สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

น�้ ำมั นและไขมั นในน�้ ำเสี ยชุมชน 22 The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 38 No. 3 July-Sep 2013 นี้ยังมีค� ำศัพท์อีกค� ำคือ ลิพิด (lipid) ซึ่งหมายถึงไขมันทั้งที่เป็นของเหลวและของแข็ง ตลอดจนสสารที่ เกี่ยวข้องอื่น ๆ ดังนั้น ไขมันจึงเป็นลิพิดชนิดหนึ่ง ซึ่งแยกแยะได้จากโครงสร้างทางเคมีและสมบัติทางกายภาพ โมเลกุลไขมันส� ำคัญต่อสิ่งมีชีวิต โดยท� ำหน้าที่เป็นทั้งเชิงโครงสร้างและเมแทบอลิซึมของเซลล์ ไขมัน เป็นส่วนส� ำคัญในอาหารของมนุษย์และสัตว์กินเนื้อ ตัวอย่างไขมันสัตว์ที่กินได้ เช่น มันหมู น�้ ำมันปลา เนยเหลว และไขมันวาฬ ไขมันเหล่านี้ได้มาจากนมและเนื้อ ตลอดจนจากใต้หนังของสัตว์ ตัวอย่างไขมัน พืชที่กินได้ ได้แก่ น�้ ำมันถั่วลิสง เต้าเจี้ยว น�้ ำมันดอกทานตะวัน น�้ ำมันงา น�้ ำมันมะพร้าว น�้ ำมันมะกอก และเนยโกโก้ น�้ ำมันและไขมันในน�้ ำเสียชุมชน น�้ ำมันและไขมัน เป็นสารอาหารที่มีอยู่ในธรรมชาติ ได้มาจากพืชหรือสัตว์ ลักษณะทั่วไปของน�้ ำมัน และไขมันจะมีน�้ ำหนักเบาและลอยน�้ ำ น�้ ำมันและไขมันเป็นองค์ประกอบหลักที่พบในน�้ ำเสียชุมชน โดยมี ปริมาณสูงถึงร้อยละ ๑๐ ของปริมาณสารอินทรีย์ทั้งหมด น�้ ำเสียชุมชนที่มีน�้ ำมันและไขมันปนเปื้อนส่วน ใหญ่มาจากกิจกรรมการประกอบอาหาร นอกจากนี้แล้วยังมีน�้ ำมันจากสถานีบริการน�้ ำมันเชื้อเพลิงที่มีสาร ไฮโดรคาร์บอนเป็นองค์ประกอบหลักและมีโครงสร้างที่แตกต่างไปจากโครงสร้างของน�้ ำมันและไขมันจาก พืชและสัตว์ และอาจปนเปื้อนสู่แหล่งน�้ ำธรรมชาติได้เช่นกัน ท� ำให้เกิดภาพไม่น่าดูและขวางกั้นการซึมผ่าน ของออกซิเจนจากอากาศลงสู่แหล่งน�้ ำ รวมทั้งปริมาณออกซิเจนละลายน�้ ำลดต�่ ำลงส่งผลให้เกิดปัญหาน�้ ำ เน่าเสีย พืชและสัตว์น�้ ำไม่สามารถด� ำรงชีวิตอยู่ได้ (กรมควบคุมมลพิษ ๒๕๕๑ : ๒-๓๒) แหล่งที่มาของน�้ ำมันและไขมันในน�้ ำเสีย (สารานุกรมเสรี วิกิพีเดีย ๒๕๕๕), ( http://www.wwomc.com ๒๕๕๕) น�้ ำมันและไขมันที่ปนเปื้อนในน�้ ำเสีย มีแหล่งก� ำเนิดได้หลายทางและจากกิจกรรมที่แตกต่างกัน โดยสามารถแบ่งออกได้เป็น ๒ ทางหลัก คือ กิจกรรมทั่วไปของมนุษย์ และภาคอุตสาหกรรม ดังนี้ ก. การประกอบอาหาร ส่วนประกอบของอาหาร เช่น เนย น�้ ำมันพืช น�้ ำมันสัตว์ ในเนื้อ ผลไม้ หรือแม้แต่เมล็ดพืช ที่ใช้ในการประกอบอาหารเป็นแหล่งที่จะท� ำให้เกิดการปนเปื้อนของน�้ ำมันและไขมัน ในน�้ ำเสีย ข. กิจกรรมการใช้น�้ ำของคน เช่น น�้ ำจากการช� ำระร่างกายและน�้ ำจากการล้างภาชนะ ค. โรงงานอุตสาหกรรม โรงงานอุตสาหกรรมบางประเภทมีการใช้น�้ ำมันและไขมันจากพืชหรือ สัตว์เป็นวัตถุดิบ เช่น อุตสาหกรรมผลิตอาหาร โรงฆ่าสัตว์ โรงงานสกัดน�้ ำมันพืช นอกจากนี้ยังมีโรงงาน ปิโตรเคมีและโรงงานที่ใช้สารประกอบจ� ำพวกน�้ ำมันจากปิโตรเลียม เช่น โรงงานน�้ ำมันหล่อลื่น โรงงาน ประกอบรถยนต์ อู่ซ่อมรถยนต์ สถานีบริการน�้ ำมัน