สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

23 เดื อน ค� ำดี วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๘ ฉบับที่ ๔ ต.ค.-ธ.ค. ๒๕๕๖ ๔. สถานศักดิ์สิทธิ์ (holy place) คือ สถานที่พิเศษเฉพาะที่เกี่ยวกับอ� ำนาจลึกลับศักดิ์สิทธิ์ นั้น ๆ เช่น ที่พ� ำนักหรือสิงสถิตถาวรหรือชั่วคราวของอ� ำนาจนั้น ตั้งแต่สถานที่ในสภาพธรรมชาติ เช่น ป่า เขา วังน�้ ำ จนถึงสถานที่ซึ่งผู้นับถือศรัทธาสร้างให้ เช่น ศาลเจ้า โบสถ์ วิหาร เทวาลัย ปูชนียสถาน ๕. วัตถุมงคล (sacred material) คือ วัตถุศักดิ์สิทธิ์สืบเนื่องจากอ� ำนาจที่บุคคลหรือ หมู่คณะนับถือเลื่อมใส วัตถุที่สถิตหรือเป็นตัวแทนอ� ำนาจศักดิ์สิทธิ์อาจมีอยู่ชิ้นเดียวในสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ แห่งเดียว หรือมีแบ่งแยกจ� ำลองได้หลายชิ้น และพาเคลื่อนย้ายไปได้หลายที่ วัตถุดังกล่าวอาจเป็นวัตถุ ตามธรรมชาติ เช่น น�้ ำศักดิ์สิทธิ์ หินวิเศษ สัตว์มงคล หรือเป็นวัตถุที่มนุษย์สร้างท� ำขึ้นด้วยพิธีกรรม เช่น เสน่ห์ยาแฝด เครื่องรางของขลัง พระพุทธรูป เทวรูป คัมภีร์ ศาสนา ๖. คาถาอาคม (magic spell) คือ ข้อความที่ยกขึ้นเป็นค� ำย่อหรือหัวใจของมนตร์หรือคัมภีร์ ศักดิ์สิทธิ์ เชื่อว่ามีอ� ำนาจขลัง ศักดิ์สิทธิ์บรรจุอยู่ในคาถาอาคมนั้น เมื่อน� ำไปใช้ตามลัทธิพิธีกรรมที่ก� ำหนด ไว้ เช่น บริกรรม เสกเป่า สวดขับ ตลอดจนการปลุกเสก การสักยันต์ ความเชื่ออาจพัฒนาขึ้นไว้ ๔ ระดับ ๒ คือ ระดับที่ ๑ การยอมรับ (agreement) ก่อให้เกิดความโน้มเอียงที่จะเชื่อ และเมื่อเชื่อแล้วย่อม กระท� ำการตามความเชื่อนั้นจนกลายเป็นประเพณี ระดับที่ ๒ ลัทธิ (doctrine) หมายถึง การปฏิบัติตามประเพณีที่แสดงออกเป็นพิธีที่ท� ำติดต่อกัน มา จนกลายเป็นพิธีกรรมต่าง ๆ ระดับที่ ๓ ศาสนา (beligion) คือ ความเชื่อซึ่งก่อให้เกิดความภักดี บูชา เซ่นสรวง มอบตน ต่อเทพเจ้าผู้ศักดิ์สิทธิ์ กลายเป็นอุดมคติของชีวิตและสังคม ระดับที่ ๔ ชาตินิยม (nationalism) ความเชื่อที่เกิดเป็นความคลั่งชาติ คลั่งศาสนา ของตนว่า ประเสริฐสุด มองเห็นชาติอื่น ศาสนาอื่น ด้อยกว่าของตน ดังนั้น จึงอาจกล่าวได้ว่าศรัทธาหรือความเชื่อ และความไว้วางใจในสิ่งอันเป็นที่พึ่งที่ระลึกของตน มีลักษณะ ๒ ประการ คือ ๑. ความเชื่อ (belief) ที่เป็นความไว้วางใจในสิ่งภายนอกอย่างสัญชาตญาณ โดยการเอาจิตใจ ไปยึดถือในสิ่งนอกตัวอย่างใดอย่างหนึ่ง ทั้งที่เป็นรูปธรรมและนามธรรม (god) หรือทั้งที่เป็นธรรมชาติและ นอกธรรมชาติ ว่าเป็นที่พึ่งที่ระลึกสูงสุดแห่งตนในชาตินี้และในชาติหน้า ๒. ความเชื่อที่เป็นความมั่นใจในการกระท� ำของตน (confident) เป็นความเชื่อในความจริง ศรัทธาอย่างแรก พัฒนาสูงสุดเป็นข้อเชื่อ (dogma) คือ เชื่อโดยไม่ต้องพิสูจน์ว่าเป็นจริงหรือไม่ เชื่อก่อน ๒ เดือน ค� ำดี. ศาสนศาสตร์. (กรุงเทพฯ ส� ำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, ๒๕๔๕) หน้า ๒๐.