สำนักราชบัณฑิตยสภา

265 มงคล เดชนคริ นทร์ วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๗ ฉบับที่ ๒ เม.ย.-มิ.ย. ๒๕๕๕ พระพุทธเจ้าเคยเป็นราชกุมารในวรรณะ กษัตริย์ ซึ่งถือกันว่าเป็นสมมุติเทพ หรือเป็นเทวดา โดยสมมติ เจ้าชายสิทธัตถะทรงมีแนวโน้มที่จะได้เป็น มหาบุรุษคนส� ำคัญของโลก ซึ่งมหาชนชื่นชมยินดี เจ้าชายสิทธัตถะทรงแวดล้อมด้วยกามคุณ ๕ แต่พระองค์มิได้หลงเพลิดเพลินในกามคุณเหล่า นั้น หากทรงบ� ำเพ็ญพระกรณียกิจอย่างถูกต้อง และเป็นธรรม ธรรมดา เริ่มตั้งแต่ตอนที่พระองค์ประสูติ ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า เผยแผ่พระศาสนา ไปจนถึงตอนที่ใกล้ จะเสด็จดับขันธปรินิพพาน ในหนังสือ พุทธประวัติเล่ม ๑ ซึ่งเป็นพระนิพนธ์ของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส (วชิรญาณวโรรส ๒๕๕๔ : ก-ค) นั้น ท่านผู้ทรงนิพนธ์ได้แถลงไว้ในค� ำปรารภของ หนังสือว่า พุทธประวัติปรากฏอยู่ในรูปของข้อความที่ไม่ปะติดปะต่อกันตามส่วนต่าง ๆ ของพระไตรปิฎก ต่อมาเมื่อมีผู้แต่งอรรถกถาเพื่ออธิบายความในพระไตรปิฎก บรรดาผู้แต่ง (พระอรรถกถาจารย์) เหล่านั้น จึงได้รวบรวมข้อความดังกล่าวเข้าด้วยกันจนเป็นพุทธประวัติที่สมบูรณ์ อย่างไรก็ตาม ผู้แต่งพุทธประวัติ ในระยะหลังได้ใส่เรื่องอิทธิฤทธิ์และอภินิหารเข้าไปด้วยเพื่อดึงดูดให้คนทั่วไปสนใจและจ� ำได้ ดังนั้น สมเด็จ พระมหาสมณเจ้าฯ จึงทรงเตือนผู้อ่านว่า ควรอ่านพุทธประวัติโดยใช้วิจารณญาณ ไม่ควรเชื่อตามข้อความ ในหนังสือเสมอไป หนังสือ พุทธประวัติเล่ม ๑ [วชิรญาณวโรรส ๒๕๕๔] ได้เล่าประวัติของพระพุทธเจ้า โดยมีส่วนที่กล่าวถึงอภินิหารตามต� ำนานปรัมปราอยู่ด้วย แต่ท่านผู้ทรงนิพนธ์ก็ได้อธิบายประกอบ ว่า อภินิหารเหล่านั้นน่าจะหมายถึงเหตุการณ์อะไรในความเป็นจริง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ต� ำนานเกี่ยว กับการประสูติของสิทธัตถกุมารนั้น สมเด็จพระมหาสมณเจ้าฯ ทรงอธิบายว่าแท้ที่จริงก็คือประวัติของ พระพุทธเจ้าตั้งแต่เป็นเจ้าชายสิทธัตถะจนถึงคราวตรัสรู้นั่นเอง ผู้เขียนขอน� ำต� ำนานเกี่ยวกับการประสูติของ สิทธัตถกุมารและค� ำอธิบายของสมเด็จพระมหาสมณเจ้าฯ ตามที่ปรากฏในหนังสือ พุทธประวัติเล่ม ๑ (วชิรญาณวโรรส ๒๕๕๔ : ๑๐๔-๑๐๖) มาเสนอดังต่อไปนี้ ค� ำอธิบายของสมเด็จพระมหาสมณเจ้าฯ เหตุการณ์ในต� ำนานพุทธประวัติ ก่อนที่จะประสูติจากพระครรภ์ของพระนาง สิริมหามายา พระมเหสีของพระเจ้าสุทโธทนะแห่ง กรุงกบิลพัสดุ์ในแคว้นสักกะของอินเดียโบราณนั้น พระมหาสัตว์ได้จุติจากสวรรค์ชั้นดุสิต และเสด็จ เข้าสู่พระครรภ์พระมารดา ในระหว่างที่เสด็จเข้าสู่พระครรภ์พระมารดา นั้น พระมหาสัตว์ปรากฏแก่พระมารดาในสุบินเป็น พระยาช้างเผือก เมื่อเสด็จอยู่ในพระครรภ์ของพระมารดา พระมหาสัตว์บริสุทธิ์ผุดผ่อง ไม่เปื้อนมลทิน ทรง นั่งขัดสมาธิ ไม่คุดคู้เช่นสัตว์อื่น