สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๘ ฉบับที่ ๔ ต.ค.-ธ.ค. ๒๕๕๖ การบรรเลงพิณไร้สาย * ชนก สาคริก ภาคีสมาชิก ส� ำนักศิลปกรรม ราชบัณฑิตยสถาน * บรรยายในการประชุมส� ำนักศิลปกรรม เมื่อวันที่ ๑๗ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๕ เครื่องดนตรีนั้นแม้จะมีปรากฏอยู่มากมายทั่วโลก แต่สามารถแบ่งออกได้เป็น ๔ ตระกูลคือ ๑. ตระกูล “เครื่องดีด” เป็นเครื่องดนตรีที่ใช้ “นิ้วมือ” หรือ “วัสดุแข็ง” ดีดหรือปัดสายให้เกิดเสียง ๒. ตระกูล “เครื่องสี” เป็นเครื่องดนตรีที่ใช้วัสดุ ๒ ชนิดมาเสียดสีกันให้เกิดเสียง ๓. ตระกูล “เครื่องตี” เป็นเครื่องดนตรีที่ใช้วัสดุ ๒ ชนิดมากระทบกันให้เกิดเสียง ๔. ตระกูล “เครื่องเป่า” เป็นเครื่องดนตรีที่ใช้แรงดันจากลมปากเป่าให้เกิดเสียง เครื่องดนตรีทั้ง ๔ ตระกูลดังกล่าวแม้ว่าจะมีวิธีการให้ก� ำเนิดเสียงที่แตกต่างกัน แต่ส่วนใหญ่แล้ว จะมีลักษณะที่เหมือนกันอยู่ประการหนึ่งคือ ไม่ว่าจะเป็นเครื่องดนตรีในตระกูลใดก็ตามนักดนตรีจะต้อง ใช้มือ นิ้วมือ หรือวัตถุที่ถืออยูในมือ สัมผัสกับส่วนใดส่วนหนึ่งของเครื่องดนตรีไปด้วยเพื่อปรับเปลี่ยนเสียง ขณะที่บรรเลง แต่ในบทความนี้จะกล่าวถึงเรื่องราวของเครื่องดนตรีใหม่ชนิดหนึ่งซึ่งแปลกประหลาดและ มีความน่าสนใจคือเครื่องดนตรีชนิดนี้ “ไม่มีสาย” และ “ไม่จ� ำเป็นต้องใช้มือสัมผัส” แต่นักดนตรีสามารถ บทคัดย่อ “พิณ” คือเครื่องดนตรีที่ขึงสายดีดให้เกิดเป็นเสียงดังกังวานไพเราะน่าฟัง เครื่องดนตรี ชนิดนี้มีต้นก� ำเนิดในหลายประเทศทั่วโลก พิณแต่ละชนิดล้วนมีรูปร่างลักษณะผิดแผกแตกต่างกัน แต่มีสิ่งที่เหมือนกันอยู่อย่างหนึ่งคือต้องมี “สาย” ส� ำหรับใช้ขึงดีดบรรเลงเพื่อให้เกิดเป็นเสียงดนตรี อันไพเราะน่าฟัง ปัจจุบันมีพิณรุ่นใหม่ชนิดหนึ่งที่ “ไร้สายแต่มีเสียง” จะเป็นไปได้หรือ และพิณนี้มี ความเป็นมาอย่างไร ค� ำส� ำคัญ : พิณ, เทอเรอมิน, พิณไร้สาย, ไร้สายแต่มีเสียง