สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

บึ งประดิ ษฐ์กั บการบ� ำบั ดน�้ ำเสี ย 8 The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 38 No. 3 July-Sep 2013 กลไกการบ� ำบัดน�้ ำเสียของบึงประดิษฐ์ บึงประดิษฐ์เป็นระบบบ� ำบัดน�้ ำเสียที่พึ่งพาธรรมชาติระบบหนึ่ง กลไกในการบ� ำบัดมลพิษในน�้ ำเสีย ประกอบด้วยกระบวนการทางกายภาพ กระบวนการทางเคมี และกระบวนการชีววิทยา ดังนี้ ๑. กระบวนการทางกายภาพ ได้แก่ การกรอง และ การตกตะกอน ตัวอย่างเช่น การก� ำจัด ของแข็งแขวนลอยในน�้ ำเสียในบึงประดิษฐ์ โดยที่ของแข็งแขวนลอยจะถูกกรองและตกตะกอนด้วยแรง โน้มถ่วง กระบวนการดังกล่าวจะเกิดขึ้นในช่วงต้นของบึงประดิษฐ์ (๒-๓ เมตรแรกของบึงประดิษฐ์) ประสิทธิภาพการกรองและตกตะกอนขึ้นอยู่กับความนิ่งของน�้ ำและความลึกของระดับน�้ ำ โดยที่ความเร็ว ของน�้ ำที่เข้าสู่บึงประดิษฐ์ควรมีค่าน้อยกว่า ๐.๓ เมตรต่อวินาที อนึ่ง บึงประดิษฐ์ที่มีการไหลของน�้ ำในแนวยืนจะมีประสิทธิภาพในการกรองหรือตกตะกอนดีกว่า บึงประดิษฐ์ที่มีการไหลของน�้ ำในแนวนอนเนื่องจากน�้ ำเสียกระจายตัวทั่วผิวชั้นกรอง ท� ำให้ชั้นกรองสามารถ กรองได้อย่างมีประสิทธิภาพ ๒. กระบวนการทางเคมี มีกระบวนการดูดซับของพืชและจุลินทรีย์ (L. Bentiflier et al. 2009: 4370-4380) การแลกเปลี่ยนไอออน และการตกตะกอนทางเคมี เป็นต้น ๓. กระบวนการทางชีววิทยา ได้แก่ กระบวนการย่อยสลายหรือดูดซับสารมลพิษ ทั้งสารอินทรีย์ และอนินทรีย์โดยพืชและจุลินทรีย์ โดยอาศัยกลไกทางชีววิทยาดังนี้ ๓.๑ กลไกการก� ำจัดไนโตรเจน (Nitrogen) ไนโตรเจนจะถูกพืชน� ำไปใช้ และระเหยไปในรูป ของแอมโมเนีย แต่ส่วนใหญ่ไนโตรเจนจะถูกก� ำจัดด้วยปฏิกิริยาไนทริฟิเคชัน (nitrification) และปฏิกิริยา ดีไนทริฟิเคชัน (denitrification) ๓.๒ กลไกการก� ำจัดฟอสฟอรัส เกิดจากการใช้สารอาหารของพืช การตกตะกอน และการ ดูดซับของตะกอน ๓.๓ กลไกการก� ำจัดเชื้อโรค (Pathogen) การก� ำจัดเชื้อโรคในบึงประดิษฐ์ เกิดเนื่องจากสภาวะ แวดล้อมไม่เหมาะแก่การเจริญเติบโตของเชื้อโรค เช่น อุณหภูมิที่ไม่เหมาะแก่การเจริญเติบโตของเชื้อโรค และแสงจากดวงอาทิตย์ ๓.๔ กลไกการก� ำจัดโลหะหนัก (Z. Jinlian et al. 2008) เกิดจากกระบวนการดูดซับทางเคมี และชีววิทยา (chemical and biological absorptions) และการตกผลึกของตะกอนทางเคมี (chemical precipitation) ประเภทของบึงประดิษฐ์ (U.S. EPA 1988), (ระบบบ� ำบัดน�้ ำเสียแบบบึงประดิษฐ์ ๒๕๕๕), (จักราพิชญ์ อัตโน และ ประสงค์ สมปุณยอุปพัทธ์ ๒๕๕๖) บึงประดิษฐ์ที่ใช้กันอยู่ในปัจจุบันสามารถแบ่งออกได้เป็น ๓ ประเภท ตามลักษณะของระดับน�้ ำ และการไหลของน�้ ำในบึงประดิษฐ์ ดังนี้