สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

169 มาลิ ทั ต พรหมทั ตตเวที วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๘ ฉบับที่ ๔ ต.ค.-ธ.ค. ๒๕๕๖ ไม่เป็นอันท� ำอะไร และอดตายในที่สุด ในต� ำนานกรีกผู้ที่รอดชีวิตจากไซเร็นซ์คือเจสันกับพวกลูกเรืออาร์โก โดยที่บนเรือมี Orpheus (ออร์ฟีอุส) ซึ่งเป็นนักดนตรีที่เก่งที่สุดในโลกอยู่ด้วย เสียงเพลงจากพิณของออร์ฟีอุส กลบเสียงของไซเร็นซ์จนท� ำให้คนบนเรือไม่ได้ยินเสียงไซเร็นซ์ ท� ำให้รอดไปได้ อีกรายหนึ่งคือโอดิสซุส ซึ่งสั่งให้ลูกเรือมัดตัวเขาไว้กับเสากระโดงเรือ และให้คนอื่น ๆ ใช้ขี้ผึ้งอุดหู เขาจึงเป็นคนเดียวที่ได้ยินเสียง ไซเร็นซ์แต่ไม่สามารถไปหาพวกนางได้ เมื่อพวกไซเร็นซ์ล่อให้โอดิสซุสไปติดกับไม่ส� ำเร็จจึงกระโดดน�้ ำตาย ๒๕. Sphinx (สฟิงส์) เป็นอสุรกายในต� ำนานกรีก มีหน้าและหน้าอกเป็นผู้หญิง ตัวเป็นสุนัข หางเป็นงู ปีกเป็นปีกนก อุ้งเท้าสิงโต และพูดภาษามนุษย์ได้ ต� ำนานหนึ่งว่าสฟิงส์เป็นธิดาของไทฟอนกับ นางเอคิดนา ถูกฮีราส่งมาอยู่ใกล้ ๆ กับเมือง Thebes (ทีบซ์) สฟิงส์จะถามปัญหาคนที่เดินทางผ่านมาว่า “สัตว์อะไรเดิน ๔ ขาในตอนเช้า ๒ ขาในตอนเที่ยงวัน และ ๓ ขาในตอนเย็น” ผู้ที่ตอบปัญหาไม่ได้จะถูก สฟิงส์ฟาดกับหินจนตายหรือจับกิน Oedipus (อีดิปุส) เป็นผู้ตอบปัญหาได้ว่า สัตว์ที่ว่าก็คือ มนุษย์ นั่นเอง เมื่อเป็นทารกคลาน ๔ ขา โตเป็นผู้ใหญ่เดิน ๒ ขา พอแก่ตัวต้องใช้ไม้เท้าช่วยจึงเท่ากับเดิน ๓ ขา สฟิงส์ จึงฆ่าตัวตายกลายเป็นหินไป ๒๖. Typhon (ไทฟอน) เป็นอสุรกายซึ่งเป็นบุตรสุดท้องของจีอา มีหัว ๑๐๐ หัวเป็นหัวมังกร ตามตัวมีงูปกคลุม ตัวสูงใหญ่กว่าภูเขาที่สูงที่สุด ปากทั้ง ๑๐๐ ปากพ่นไฟได้ เสียงกรีดร้องของไทฟอน น่าสยดสยอง จนท� ำให้เหล่าเทพโอลิมปุสต้องแปลงกายเป็นสัตว์ต่าง ๆ เพื่อหลบหนีไป ไทฟอนกับนางเอคิดนา ได้ให้ก� ำเนิดอสุรกายหลายตน ในที่สุด ซุสใช้ Thunderbolt คือสายฟ้าซึ่งเป็นอาวุธของพระองค์ปราบ ไทฟอนและฝังมันไว้ใต้ภูเขาไฟ Aetna (เอ็ตนา) ซึ่งอยู่ในซิซิลี การที่ภูเขาไฟเอ็ตนาระเบิดนั้นมีผู้อธิบายว่า เป็นเพราะไทฟอนดิ้นรนจะเป็นอิสระและพ่นไฟออกมา ๒๗. Unicorn (ยูนิคอร์น) เป็นสัตว์ประหลาดที่อาจมีรูปร่างเป็นวัว แกะ แพะ กวาง ม้า แรด งู หรือปลาก็ได้ ที่เห็นทั่วไปเป็นม้า แต่จะเป็นสัตว์ชนิดใดก็ตาม ลักษณะเด่นก็คือ ต้องมีเขาเดียวอยู่กลาง หน้าผาก ยูนิคอร์นเป็นสัญลักษณ์ของอ� ำนาจสูงสุดที่เกี่ยวพันกับเทพเจ้าและกษัตริย์ ดังจะเห็นว่ามียูนิคอร์น เป็นส่วนหนึ่งในตราแผ่นดินของอังกฤษด้วย เชื่อกันว่า เขาของยูนิคอร์นนั้นถ้าน� ำไปบดเป็นผงท� ำเป็นยา จะป้องกันยาพิษได้ ทั้งหมดนี้เป็นเพียงส่วนหนึ่งของเรื่องราวของสัตว์ประหลาดและอมนุษย์ที่สนุกและน่าสนใจ บางเรื่องยังเป็นที่มาของศัพท์ ส� ำนวนต่าง ๆ ที่ใช้กันอยู่ทั่วไป นอกจากจะแสดงให้เห็นจินตนาการที่กว้าง ไกลของผู้สร้างเรื่องเหล่านี้ขึ้นมาแล้ว ยังเป็นการเพิ่มสีสันให้กับการอ่านวรรณกรรมและการชมภาพยนตร์ อีกด้วย มีสัตว์ประหลาดและอมนุษย์ที่ยังไม่ได้เอ่ยถึงอีกมากมาย แต่เนื่องจากบทความนี้เน้นเฉพาะเรื่อง ที่เกี่ยวข้องกับต� ำนานและวรรณกรรมตะวันตกเท่านั้น จึงไม่ได้กล่าวถึงสัตว์ประหลาดและอมนุษย์ใน ต� ำนานและวรรณกรรมตะวันออก ซึ่งรวมทั้งเรื่องของไทยด้วย ไม่ว่าจะเป็นเงือกและม้ามังกรในเรื่อง พระอภัยมณี หรือสัตว์หิมพานต์ต่าง ๆ ซึ่งน่าสนใจไม่แพ้กัน คงจะได้น� ำเสนอในโอกาสต่อไป.