สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

51 นพมาศ อุ้งพระ วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๘ ฉบับที่ ๔ ต.ค.-ธ.ค. ๒๕๕๖ มนุษย์มีแนวโน้มที่จะจัดสิ่งต่าง ๆ ให้เป็นประเภท (categorization) เพราะการจัดประเภทท� ำให้ การรับรู้ง่ายขึ้น เราจัดคนให้เป็นประเภท เช่น สีผิวไหน ชาวอะไร เพศไหน อายุเท่าไหร่ นับถือศาสนา อะไร และมีแนวโน้มทางเพศแบบไหน เป็นคนรักร่วมเพศ รักต่างเพศ หรือรักสองเพศ การแบ่งคนให้ เป็นประเภทต่าง ๆ ท� ำให้การปฏิบัติต่อพวกเขาง่ายขึ้น เช่น การแบ่งคนเป็นผิวขาวผิวด� ำในสหรัฐอเมริกา ท� ำให้คนมีพฤติกรรมเหมารวมทางสีผิว มีการทดลองที่จ� ำลองเหตุการณ์โดยใช้คอมพิวเตอร์โดยให้เล่น วิดีโอเกม พบว่าคนทั่วไปไม่ว่าจะเป็นนักศึกษาหรือต� ำรวจมีแนวโน้มที่จะยิงตัวคนผิด โดยยิงคนผิวด� ำ ที่ไม่มีอาวุธมากกว่ายิงคนผิวขาวที่ไม่มีอาวุธ (Payne, 2001; Plant & Peruche, 2005; Plant, Peruche, & Butz, 2005) แม้คนผิวด� ำเองก็มีแนวโน้มที่จะยิงคนผิวด� ำที่ไม่น่าไว้วางใจมากกว่า การจัด คนให้เป็นประเภทสีผิวและเหมารวมคิดว่าคนพวกนี้ก้าวร้าวหรือนิสัยดี จะท� ำให้มีพฤติกรรมต่อพวกเขา เป็นไปตามที่ได้เหมารวมไว้ วิธีการจัดกลุ่มที่ส� ำคัญคือ จัดให้เขาเป็นสมาชิกกลุ่มอื่น (outgroup members) และสมาชิก กลุ่มตน (ingroup members) การแบ่งโดยทั่วไปคือ การแบ่งพวกเขาพวกเรา หรือกลุ่มเขากลุ่มเรา คนส่วนใหญ่จะคิดว่าคนอื่นหรือกลุ่มอื่นมีสมาชิกที่เหมือนกันหมด (outgroup homogeneity bias) เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดขึ้นเพราะเราไม่มีโอกาสท� ำความรู้จักกับคนกลุ่มอื่น การไม่รู้จักอาจมีผลท� ำให้เกิด อคติได้ ดังนั้น ถ้าจะส่งเสริมความสัมพันธ์ก็ต้องส่งเสริมให้สมาชิกรู้จักกัน การรู้จักกันดีจะลดการเหมารวม และลดการคิดว่าคนกลุ่มอื่นเหมือนกันหมด และอาจลดอคติด้วย อคติซึ่งเกิดขึ้นบ่อยและเป้าหมาย อคติที่เกิดขึ้นบ่อยที่สุดคือ อคติที่เกิดจากสิ่งที่เห็นได้ชัด ๆ เช่น สีผิว เพศ และเครื่องแบบที่ใส่ อคติที่ได้รับการกล่าวถึงมากที่สุดคือ อคติทางสีผิวของชาวทวีปอเมริกาเหนือ เช่น สหรัฐอเมริกา ทวีป อเมริกาเหนือได้แบ่งประชากรเป็นชาวอเมริกันเชื้อสายยุโรป และชาวอเมริกันเชื้อสายแอฟริกัน ส่วนชาว เอเชียและชาวอาหรับเป็นกลุ่มย่อยที่ได้เจออคติบ้าง แต่ไม่กินลึกเข้าไปในประวัติศาสตร์เท่าคนผิวขาวกับ คนผิวด� ำ คนส่วนใหญ่จะบอกว่าตนไม่มีอคติ แต่บางครั้งพฤติกรรมก็ส่อว่ามีอคติ ทั้งที่บอกว่าไม่มี อย่างไร ก็ตาม การชนะการเลือกตั้งของประธานาธิบดีบารัก โอบามา ได้แสดงว่าอคติของคนขาวชาวอเมริกันได้ ลดลงจริง อคติที่มีต่อชาวอาหรับหรือชาวมุสลิม ในสหรัฐอเมริกา อคติและการกีดกันชาวอาหรับหรือชาวมุสลิมได้เพิ่มขึ้นอย่างมากหลังเหตุการณ์ เมื่อวันที่ ๑๑ กันยายน ค.ศ. ๒๐๐๑ (๙/๑๑) พฤติกรรมก้าวร้าวของผู้ก่อการร้ายชาวมุสลิมทั่วโลก ได้