สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

195 สุทั ศน์ ยกส้าน วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๘ ฉบับที่ ๓ ก.ค.-ก.ย. ๒๕๕๖ ในเวลาต่อมา Bohr ได้ริเริ่มน� ำฟิสิกส์นิวเคลียร์ไปใช้ในวิชาชีววิทยาด้วย เมื่อได้เสนอให้ Georg von Hevesy น� ำไอโซโทปกัมมันตรังสีมาทดลองใช้ในสิ่งมีชีวิต ผลงานนี้ได้ท� ำให้เกิดวิชาเวชศาสตร์นิวเคลียร์ ซึ่งมี Hevesy เป็นเสมือนบิดา และ Bohr เป็นเสมือนปู่ เมื่อสงครามโลกครั้งที่ ๒ อุบัติขึ้น เหตุการณ์นี้ได้เปลี่ยนวิถีชีวิตของ Bohr มาก ดังใน ค.ศ. ๑๙๔๓ เพื่อน ๆ ได้กล่าวเตือน Bohr ว่า เขาก� ำลังจะถูกทหารนาซีจับกุม Bohr จึงต้องหลบหนีไปสหรัฐอเมริกาเพื่อ เป็นที่ปรึกษาของโครงการ Manhatton ที่จะสร้างระเบิดปรมาณู และเมื่อสงครามสงบ Bohr ได้หันมาสนใจ เรื่องความส� ำคัญและบทบาทของระเบิดปรมาณูในแง่การเมืองระหว่างประเทศ ในบั้นปลายชีวิต Bohr เป็นบุคคลสาธารณะของโลกที่ได้รับการยกย่องเทียบเท่าบุคคลในราชวงศ์ ใน ค.ศ. ๑๙๕๕ ซึ่ง Bohr มีอายุครบ ๗๐ ปี สมเด็จพระราชาและพระราชินีแห่งเดนมาร์กได้เสด็จมาอวยพร วันเกิด นายกรัฐมนตรีเดนมาร์กได้กล่าวอวยพร Bohr ทางสถานีวิทยุกระจายเสียง พระราชินี Elizabeth ที่ ๒ และพระสวามี รวมถึงสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถแห่งประเทศไทย ก็เคยเสด็จ พระราชด� ำเนินมาเยี่ยม Bohr ท่านนายกรัฐมนตรี Jawaharlal Nehru แห่งอินเดียและ David Ben Gurion แห่งอิสราเอล ก็ได้มาทักทาย Bohr ทุกครั้งที่มีรัฐบุรุษเดินทางมาเยือนเดนมาร์กอย่างเป็นทางการ ทุกคน ก็จะขอโอกาสมาเยี่ยม Bohr เมื่อหนังสือพิมพ์ Politiken ส� ำรวจความคิดเห็นของประชาชนเดนมาร์กว่า ใครคือคนที่ได้พัฒนาประเทศเดนมาร์กมากที่สุด ค� ำตอบคือ Bohr หลังสงครามโลกครั้งที่ ๒ Bohr ท� ำหน้าที่เป็นรัฐบุรุษอาวุโสแห่งชาติ ได้เดินทางไปบรรยายตาม ที่ต่าง ๆ และเดินทางไปต่างประเทศบ่อยครั้ง นอกจากนี้ เขาได้มีบทบาทในการจัดตั้งศูนย์วิจัยนิวเคลียร์ แห่งยุโรป (CERN) ที่ Geneva และ NORDITA เป็นต้น เมื่อถึงวันที่ ๑๘ พฤศจิกายน ค.ศ. ๑๙๖๒ Bohr ได้เสียชีวิตที่ปราสาท Carlsberg ด้วยโรคหัวใจ ล้มเหลว บุคคลส� ำคัญทั่วโลกได้ส่งสารแสดงความเสียใจต่อ Margrethe ผู้เป็นภรรยาของเขา และครอบครัว ส� ำหรับที่ CERN มีการลดธงของบรรดาประเทศสมาชิกลงครึ่งเสาเป็นการแสดงการคารวะ Bohr เป็นครั้ง สุดท้าย และที่องค์การสหประชาชาติที่ New York ก็มีพิธีร� ำลึก ส่วนที่ประชุมของ UNESCO ที่ปารีสก็มี การยืนไว้อาลัย Bohr นาน ๑ นาที เถ้าอังคารของ Bohr ถูกน� ำไปฝังที่สุสานของครอบครัวในเมือง Copenhagen ใกล้กับเถ้าอังคาร ของบรรดาญาติ ๆ ที่ Bohr รัก ผู้ที่สนใจโปรดอ่านเพิ่มเติมจาก The Philosophical Writings of Niels Bohr ที่จัดพิมพ์โดย OX Bow Press, Woodbridge, Connecticut, 1987 และ Niels Bohr’s Times. In Physics, Philosophy and Polity โดย Abraham Pais จัดพิมพ์โดย Clarendor (Oxford University Press) New York, 1991.