สำนักราชบัณฑิตยสภา

3 ปรี ดา วิ บูลย์สวั สดิ์ วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๗ ฉบับที่ ๔ ต.ค.-ธ.ค. ๒๕๕๕ ตัวอย่างปัญหาที่เกิดขึ้นในประเทศไทย เช่น การน� ำทรัพยากรทางชีวภาพมาใช้เป็นพลังงานอย่าง เหมาะสมที่สุด ต้องพิจารณาตัวแปรที่เกี่ยวข้องกันหลายตัว ได้แก่ เศรษฐศาสตร์ สิ่งแวดล้อม อาหาร น�้ ำ และการเมืองที่เข้ามาหาประโยชน์จากการพลังงาน การจัดการทรัพยากรน�้ ำต้องพิจารณาความต้องการของ ผู้มีส่วนได้เสียจ� ำนวนมาก ในสังคมที่แตกต่างกัน เช่น เกษตรกรรม อุตสาหกรรม เมืองและชุมชน ปัญหา มหาอุทกภัยที่เกิดขึ้นจะลดความรุนแรงลงได้มาก ถ้าผู้ที่รับผิดชอบในการแก้ไขปัญหาอุทกภัยได้ใช้ความ รู้พื้นฐานทางศิลปะวิทยาศาสตร์ มาช่วยบูรณาการข้อมูลจากแหล่งต่าง ๆ จ� ำนวนมาก เข้ากับการบริหาร จัดการน�้ ำท่วม ในพื้นที่ที่มีความหลากหลายทั้งทางกายภาพและสิ่งแวดล้อม ๓. การก� ำหนดให้ศิลปะวิทยาศาสตร์เป็นพื้นฐานหลักของอุดมศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ได้เคยก� ำหนดให้นักศึกษาระดับปริญญาตรีทุกคนเรียนวิชาพื้นฐานทาง ศิลปะวิทยาศาสตร์ แต่น่าเสียดายที่ได้ยกเลิกไป สถาบันอุดมศึกษาเอกชนอย่างน้อย ๒ แห่งมีคณะและ หลักสูตรศิลปะวิทยาศาสตร์ เมื่อปีที่แล้ว มหาวิทยาลัยอันดับหนึ่งของอาเซียนที่ยอมรับกันในระดับสากล คือ National University of Singapore ได้ยกระดับความส� ำคัญของการสอนกลุ่มวิชาศิลปะวิทยาศาสตร์ โดยตั้งวิทยาลัย Arts & Science ขึ้นมารับผิดชอบโดยตรง ปัจจุบัน ศิลปะวิทยาศาสตร์น่าจะเป็นกลุ่มวิชาบังคับส� ำหรับนักศึกษาทุกคน อย่างน้อยในภาคการ ศึกษา ๓ ภาคแรกด้วยเหตุผลและข้อมูลตามที่กล่าวมาแล้ว เพื่อช่วยหลีกเลี่ยงการใช้เทคโนโลยีหรือการ ประยุกต์วิทยาศาสตร์ธรรมชาติ ที่มีผลกระทบรุนแรงเกินความจ� ำเป็นต่อสังคม สิ่งแวดล้อม ศาสนา และ วัฒนธรรม ที่มีความหลากหลายทั้งในประเทศและประเทศเพื่อนบ้าน ประเทศไทยต้องอยู่ร่วมกับประเทศ กลุ่มคาบสมุทรอินโดจีน ไม่ว่าจะมีประชาคมอาเซียนหรือไม่ เช่น การเข้าไปสร้างเขื่อนพลังน�้ ำขนาดใหญ่ ในประเทศเพื่อนบ้าน เมื่อไม่อาจสร้างในประเทศได้เพราะกระทบสิ่งแวดล้อม จึงเป็นสิ่งที่ไม่ควรท� ำ นักศึกษาส่วนมากได้เรียนประวัติศาสตร์ไทยในระดับมัธยมศึกษามาแล้ว แต่เป็นการเรียน ประวัติศาสตร์ที่เน้นในเชิงพงศาวดารและชาตินิยม ในสถานการณ์ปัจจุบันและในอนาคต ควรจะมีการสอน ประวัติศาสตร์ของประเทศเพื่อนบ้านเพิ่มเติม เป็นส่วนหนึ่งของศึกษาศิลปะวิทยาศาสตร์พื้นฐาน โดยสอด แทรกการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ของประเทศเพื่อนบ้านกับประเทศไทยอย่างเป็นกลาง ชาตินิยมที่รุนแรง ได้เป็นอุปสรรคในการพัฒนาภูมิภาคร่วมกันมาแล้วในอดีต จึงน่าจะเป็นบทเรียนที่ส� ำคัญส� ำหรับอนาคต ๔. การศึกษาด้านวิทยาศาสตร์ธรรมชาติ natural science หรือวิทยาศาสตร์ธรรมชาติซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของศิลปะวิทยาศาสตร์ เป็นความรู้ ที่ได้จากการสังเกตปรากฏการณ์ แล้วน� ำมาพิสูจน์ทราบด้วยการทดลองและ/หรือคณิตศาสตร์ การสอน วิทยาศาสตร์ธรรมชาติให้เป็นพื้นฐานในศิลปะวิทยาศาสตร์ ควรจะท� ำในฐานะที่เป็นวิชาบูรณาการกลุ่มวิชา