ปีที่ ๓๘ ฉบับที่ ๒ เมษายน-มิถุนายน ๒๕๕๖

บรรจบ บรรณรุจิ 135 วารสารราชบัณฑิตยสถาน ป ที่ ๓๘ ฉบับที่ ๒ เม . ย .- มิ . ย . ๒๕๕๖ ในภาษาไทยมารองรับ นอกจากเข าใจกันได ทันทีว า เมื่อพูดถึงกาลเวลา ก็หมายถึง กลางคืน กลางวัน แต ละส วนประกอบด วยกาลเวลาย อยคือ ขณะวินาที นาที และชั่วโมง จากนั้นจึงรวม ๗ วันเป น ๑ สัปดาห ๔ สัปดาห เป น ๑ เดือน ๑๒ เดือนเป น ๑ ป ทั้งหมดแบ งได เป น ๓ ส วนใหญ คือ อดีต ป จจุบัน อนาคต ซึ่งมีใกล ไกลเป นส วนขยาย พระพุทธศาสนาแบ งโลกเป น ๓ คือ โอกาสโลก (earth) โลกคือที่อยู อาศัย ประกอบด วย พื้นดิน แม นํ้า ธรรมชาติต าง ๆ ที่สิ่งมีชีวิตอาศัยเกิดและใช ชีวิตอยู ด วยกัน อย างโลกของเรา สัตตโลก (beings) โลกคือหมู สัตว ประกอบด วยมนุษย และสัตว ดิรัจฉาน และสังขารโลก (compound things) โลกคือสิ่งที่ถูกปรุงแต งจากป จจัยที่เป นนามกับรูปบ าง แต เมื่อกล าวโดยสรุปแล ว ก็มีอยู เพียงโลกเดียว คือสังขารโลก เพราะทั้งโอกาสโลก และสัตตโลก ก็ล วนเกิดมาอย างมีป จจัยปรุงแต งทั้งสิ้น ซึ่งผู เขียน ขอเรียกอย างรวบยอดว า “ สรรพสัตว และสรรพสิ่ง ” กาลเวลาสัมพันธ อยู กับสรรพสัตว และสรรพสิ่งนั้น แต เพื่อไม ให สับสนและสอดคล องกับหลักฐานที่จะอ างอิง ในบทความนี้ผู เขียนจะกล าวเน นที่สัมพันธ กับ สรรพสัตว เป นหลัก การมีอยู ของกาลเวลา กาลเวลามีอยู ในทุกสรรพสัตว และทุกสรรพสิ่งที่เกิดโดยมีป จจัยปรุงแต งโดยเฉพาะชีวิตคน ป จจัยปรุงแต งชีวิตคนตามทรรศนะของพระพุทธศาสนามี ๒ ส วน คือ ส วนที่เป น ‘ นาม ’ กับส วนที่เป น ‘ รูป ’ นามคือจิตและพฤติกรรมของจิต ( เช น ความรัก ความเกลียด ความหลง ) ซึ่งปรุงแต งกันและกัน และมีผลมาถึงรูป ส วนรูปคือธาตุทั้ง ๔ ซึ่งประกอบกันเป นรูปร างให ประสาทสัมผัสได รับรู และสรุปลง เป นรูป เสียง กลิ่น รส และโผฏฐัพพะ ( สิ่งสัมผัสทางกายประสาท ) ที่มีในตัวสรรพสัตว ( เริ่มจากตัวเราเอง ) และนอกตัวสรรพสัตว ( คนอื่นและสิ่งอื่น ) ธาตุ ๔ ที่ทางวิทยาศาสตร เรียกว า “ สสาร ” นั้นได แก ธาตุดิน ธาตุนํ้า ธาตุลม ธาตุไฟ เป นประเด็นหลักที่ผู เขียนจะกล าวถึงในที่นี้ก อน สสารหรือธาตุทั้ง ๔ นี้จัดเป นสสัมภารธาตุ คือ ธาตุที่ผสมกันอยู ในสรรพสิ่งที่เป นรูปธรรมและเป นอวินิพโภครูปคือรูปที่ไม สามารถแยกจากกันได ไม ว า สรรพสิ่งนั้น ๆ จะเป นของเล็กหรือใหญ ก็มีธาตุ ๔ ผสมกันอยู อย างเช น ในตัวคนคนหนึ่งก็จะมี สสัมภารธาตุครบถ วน นอกตัวคนออกไป สรรพสิ่งไม ว าจะเป นต นไม อาคาร และสิ่งก อสร างต าง ๆ ก็มี สสัมภารธาตุครบถ วนเช นกัน ความมีอยู ของสสัมภารธาตุนั้นสามารถพิสูจน ได ด วยการพิจารณา ดูลักษณะเฉพาะของแต ละธาตุ ในตัวคนเรา หากจะหยิบผมสักเส นหนึ่งมาพิสูจน หาสสัมภารธาตุก็จะ 134-151 Mac9.indd 135 10/8/13 7:23 PM