธานแน่วแน่เพื่อการนี้