ปีที่ ๓๘ ฉบับที่ ๒ เมษายน-มิถุนายน ๒๕๕๖

ลิขิต ธีรเวคิน 29 วารสารราชบัณฑิตยสถาน ป ที่ ๓๘ ฉบับที่ ๒ เม . ย .- มิ . ย . ๒๕๕๖ ๓ ) อัลวินทอฟฟ เลอร (AlvinTof fl er) ผู เขียนหนังสือชื่อ คลื่นลูกที่สาม (The ThirdWave) ๕ ได มองว าสังคมมนุษย เป นสังคมที่มีวิวัฒนาการจากการล าสัตว (hunting) และเก็บเกี่ยว (gathering) ไปสู สังคมที่มีการเรียนรู การเพาะปลูกและการเลี้ยงสัตว หรือที่เรียกว า อารยธรรมคลื่นลูกที่หนึ่ง (the first wave) ลักษณะของสังคมเกษตรก็มีลักษณะไม แตกต างจากที่กล าวมาแล วเบื้องต น ทั้งในแง การปกครอง การบริหาร ความสัมพันธ ของมนุษย วิทยาศาสตร และเทคโนโลยี จากนั้นสังคมก็วิวัฒนาการไปสู อารยธรรม คลื่นลูกที่สอง (the second wave) คือสังคมอุตสาหกรรม เริ่มจากการปฏิวัติอุตสาหกรรมเมื่อมีการ ค นพบเทคโนโลยีเครื่องจักรไอนํ้า สังคมอุตสาหกรรมก็มีลักษณะการเมือง สังคม เศรษฐกิจ เช นเดียว กับที่กล าวมาแล วเบื้องต น ที่สําคัญที่สุดคือ เป นสังคมที่ใช ความรู ในการผลิตทางเศรษฐกิจ การค นคว า ทางวิทยาศาสตร และเทคโนโลยี เป นสังคมที่เป ดให เสรีภาพในการคิดค น และจากสภาวะดังกล าวนี้ได นําไปสู สังคมที่เรียกว า สังคมของอารยธรรมคลื่นลูกที่สาม อันได แก สังคมข าวสารข อมูล (information technology) เกิดการสื่อสารกันอย างสะดวก มีการเดินทางจากจุดหนึ่งไปอีกจุดหนึ่ง มีการค า การเยี่ยมเยียนของประชาชนในท องที่ต าง ๆ การแลกเปลี่ยนข าวสารข อมูล การแลกเปลี่ยนความรู ซึ่งเกิดจากการทดลองในห องวิทยาศาสตร รวมทั้งการปฏิบัติการ ความแตกต างระหว างสังคมที่เรียกว า รัฐชาติ ลดลงไปมาก หลายแห งได มีการเยี่ยมเยียนกันอย างสมํ่าเสมอ นําไปสู การแลกเปลี่ยนวัฒนธรรม แบบผสมผสาน อัตราของความรวดเร็วในการติดต อทั้งการสื่อสาร การเดินทาง และการมีปฏิสัมพันธ ในขอบเขตที่กว างขวาง ทําให สังคมโลกกลายเป น หมู บ านโลก (the global village) ในสังคมโลกาภิวัตน นี้ เป นการผสมผสานระหว างการผลิตทางอุตสาหกรรมกับการผลิต ทางการสื่อสารหรือการสื่อสารข อมูล ขณะเดียวกัน การผลิตทางเกษตรของประเทศที่พัฒนาแล วก็นําเอา ความรู ของวิทยาศาสตร และเทคโนโลยีของคลื่นลูกที่สองและคลื่นลูกที่สามเข ามาเป นตัวจักรสําคัญ ในการเพิ่มผลผลิต รวมตลอดถึงการใช พลังงานเพื่อการอุตสาหกรรมและการดํารงชีวิตของมนุษย นั้นก็ ร อยหรอลง มีการใช ความรู ทางข าวสารข อมูลบวกกับการค นหาวิธีหาพลังงานมาทดแทน เพื่อทดแทน การใช พลังงานที่เกิดจากธรรมชาติ ๖ และที่สําคัญที่สุด ในโลกยุคโลกาภิวัตน นี้ได นําไปสู การเปลี่ยนแปลง ที่มีขอบข ายกว างขวางในหมู ประชาชนทั่วไปที่เรียกว า ระดับรากหญ า ในแง การเข าถึงข าวสารข อมูล การตระหนักถึงสิทธิเสรีภาพ รวมทั้งการมีบทบาทในการมีส วนร วมทางการเมือง ปรากฏการณ ที่เกิดขึ้น ๕ Alvin Tof fl er, The Third Wave. (New York: William Morrow, 1980). ๖ Jeremy Rifkin, The Third Industrial Revolution: How Lateral Power is Transforming Energy, The Economy, and the World. (USA: Palgrave Macmillan, 2011). 23-49 Mac9.indd 29 10/8/13 7:12 PM