สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

กระบื อปลั กกั บภาวะเครี ยดจากความร้อน 174 The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 38 No. 3 July-Sep 2013 รูปที่ ๒ แสดงการเสียดุลธรรมชาติที่เป็นผลจากปัจจัยอุณหภูมิแวดล้อมที่เพิ่มขึ้นอย่างมาก ท� ำให้ปัจจัยอื่น ๆ ที่เหมือนซี่ล้อขาดความเกี่ยวโยงกันท� ำให้สิ่งแวดล้อมเกิดการเปลี่ยนแปลง จะมีผลไปกระทบต่อความ เป็นอยู่ของสัตว์และมนุษย์ การท� ำงานของร่างกายเพื่อรักษาอุณหภูมิของร่างกายให้คงที่จะมีกระบวนการระบายความ ร้อนส่วนเกินออกจากร่างกายเพื่อให้อุณหภูมิภายในร่างกายอยู่ในระดับที่คงที่ จะมีทั้งวิธีการน� ำความร้อน การพาความร้อน การระบายความร้อนผ่านการระเหยเป็นไอน�้ ำทางลมหายใจ และผ่านทางการขับเหงื่อ หากสภาพแวดล้อมมีความชื้นสัมพัทธ์สูงและลมที่พัดรอบตัวลดลง จะท� ำให้ความสามารถในการระบาย ความร้อนออกจากร่างกายน้อยลง อย่างไรก็ตาม วิธีการระบายความร้อนออกจากร่างกายของสัตว์เลือด อุ่นหลายชนิดจะไม่เหมือนกัน ขึ้นอยู่กับปัจจัยอย่างหลาย เช่น พันธุกรรมของสัตว์และขนาดของตัวสัตว์ที่ แตกต่างกัน จึงมีกระบวนการระบายความร้อนออกจากร่างกายแตกต่างกัน สัตว์ที่อยู่ในสภาวะแวดล้อม ที่ร้อนจัด ท� ำให้ร่างกายได้รับความร้อนที่มาจากภายนอกเพิ่มมากขึ้นเกินกว่าปริมาณความร้อนที่ร่างกาย จะระบายออกไปได้ สัตว์ก็อยู่ในภาวะเครียดความร้อน (heat stress) ท� ำให้มีการตอบสนองโดยแสดงออก ทางพฤติกรรมที่เปลี่ยนไปและเกิดการเปลี่ยนแปลงการท� ำงานของร่างกายทั้งสรีรวิทยาและชีวเคมี ภาวะ เครียดความร้อนในสัตว์เศรษฐกิจจะมีผลกระทบต่อการเพิ่มผลผลิต กระบือปลัก (swamp buffalo) เป็นสัตว์เศรษฐกิจที่มีความส� ำคัญต่อการเกษตรอย่างมาก เป็นสัตว์ที่ใช้เป็นแรงงานหลักในไร่นา ปัจจุบันบทบาทของกระบือปลักในด้านแรงงานลดลงอย่างมาก