สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

211 วีรวั ฒน์ หนองห้าง, จตุรงค์ สุคนธชาติ , ณสรรค์ ผลโภค วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๘ ฉบับที่ ๓ ก.ค.-ก.ย. ๒๕๕๖ และจากการค้นคว้างานวิจัยที่เกี่ยวข้องของผู้วิจัยพบว่าการประยุกต์นาฬิกาแดดกับเซกแทนต์อย่างง่ายใน รูปแบบดังกล่าวยังไม่เคยมีผู้ใดประดิษฐ์ขึ้นมาก่อน อาจเป็นเพราะรูปแบบของนาฬิกาแดดและเซกแทนต์ที่ เลือกใช้ได้ออกแบบให้มีความเรียบง่ายและมีขนาดเล็กเหมาะสมกับการเรียนการสอนในประเทศไทยจึงไม่มี ผู้ใดสนใจประดิษฐ์คิดค้นขึ้นมาก่อน ในการน� ำเสนอรายละเอียดในบทความนี้จะจัดแบ่งเป็นหัวข้อออก เป็น ๔ หัวข้อดังที่จะแสดงต่อไปนี้ ๑. การประดิษฐ์นาฬิกาแดดแบบศูนย์สูตร (Mayall and Mayall 1973 : 55, 96) วิธีการ นาฬิกาแดดแบบศูนย์สูตรเป็นนาฬิกาแดดที่สามารถติดตั้งและใช้งานได้ทุกละติจูดและทุกสถาน ที่บนโลกโดยใช้หลักการที่โลกหมุนรอบตัวเองจากทิศตะวันตกไปตะวันออกท� ำให้เรามองเห็นดวงอาทิตย์ เคลื่อนที่ปรากฏจากทิศตะวันออกไปตะวันตก โดยก� ำหนดให้โลกหมุนรอบตัวเองครบหนึ่งรอบใช้เวลา ๒๔ ชั่วโมง โดยทุก ๆ ๑ ชั่วโมงโลกจะหมุนรอบตัวเอง ๑๕ องศา (๒๔ ชั่วโมง x ๑๕ องศา = ๓๖๐ องศา) จะได้ว่าเมื่อโลกหมุนรอบตัวเอง ๑๕ องศา เราจะเห็นดวงอาทิตย์เคลื่อนที่ปรากฏไปทางทิศตะวันตก ใช้เวลา ๑ ชั่วโมง ดังนั้น เราสามารถออกแบบหน้าปัดนาฬิกาแดดแบบศูนย์สูตรได้ โดยให้ช่องสเกลบอก เวลาชั่วโมงมีระยะห่างกันช่องละ ๑๕ องศา และเมื่อเงาของสันก� ำเนิดเงาของดวงอาทิตย์เคลื่อนที่ไป ๑ ช่องสเกลเวลาของนาฬิกาแดดจะเท่ากับ ๑ ชั่วโมง จากหลักการดังกล่าวข้างต้น เราสามารถน� ำหลักการ นี้มาใช้ในการออกแบบและสร้างหน้าปัดนาฬิกาแดดแบบศูนย์สูตรได้ โดยการแบ่งช่องสเกลบอกเวลาใน หน้าปัดนาฬิกาแดดให้ห่างกันช่องละ ๑๕ องศา แทนช่องสเกลบอกเวลา ๑ ชั่วโมง หรือให้ช่องสเกลบอก เวลามีระยะห่างกันช่องละ ๑ องศา แทนช่องสเกลบอกเวลา ๔ นาทีได้ ซึ่งในการแบ่งช่องสเกลเพื่อบอก เวลาบนหน้าปัดนาฬิกาแดดแบบศูนย์สูตรนั้นผู้ประดิษฐ์นาฬิกาแดดสามารถแบ่งช่องสเกลให้มีระยะห่าง ระหว่างช่องเป็นระยะห่างกี่องศาก็ได้ตามความเหมาะสมในการใช้งาน ในการวิจัยนี้ผู้วิจัยได้ทดลองสร้างและออกแบบหน้าปัดนาฬิกาแดดแบบศูนย์สูตร โดยใช้ โปรแกรมชาโดวส์โปร (Shadows pro) ช่วยในการออกแบบและสร้างหน้าปัดนาฬิกาแดดแบบศูนย์สูตร เพื่อน� ำไปทดลองอ่านค่าเวลาของนาฬิกาแดด โดยออกแบบหน้าปัดนาฬิกาแดดแบบศูนย์สูตรให้สามารถ หมุนปรับหน้าปัดนาฬิกาแดดได้ เพื่อชดเชยเวลาเนื่องจากต� ำแหน่งของลองจิจูดและชดเชยเวลาจากสมการ เวลา เนื่องจากโลกโคจรรอบดวงอาทิตย์เป็นวงรีเล็กน้อยและแกนโลกเอียง ๒๓.๔๕ องศา จากแนวตั้งฉาก กับระนาบวงโคจรรอบดวงอาทิตย์