สำนักราชบัณฑิตยสภา

109 ประพิ ณ มโนมั ยวิ บูลย์ วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๗ ฉบับที่ ๒ เม.ย.-มิ.ย. ๒๕๕๕ วันเซ่นไหว้เทพแห่งเตาไฟบางปีก็เป็นวัน ๒๓ ค�่ ำ บางปีก็เป็นวัน ๒๔ ค�่ ำเดือน ๑๒ ขึ้น อยู่กับว่าเดือน ๑๒ ในปีนั้นเป็นเดือนที่มี ๒๙ วันหรือ ๓๐ วันตามปฏิทินจันทรคติจีน ปีนี้ (๓ ก.พ. ๒๕๕๓-๒๒ ม.ค. ๒๕๕๔) เดือน ๑๒ ตามปฏิทินจันทรคติจีนมี ๒๙ วัน ดังนั้นวันเซ่นไหว้เทพแห่งเตาไฟ จึงเป็นวัน ๒๓ ค�่ ำ ซึ่งตรงกับวันจันทร์ที่ ๑๖ มกราคม นั่นก็คือ ๗ วันก่อนวันตรุษจีน ชาวจีนเรียก วันเซ่นไหว้เทพแห่งเตาไฟว่า วันตรุษจีนเล็ก 小年 xiǎonián ซึ่งเป็นวันที่ชาวจีนส่งเทพแห่งเตาไฟ 灶王爷 Zàowángyé หรือ 灶神 Zàoshén กลับขึ้นสวรรค์ www.baidu.com www.baidu.com เทพแห่งเตาไฟ เทพแห่งเตาไฟ ๒ ภาพเทพแห่งเตาไฟมีทั้งที่เป็นภาพคู่และภาพเดี่ยว ทั้งสองภาพนี้ได้รับความนิยมพอ ๆ กัน ในสมัยก่อนไม่ว่าในเมืองหรือตามชนบท บ้านชาวจีนทุกบ้านจะมีภาพเทพแห่งเตาไฟ ๒ ตั้งไว้ เหนือเตาไฟ ใต้ภาพจะจัดแท่นบูชาซึ่งมีธูป เทียน ผลไม้ และขนมเป็นเครื่องเซ่นไหว้ ชาวจีนเชื่อกันว่า เทพแห่งเตาไฟนั้นเป็นทูตสวรรค์ที่เง็กเซียนฮ่องเต้ 玉皇大帝 Yùhuáng Dàdì ส่งให้มาประจ� ำ ทุกครัวเรือน มีหน้าที่พิทักษ์ดูแลเตาไฟประจ� ำบ้าน ปกป้องคุ้มครองให้แต่ละครอบครัวมีความสุขสวัสดี พร้อมกับเฝ้าสังเกตพฤติกรรมและความประพฤติของสมาชิกทุกคนในครอบครัว แต่ละปีในวันก่อนถึง วันตรุษจีนหนึ่งสัปดาห์ เทพแห่งเตาไฟต้องกลับขึ้นสวรรค์เพื่อไปรายงานต่อเง็กเซียนฮ่องเต้ว่า ในปีที่ผ่านมา ตลอดปีนั้น ครอบครัวนั้น ๆ มีพฤติกรรมและความประพฤติอย่างไร หลังจากรายงานแล้ว เง็กเซียนฮ่องเต้ ก็จะวินิจฉัยว่าจะประทานโชคเคราะห์ให้แก่ครอบครัวในปีต่อมาอย่างไร วันนี้จึงเป็นวันที่ส� ำคัญมาก ในวัน เซ่นไหว้เทพแห่งเตาไฟ ต้องท� ำความสะอาดเตาไฟและแท่นบูชาให้หมดจดเรียบร้อย ส่วนการเซ่นไหว้นั้น