สำนักราชบัณฑิตยสภา

133 มาลิ ทั ต พรหมทั ตตเวที วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๗ ฉบับที่ ๒ เม.ย.-มิ.ย. ๒๕๕๕ “อันองค์ท้าวเจ้าละมานเหมือนบ้านนอก เขาลวงหลอกลุ่มหลงไม่สงสัย เสวยเหล้าเมามายสบายใจ กินแกะไก่ม้าลาสารพัน เอาปลายมีดกรีดเชือดเลือดสดสด อร่อยรสน�้ ำส้มด้วยคมสัน เนื้อพังผืดตืดไตกินไส้ตัน ยิ่งกลืนมันเมามายท� ำชายตา” (๔๓๙) สังเกตดูที่บรรยายเรื่องอาหารมาหลายแห่ง จะเห็นว่าน�้ ำส้มสายชูเป็นตัวชูโรงหลักในการเพิ่มรสอาหาร ส่วนเครื่องใช้ในการกินมีทั้งส้อม มีด เป็นแบบฝรั่งทีเดียว อาหารของเจ้าละมานที่บรรยายมาท� ำให้เห็น ภาพตือฮวน ๖. อาหารหวานและขนม ขนมจัดเป็นอาหารชนิดหนึ่งที่ไม่ใช่กับข้าว มีผู้กล่าวว่าค� ำว่า “ขนม” น่าจะมาจากค� ำว่า “เข้าหนม” ส่วน “หนม” แปลว่า “หวาน” “เข้าหนม” จึงหมายถึง ข้าวที่ผสมกับน�้ ำอ้อย น�้ ำตาล ให้รสหวานขึ้น พงศาวดารเมืองน่าน (ประชุมพงศาวดารภาค ๑๐) เรียกขนมว่า “ข้าวหนม” เช่นเดียวกับชาวไทยลื้อ ต่อมาภาษาคงกร่อนมาเป็น “ขนม” อย่างที่เห็นกันอยู่ในปัจจุบัน เชื่อกันว่า คนไทยกินขนมมาแต่ครั้งสุโขทัยโดยมีหลักฐานว่าพบค� ำว่า “ขนม” ใน ไตรภูมิพระร่วง และในสมัยอยุธยา ก็มีตลาดขายขนมที่เรียกว่า “ป่าขนม” “จนของคาวข้าวสิ้นกินของหวาน ทั้งอ้อยตาลกล้วยส้มขนมโก๋ ครั้นกินอิ่มยิ้มย่องจนท้องโร ก็พอโพล้เพล้ค�่ ำย�่ ำระฆัง” (๑๘๑) ของหวานที่นางสุวรรณมาลีจัดให้สินสมุทกิน นอกจากผลไม้แล้วก็ยังมี ขนมโก๋ ซึ่งเป็นขนมแป้งหวาน สีขาวท� ำจากปลายข้าวเหนียวแช่น�้ ำแล้วนึ่งให้สุก อบจนแห้งแล้วบดให้ละเอียด อัดเป็นก้อนหรือแผ่นมี ลวดลายงดงาม จัดเป็นหนึ่งในบรรดาขนมของจีนที่กินกับน�้ ำชาร้อนที่คนไทยมักเรียกรวม ๆ กันว่า “ขนมจันอับ” มีมาตั้งแต่สมัยอยุธยาแล้ว โดยเอกสารจากหอหลวง หนังสือภูมิสถานพระนครศรีอยุธยา บันทึกไว้ว่า มีพวกจีนมาตั้งโรงงานจันอับอยู่ที่ตลาดน้อย ใกล้ประตูช่องกุดท่าเรือจ้างข้ามไปวัดพนัญเชิง ที่จริงค� ำว่า “จันอับ” เป็นชื่อกล่องใส่ขนมแห้งของจีน เอาไว้ถวายหรือไหว้เจ้า ไม่ใช่ชื่อขนม ค� ำนี้เพี้ยน มาจากภาษาจีนฮกเกี้ยนว่า “จั๊นอับ” ส่วนตัวขนมนั้นเรียกว่า “แต้เหลี้ยว” ถือว่าเป็นขนมที่ขาดไม่ได้ ในงานแต่งงานของชาวจีนและชาวไทย เพราะเชื่อว่าความหวานของจันอับจะท� ำให้ชีวิตคู่รักกันหวานชื่น เป็นส่วนประกอบอย่างหนึ่งของของหมั้นที่จะมอบให้เจ้าสาว ทั้งยังใช้เป็นขนมบูชาในงานของจีนทั้งงาน มงคลและอวมงคลด้วย เมื่อนางเงือกให้ก� ำเนิดสุดสาคร พระโยคีน� ำสุดสาครไปเลี้ยง เนรมิตเครื่องนอนและเห่กล่อม ให้หลับ