สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

211 จุลทั ศน์ พยาฆรานนท์ วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๘ ฉบับที่ ๔ ต.ค.-ธ.ค. ๒๕๕๖ แกนหนุนชิ้นกระจกแต่ละคู่ ๆ วิธีการประดับกระจกแบบนี้ ช่างไทยประดับกระจกไม่ได้ท� ำมานานแล้ว ช่างพม่าอาจประดับกระจกด้วยวิธีดังกล่าว เป็นลวดลายต่างออกไปได้หลายแบบ งานประดับกระจกอีกลักษณะหนึ่ง เป็นแบบผสมผสานกันด้วยวิธีประดับกระจกอย่าง “ดอกจอก” ยกเหลี่ยมขอบนอก และยกเหลี่ยมดอกสี่กลีบที่เป็น “ดอกใน” กับวิธีประดับรูปดาวหกเหลี่ยมยกสันแซม “ดอกใน” ซึ่งวิธีประดับกระจก ๒ ลักษณะนี้ไม่ปรากฏในเมืองไทยเรา งานประดับกระจกอีกลักษณะหนึ่งที่ควรน� ำมากล่าวถึง คือ การประดับกระจกเป็นลายดาวหก เหลี่ยมต่อ ๆ กันไป ด้วยการตัดกระจกเป็นรูปสามเหลี่ยม ๓ ชิ้นประกอบเข้าด้วยกันเป็นรูปทรงกรวย สามเหลี่ยมต�่ ำ ๆ โดยใช้รักสมุกนั้นหนุนข้างใต้ให้คงรูปทรงไว้ ประดับรูปทรงกรวยนี้ต่อกันเป็นรูปดาว ๖ แฉก และประดับต่อเนื่องกันไปบนพื้นที่ วิธีประดับกระจกลักษณะดังกล่าวนี้ เป็นวิธีประดับกระจก คล้ายกันกับวิธีของช่างไทยประดับกระจก เรียกว่า วิธี “ประดับหนามขนุน” ซึ่งไม่มีงานประดับกระจก ลักษณะนี้ในปัจจุบัน ยังมีงานประดับกระจกลักษณะต่างไปจากดังกล่าวมาข้างต้น ควรกล่าวไว้ในโอกาสเดียวกัน ดังนี้ งานปั้นรักสมุกทับแนวกระจก ช่างพม่าตัดกระจกเป็นรูปสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูนบ้าง รูปสี่เหลี่ยม คางหมูบ้าง น� ำมาติดเทือกรักประดับบนพื้นต่อ ๆ กันเป็นลวดลาย ริมชิ้นกระจกแต่ละชิ้นต่อกันเป็นแนว เห็นได้นั้น ปั้นรักสมุกเป็นเส้นติดทับไปตามแนวริมชิ้นกระจกที่ต่อกัน การท� ำเส้นรักสมุกทับกระจกนี้ ภาพรวม ๆ คล้ายกรอบล้อมกระจก บางแห่งระบายสี บางที่ปิดทองค� ำเปลว จัดเป็นงานประดับกระจก แปลกไปอีกลักษณะหนึ่ง งานประดับกระจกปั้นลายทับ เป็นงานอีกลักษณะหนึ่ง ช่างพม่าจะปิดกระจกแผ่นสี่เหลี่ยม หน้าเรียบแผ่ไปบนพื้น แล้วใช้รักสมุก หรืออย่างที่ช่างไทยเรียกว่า “รักตีลาย” ปั้นท� ำเป็นลวดลายต่าง ๆ ทับลงบนหน้ากระจก แล้วจึงเช็ดรักปิดทอง งานประดับกระจกเป็นส่วนเสริมลายปั้น งานลักษณะนี้ ช่างพม่าจะปั้นลวดลายประดับพื้นที่ขึ้น ก่อน จึงตัดกระจกเป็นชิ้นรูปต่าง ๆ ตามที่ต้องการประดับในช่องว่างระหว่างลวดลาย งานประดับกระจก อย่างนี้ คล้ายกับวิธีอย่างไทยเรียกว่า “ปิดทองร่องกระจก” งานประดับกระจกทั่วไป มักประดับกระจกเป็นลวดลายแบบเรขาคณิต คือ ตัดกระจกเป็นรูป สี่เหลี่ยมบ้าง รูปสามเหลี่ยมบ้าง หรือพิเศษอย่างพม่าคือรูปสี่เหลี่ยมคางหมู ที่จะตัดกระจกให้เป็นเส้น