ปีที่ ๓๘ ฉบับที่ ๒ เมษายน-มิถุนายน ๒๕๕๖

The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 38 No. 2 April-June 2013 140 กาลเวลา – นักฆ าผู ยิ่งใหญ : ใครเล าสามารถฆ ากาลเวลาได จากคําอธิบายจะเห็นว า พระพุทธโฆสะอธิบาย ภูต เน นไปที่ สรรพสัตว จึงขอสรุปที่ สรรพสัตว ว า กาลเวลาย อมพาสรรพสัตว เดินหน าไปหาจุดจบคือความตายหรือความแตกดับ แม จะไม มี ความหมายใดเลยที่ทําให เห็นว ากาลเวลาคือพระกาฬหรือยักษ ที่มีความดุร าย เป นผู กําหนดความตาย ให แก สรรพสัตว แต ความหมายตามรูปศัพท ที่แปลว า ทําให สิ้นไป ก็ดี นําพาไป ก็ดี ซึ่งเป นนามกิริยา ล วน ๆ ก็อาจชวนให นักคิดในพระพุทธศาสนาเกิดจินตนาการและคล อยตามความเชื่อว า กาลเวลา มีรูปร างตัวตนจนกระทั่งสามารถกินสรรพสัตว ได ตามที่ปรากฏในทรรศนะของศาสนาฮินดู ส วนการกิน ตัวเองของกาลเวลานั้นคงเข าใจได ไม ยาก โดยเทียบกับทฤษฎีทางวิทยาศาสตร ว า โลกหมุนรอบ ดวงอาทิตย และหมุนรอบตัวเอง ใครกินกาลเวลาได บ าง ในมูลปริยายชาดกยังมีพระพุทธพจน เพิ่มเติมจากตอนที่แล วว า “… โย จ กาลฆโส ภูโต ส ภูตปจนึ ปจิ – ภูตใดกินกาลได ภูตนั้นก็เผาเครื่องเผาภูตได ” ๑๕ และมีข อน าศึกษา คือ ๑ . ความหมายของภูต “ ภูต ” มีอยู ทั้งในพระพุทธพจน ที่กล าวถึงมาแล วในตอนต นและ ที่กล าวถึงตอนนี้ อันประกอบมาจากรากคํา ภู + ป จจัย ต ใช ในความหมายว า มีอยู เป นอยู ทําหน าที่ เป นทั้งคํากิริยาและคํานาม ในที่นี้จะเน นไปที่คํานาม อันหมายถึง สิ่งที่มีอยู สิ่งที่เป นอยู แต เมื่อกระชับ ความหมายให แคบเข าก็ได แก “ สิ่งมีชีวิต ” ๑๖ และสิ่งมีชีวิตในที่นี้ก็คือ สรรพสัตว ซึ่งครอบคลุมทั้งมนุษย เทวดา พรหม เปรต อสุรกาย สัตว นรก และสัตว ดิรัจฉาน นี่คือความหมายของภูตในพระพุทธพจน ตอนต นซึ่งล วนถูกกาลเวลากินไม มีเหลือ ส วน ภูต ในพระพุทธพจน ตอนนี้ไม ใช สรรพสัตว อย างที่กล าวมา แต หมายถึง พระอรหันต ๑๗ ซึ่งพระพุทธเจ าตรัสว ากินกาลเวลาได ๒ . กินกาลเวลา หากกลับไปดูลักษณะที่กาลเวลากินสรรพสัตว ที่กล าวมาแล วข างบน ก็จะ เข าใจว า ภูตคือพระอรหันต กินกาลเวลาอย างไร พระพุทธโฆสะอธิบายว า พระอรหันต กินกาลเวลา โดยการทํากาลเวลาที่สัมพันธ กับการเกิดใหม ต อไปให จบสิ้นลงด วยอริยมรรค ๑๘ ก็หมายความว า การกิน ของท านก็คือการปฏิบัติตามอริยมรรคมีองค ๘ จนกระทั่งเกิดวิป สสนาญาณคือความเห็นตาม ๑๕ ขุ . ชา . ๒๗ / ๑๙๐ / ๗๑ . ๑๖ ดูเพิ่มเติมใน อภิ . สูจิ . ๗๘๘ / ๖๘๕ - ๖๘๖ . ๑๗ ขุ . ชา . อ . ๓ / ๑๙๐ / ๒๖๑ . ๑๘ อ างแล ว . 134-151 Mac9.indd 140 10/8/13 7:23 PM