สำนักราชบัณฑิตยสภา

วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๗ ฉบับที่ ๒ เม.ย.-มิ.ย. ๒๕๕๕ ตรุษจีน * บทคัดย่อ ตรุษจีน (Chūn Jié) เป็นเทศกาลที่ส� ำคัญที่สุดของชาวจีน Chūn Jié คือวัน ๑ ค�่ ำ เดือน ๑ ตามปฏิทินจันทรคติจีน โดยทั่วไปจะตกประมาณช่วงหลังของเดือนมกราคม แต่บางปีอาจล่าไป ถึงเดือนกุมภาพันธ์ หากปีที่ผ่านมาเป็นปีอธิกมาสที่มี ๑๓ เดือน เทศกาลตรุษจีนตามประเพณีเดิม ถือว่าเริ่มตั้งแต่วันเซ่นไหว้เทพแห่งเตาไฟ (jì zào) ซึ่งจัดก่อนวันตรุษจีน ๗ วัน หลังจากวันเซ่น ไหว้นี้แล้ว ทุกบ้านต่างเตรียมการฉลองตรุษจีน เริ่มจากการท� ำความสะอาดบ้าน (s ǎ ochén) การ เตรียมภาพวาดเทพเจ้า ภาพวาดฉลองตรุษจีน (niánhuà) และแถบค� ำมงคลฉลองตรุษจีน (chūnlián) รวมถึงการเตรียมอาหารส� ำหรับมื้อสุดท้ายของปี (niányèfàn) อาหารแต่ละอย่าง ในมื้อนี้ล้วนมีความหมายที่ดีและสื่อเชิงสัญลักษณ์ที่เป็นสิริมงคลทั้งสิ้น ในค�่ ำวันนี้ปู่ย่าพ่อแม่จะให้ อั่งเปา (hóngbāo) แก่ลูกหลาน เช้าวันตรุษจีน ผู้น้อยต้องไปอวยพรตรุษจีนญาติผู้ใหญ่ (bàinián) ในวันนี้ค� ำบางค� ำ เช่น แตก ล้ม จบสิ้น เป็นค� ำต้องห้าม ตรุษจีนตามประเพณีเดิมถือว่าสิ้นสุดวัน Yuánxiāo ซึ่งก็คือวันเพ็ญแรกของปี ในค�่ ำวันนั้นทุกบ้านจะท� ำบัวลอยจีน (tāngyuán) รับประทาน และต่างตกแต่งบ้านเรือนด้วยโคมไฟสีแดงเพื่อฉลองคืนสุดท้ายของเทศกาลตรุษจีน ดังนั้น Yuánxi ā o จึงเรียกอีกชื่อหนึ่งว่าเทศกาลโคมไฟ (Dēng Jié) ค� ำส� ำคัญ : ตรุษจีน เทศกาลโคมไฟ เทพแห่งเตาไฟ ประพิณ มโนมัยวิบูลย์ ภาคีสมาชิก ส� ำนักศิลปกรรม ราชบัณฑิตยสถาน * ปรับปรุงจากการบรรยายทางวิชาการในที่ประชุม ส� ำนักศิลปกรรม เมื่อวันที่ ๑๙ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๕