สำนักราชบัณฑิตยสภา

13 นววรรณ พั นธุเมธา วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๗ ฉบับที่ ๒ เม.ย.-มิ.ย. ๒๕๕๕ ภาษาไทเหนือ แกน (=แกน) เช่น แกนกาง (=แกนกลาง, เม็ดหรือเมล็ดผลไม้) เช่น แกนหมากข่อม (=เม็ดลูกท้อ) แก่น (=แข็ง) เช่น ไม่แก่น (=ไม้แก่น) ๕. ร่อง (=ช่องยาวที่พื้นดิน พื้นเรือน เป็นต้น) ล่อง (=ช่องใหญ่ที่พื้นเรือน) ภาษาไทพ่าเก่ ห่อง (=ร่อง) เช่น ห่องน�่ ำ (=ร่องน�้ ำ) หล่อง (=ล่อง, คล่อง) เช่น ฮู้หล่อง (=รูล่อง) หล่องเฮ้อ (=ล่องเรือ) ต่านหล่อง (=พูดคล่อง) ค� ำที่คล้ายกันถึง ๓ หรือ ๔ ค� ำ หรือมากกว่านั้นก็มีทั้งในภาษาไทยและภาษาไท เช่น ๑. ค� ำที่มีความหมายเกี่ยวข้องกับลักษณะส่วนหนึ่งของเส้นรอบวงกลม ภาษาไทย โค้ง (ใช้กับสะพาน ฯลฯ) โกง (ใช้กับหลัง) โก่ง (ใช้กับคิ้ว, ขา) กง (=ไม้ส� ำหรับ ดีดฝ้ายมีรูปคันธนู) กุ้ง (=สัตว์ตัวโค้งงอ) ภาษาไทขาว กุ๋ง (=โค้ง) เช่น ตู่กุ๋ง (=ประตูโค้ง) กุ่ง (=วนอ้อม) กว่าง (= กงดีดฝ้าย) กวัง (=วงกลม) โต่กุ๋ง (=กุ้ง) ภาษาไทพ่าเก่ โค้ย (=โค้ง) เช่น โง้เขาโค้ย (=วัวเขาโค้ง) โก๊ง (=กงดีดฝ้าย, คันธนู) กุ่ง (=กุ้ง) ภาษาไทเหนือ ก๋อง (=โค้งลง) กุ๋ง (=โค้งงอ) ก้อง (=เลี้ยว) กง (=คันธนู) ก๊ง (=กงล้อ) ก้ง (=กุ้ง) ๒. ค� ำที่มีความหมายเกี่ยวกับการอยู่ชิดกันหรือท� ำให้อยู่ชิดกัน ภาษาไทย บีบ (=ท� ำให้เข้าชิดกัน) หนีบ (=บีบด้วยสิ่งที่ปลายด้านหนึ่งแยกออกจากกัน) หีบ (=บีบเค้นส่วนที่ต้องการออกมา) คีบ (=บีบให้อยู่) คีม (=สิ่งที่คีบ) ตีบ (=ลักษณะที่ ๒ ด้านชิดกัน) ลีบ (=ลักษณะที่เล็กแคบเข้า) ภาษาไทขาว บิ๊บ (=บีบ) เช่น บิ๊บมือ (=บีบมือ) นีบ (=หนีบ) เช่น โต่ปู่ นิบ (=ปูหนีบ) ฮิบ (=งับแล้วคาบไว้) เช่น โต่เป๊ดฮิบ (=เป็ดงับ) กิบ (=คีบ) เช่น กิบถู่ (=คีบด้วยตะเกียบ) มากิม (=คีม) ติ๊บ (=ตีบ) เช่น ห่อยคอติ๊บ (=คอหอยตีบ หายใจไม่ออก) หลิบ (=ลีบ ใช้กับข้าว) ภาษาไทพ่าเก่ มิบ (=บีบ) เช่น มิบม้ากหลิว (=บีบมะนาว) ฮิบ (=แคบ, คีบ,หนีบ) เช่น ฮู้ฮิบ (=รูแคบ) เอ๊าไม่กิ้บฮิบ (=เอาคีมไม้คีบ) ปู๊ฮิบ (=ปูหนีบ) กิ้บ (=คีบด้วยคีมหรือด้วยนิ้วมือ) เช่น กิ้บท้านไพ้ (=คีบถ่านไฟ) กิ๊ม (=คีม) ติ๊บ (=แคบ) เช่น ผ่าติ๊บ (=ผ้าแคบ) ภาษาไทเหนือ หมิ๋บ (=บีบ) หิ๋บ (=หนีบ, แคบ) เช่น ล่าตูหิ๋บโตส้มื้อ (=ประตูหนีบมือ) ห้องไล่หิ๋บเต้ (=ห้องนี้แคบแท้ ๆ) กิ้บ (=คีบ) เช่น เอาถู่กิ้บผั๋ก (=เอาตะเกียบคีบอาหาร) กิ๊ม (=คีม, กรรไกร) ติ๋บ (=แคบ)