ปีที่ ๓๘ ฉบับที่ ๒ เมษายน-มิถุนายน ๒๕๕๖

อรุณรัตน วิเชียรเขียว 117 วารสารราชบัณฑิตยสถาน ป ที่ ๓๘ ฉบับที่ ๒ เม . ย .- มิ . ย . ๒๕๕๖ ในอดีตรูปหนึ่งชื่อ มหาเถรเจ ากัญจนอรัญญวาสี ( ครูบากัญจนะ ) แห งเมืองแพร ได เดินทางไป สืบเสาะและขอยืมใบลานมาคัดลอกไว ที่วัดสูงเม น ท านเคยเดินทางไปถึงเมืองหลวงพระบาง ท านได คัดลอกคัมภีร ประวัติศาสตร หรือตํานานชื่อว า “ ตํานานพญาเจือง ” หรือ “ มหานิทาน พญาเจือง ” ๙ จํานวน ๑๑ ผูก จํานวนหน าใบลาน ๓๐๐ ใบลาน ใบลานละ ๕ แถว ถือว าเป น ตํานานหรือวรรณกรรมประเภทมหากาพย (epic) เพราะเป นวรรณกรรมประวัติศาสตร กล าวถึง วีรบุรุษคือขุนเจืองแต เพียงผู เดียว ผู คัดลอกเขียนไว ในหน าสุดท ายและผูกสุดท ายของใบลานว า คัมภีร เรื่องนี้ต นฉบับมาจากเมืองหลวงพระบาง แสดงถึงความเป นนักปราชญ ของครูบากัญจนะซึ่งเป น เจ าอาวาสวัดสูงเม นในสมัยนั้น นอกจากนี้ พระสงฆ และศรัทธาชาวบ านวัดสูงเม นยังจัดเก็บและ รักษาคัมภีร ใบลานไว อย างดีในหอธรรม ( หอพระไตรป ฎก ) มีประเพณีอนุรักษ ใบลานด วยการทํา ความสะอาด และ “ ถวายผ าห อคัมภีร ” เพื่ออนุรักษ ให คัมภีร ๑๐ มีอายุยืนยาวออกไป วัดสูงเม นได รับ รางวัลอนุรักษ คัมภีร ดีเด นระดับประเทศ เนื่องจากคัมภีร ใบลานใน “ ดินแดนอักษรธรรมล านนา ” มีจํานวนมหาศาล ต อมา มีนักวิชาการ และหน วยงานราชการหลายแห งได เริ่มสํารวจและจัดทําบัญชีใบลาน ตลอดจนถ ายไมโครฟ ล มหรือ ถ ายภาพด วยระบบดิจิทัลใบลานไว จํานวนมาก มีการจัดหมวดเรื่องใบลานไว เพื่อให สะดวกในการศึกษา ค นคว า ตัวอย างการแบ งหมวดเรื่องคัมภีร จัดทําโดยฝ ายวิจัยล านนา สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัย เชียงใหม ๑๑ “ โครงการวิจัยเอกสารตัวเขียนล านนา ” สํารวจระหว าง พ . ศ . ๒๕๒๑ - ๒๕๓๓ มีชื่อเรื่อง ทั้งหมด ๕ , ๕๘๘ เรื่อง จํานวน ๑๗ , ๘๗๖ ผูก จํานวนใบลาน ๖๕๕ , ๗๐๖ หน าใบลาน แบ งเป น ๑๑ หมวดต าง ๆ ดังนี้ ๙ อรุณรัตน วิเชียรเขียวและศรีธนคําแปง ( ปริวรรต ). ตํานานพญาเจืองในหนังสือปริวรรตจากคัมภีร ใบลานชุดตํานานเมือง และกฎหมายล านนา . เชียงใหม : คณะสังคมศาสตร มหาวิทยาลัยเชียงใหม , ๒๕๒๔ . ๑๐ ป จจุบันศรัทธาชาวบ านวัดสูงเม นยังรักษาประเพณีอนุรักษ คัมภีร ไว เดือนมกราคมทุกป จะจัดงานชื่อว า “ ตากธรรม ทานข าวใหม หิงไฟพระเจ า ” ตากธรรมหมายถึงชาวบ านนําคัมภีร ใบลานออกมาตากแดดเปลี่ยนผ าห อคัมภีร ทานข าวใหม คือการถวายข าวที่ชาวนาเพิ่งเก็บเกี่ยว หิงไฟ ( ผิงไฟ ) พระเจ า ชาวบ านหาฟ นมาถวายพระสงฆ เพื่อใช ผิงไฟเนื่องจาก อากาศหนาว ๑๑ พรรณเพ็ญ เครือไทย และอมรรัตน เฟ องวรธรรม ( บรรณาธิการ ). รายชื่อหนังสือโบราณล านนา : เอกสารไมโครฟ ล ม ของสถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม ป ๒๕๒๑ - ๒๕๓๓ . เชียงใหม : สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม , ๒๕๕๒ . ( คณะกรรมการดําเนินการ “ โครงการวิจัยเอกสารตัวเขียนล านนา ” สํารวจคัมภีร ตามวัดต าง ๆ ๑๐ จังหวัดภาค เหนือตอนบน คัดเลือกมาถ ายไมโครฟ ล มไว ระหว าง พ . ศ . ๒๕๒๑ - ๒๕๓๓ จํานวนคัมภีร ที่ถ ายไมโครฟ ล มแล ว ๑๗๔ ม วนไมโครฟ ล ม ) 114-133 Mac9.indd 117 10/8/13 7:20 PM