ปีที่ ๓๘ ฉบับที่ ๒ เมษายน-มิถุนายน ๒๕๕๖

สิวลี ศิริไล 59 วารสารราชบัณฑิตยสถาน ป ที่ ๓๘ ฉบับที่ ๒ เม . ย .- มิ . ย . ๒๕๕๖ ตั้งอยู และแปรเปลี่ยนไป ไม มีสิ่งใดเป นตัวตนเหลืออยู ในที่สุด นอกจากนี้ กฎแห งธรรมชาติ กฎของ ความเป นเหตุเป นผล (law of cause and effect) เป นสัจธรรมของทุกสิ่ง ๙ เมื่อมีสิ่งหนึ่งสิ่งใดเกิดขึ้น ย อมต องมีสาเหตุการเกิดขึ้นของสิ่งนั้น พระพุทธศาสนาจึงเน นการสอนให มนุษย เข าใจในวิถีของโลก ที่เป นไปตามกฎธรรมชาติ มองสิ่งทั้งหลายตามที่สิ่งนั้นปรากฏและเป นอยู ขณะเดียวกัน พระพุทธศาสนา ก็มีคําสอนให เข าใจความเป นจริงอีกระดับหนึ่งที่อยู เหนือพ นไปจากความรู ระดับประสบการณ แต เป น ความรู ระดับสูงทางป ญญาที่สามารถเข าถึงความเป นจริงสูงสุดคือ สภาวะของนิพพาน ด วยเหตุที่ สภาวะของนิพพานเป นเรื่องที่ไม อาจเข าใจได ด วยความรู ระดับประสบการณ ธรรมดา ทรรศนะเรื่องนี้ของ พระพุทธศาสนาจึงมีลักษณะเป นจิตนิยม (idealism) ธรรมชาติของมนุษย ถ าประมวลคําสอนของพระพุทธศาสนาแล วจะเห็นได ว า พระพุทธเจ า ทรงให ความสําคัญแก “ มนุษย ” เป นสําคัญ ทําให พระพุทธศาสนามีลักษณะของมนุษยนิยม (humanism) พระพุทธศาสนามองว า มนุษย ทุกคนเกิดมามีศักดิ์ศรีของความเป นมนุษย เท าเทียมกัน เพราะทุกคนถือ กําเนิดมาจากครรภ มารดาซึ่งเป นไปตามธรรมชาติ แต สิ่งที่ทําให มนุษย แตกต างกัน ประสบความสําเร็จ ในชีวิตแตกต างกัน รวมถึงบรรลุถึงความสุขของชีวิตแตกต างกัน ก็เป นเพราะการรู จักใช “ ป ญญา ” และ การ “ พัฒนาตน ” มนุษย แต ละคนจะต องตระหนักถึงศักยภาพของตนในการคิด การตัดสินใจเลือก การกระทํา และต องตระหนักรู ถึงกระแสความเปลี่ยนแปลงของโลก ของสิ่งต าง ๆ รวมทั้งตัวของมนุษย เอง มนุษย จึงสามารถเปลี่ยนแปลงตนเองได สิ่งสําคัญคือจะต องรู และเข าใจเรื่องความเป นจริงว า อะไรคือความเป นจริงที่เปลี่ยนแปลงได อะไรคือความเป นจริงที่ไม เปลี่ยนแปลง รวมถึงความเข าใจ ธรรมชาติของตนเอง พุทธจริยศาสตร หมายถึง หลักคําสอนเรื่องชีวิตที่ประเสริฐตามแนวทางที่มนุษย ควรปฏิบัติตน และขณะเดียวกันก็ปฏิบัติต อผู อื่น ถ าพิจารณาในเชิงของปรัชญาแล วไม อาจสรุปได ว า พุทธจริยศาสตร มี ทรรศนะแบบประโยชน นิยม (utilitarianism) รตินิยม (hedonism) หรือศานตินิยม (non-hedonism) ซึ่งเป นทรรศนะทางจริยศาสตร ตะวันตก พุทธจริยศาสตร มีลักษณะเฉพาะของตนเอง คือ การมีพื้นฐาน มาจากกฎธรรมชาติ ความเป นเหตุเป นผล ซึ่งกฎดังกล าวนี้เป นสิ่งที่มีคุณค าในตัวเอง ไม เปลี่ยนแปลง ท ามกลางกระแสของความเปลี่ยนแปลง ๑๐ จากลักษณะดังกล าวนี้ ทําให คําสอนของพระพุทธศาสนา เผชิญกับความเปลี่ยนแปลงของโลกของสังคมมนุษย มาได ทุกยุคทุกสมัยจนถึงป จจุบัน มนุษย แต ละคน ๙ Dhammananda K. Sri. What Buddhist Believe (Palau Pinang: The Young Buddhist Association of Malaysia, 1999) p. 146. ๑๐ Ibid., p. 144-7. 50-73 Mac9.indd 59 10/8/13 7:14 PM