ปีที่ ๓๘ ฉบับที่ ๒ เมษายน-มิถุนายน ๒๕๕๖

ทิศนา แขมมณี 191 วารสารราชบัณฑิตยสถาน ป ที่ ๓๘ ฉบับที่ ๒ เม . ย .- มิ . ย . ๒๕๕๖ สอนแล วติดขัด เกิดป ญหา ก็ไม ได รับการนิเทศ คําแนะนํา และความช วยเหลือ จึงทําให การพัฒนาของครู ไม ก าวหน า ๔ . ๔ การขาดความเข าใจเรื่อง “ กระบวนการคิด ” และ “ การสอนกระบวนการคิด ” แม ว าครูจะมีความเข าใจในเรื่อง “ หลักคิด ” ทั้งในแง ของสาระสําคัญของหลักคิดแต ละหลัก และเข าใจในธรรมชาติของสาระที่มีลักษณะเป นมโนทัศน / ความคิดรวบยอด รวมทั้งสามารถเลือก วิธีสอนที่เหมาะสมกับสาระ และดําเนินการสอนด วยวิธีนั้นอย างมีประสิทธิภาพ การสอนปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียงดังกล าวก็ยังไม สมบูรณ เนื่องจากเป าหมายของการสอนปรัชญาฯ ดังกล าวไม ได ต องการเพียงเพื่อให ผู เรียนเกิดความรู ความเข าใจในหลักคิดของปรัชญาฯ เท านั้น แต ต องการไปถึงขั้น ให ผู เรียนสามารถนําความรู ความเข าใจนั้นไปใช จริงให เกิดประโยชน ดังนั้น ครูจะต องช วยให ผู เรียน นําหลักคิดต าง ๆ ของปรัชญาฯ ไปใช ในการดําเนินการคิดจริง ๆ เมื่อบุคคลดําเนินการคิด ก็จะมี การคิดบางเรื่องก อนหลังเป นลําดับขั้นตอนที่เรียกว า กระบวนการคิด ซึ่งโดยทั่วไปก็เป นที่ยอมรับกัน แล วว า กระบวนการคิดอย างเป นระบบ คือ การคิดที่ดําเนินไปอย างเป นระเบียบ มีลําดับขั้นตอนของ การคิดที่เอื้อต อการบรรลุเป าหมายของการคิดนั้น ๆ ย อมดีกว าการคิดที่เป นไปอย างสะเปะสะปะ ด วยเหตุนี้ “ หลักคิด ” และ “ กระบวนการคิด ” จึงมีความแตกต างกัน เพราะหลักคิดนั้นเป นหลักการ ที่มีเหตุผลและรายละเอียดต าง ๆ ซึ่งต องเรียนรู ให เข าใจ แต กระบวนการคิด ( อย างมีหลักการและ เป นระบบ ) เป นลําดับขั้นตอนของการดําเนินการคิดโดยใช หลักการและรายละเอียดของหลักการนั้น ซึ่งถ าประยุกต กับเรื่องปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงแล ว ก็สามารถอธิบายได ว า หลักคิดของปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียงก็คือ หลัก ๓ ห วง ๒ เงื่อนไข ซึ่งเป นหลักการที่มีเหตุผลและรายละเอียดประกอบ อีกมาก แต กระบวนการคิดตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงนั้นเป นการดําเนินการคิดที่เป นไปอย าง มีลําดับขั้นตอนว า จะเริ่มคิดโดยใช หลักคิดใดก อนหลัง และจะคิดรายละเอียดอะไรก อนหลัง จึงจะเป น ไปด วยความราบรื่น รวดเร็ว และเกิดผลดีที่สุด จึงกล าวได ว า หลักคิดเป นเรื่องที่ต องเรียนรู เพื่อให เกิด ความรู ความเข าใจ ซึ่งศาสตร ทางการสอนจัดไว ในหมวด “ พุทธิพิสัย ” (cognitive domain) แต กระบวนการคิดเป นเรื่องของทักษะในการกระทํา / การปฏิบัติ ซึ่งศาสตร ทางการสอนจัดไว ว า ในหมวด “ ทักษะพิสัย ” (psychomotor domain) แต การกระทํา / การปฏิบัติทางการคิดนี้เป น การกระทําของสมอง / สติป ญญาซึ่งอยู ภายใน ทักษะด านนี้จึงเรียกกันว า เป นทักษะกระบวนการ ทางป ญญา (cognitive skills) จากที่กล าวมาข างต น จะเห็นได ว า การจัดการเรียนรู ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงให สมบูรณ และเกิดผลการเรียนรู ที่ดีนั้น ต องมีทั้งการสอนหลักคิดและการฝ กทักษะกระบวนการคิดของ 172-204 Mac9.indd 191 10/8/13 7:27 PM