สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

41 นิ พนธ์ ทรายเพชร วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๙ ฉบับที่ ๒ เม.ย.-มิ.ย. ๒๕๕๗ ๒.๔ ผลกระทบต่อการบอกฤดูกาลในประเทศไทย จุดประสงค์ ที่ส� ำคัญที่สุดอย่ างหนึ่งส� ำหรับการจัดท� ำปฏิทินขึ้นใช้ งานภายใน ภาคส่วนต่าง ๆ นั้นก็คือเพื่อบ่งบอกถึงฤดูกาลในการท� ำเกษตรกรรม ปฏิทินจันทรคติไทยเองก็สามารถใช้ บ่งบอกถึงฤดูกาลได้อย่างแม่นย� ำเช่นเดียวกัน การบ่งบอกฤดูกาลของปฏิทินจันทรคติไทยเกี่ยวเนื่องกับ การก� ำหนดปฏิทินจันทรคติไทยให้เป็นปีปรกติมาสหรือปีอธิกมาส ซึ่งที่ผ่านมาพบความสอดคล้องกับการ เปลี่ยนแปลงฤดูกาลของภาคกลางในประเทศไทยเสมอ มีเพียงใน พ.ศ. ๒๕๕๕ ซึ่งได้ก� ำหนดเป็นปีอธิกมาส เท่านั้นที่ไม่สอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงฤดูกาลของประเทศไทย กล่าวคือ การเข้าพรรษาของพระภิกษุ สงฆ์ในปีนั้นคาบเกี่ยวกับฤดูหนาว ไม่ตรงกับฤดูฝนในบริเวณภาคกลางของประเทศไทยนัก อีกทั้งประเพณี ลอยกระทง ในวันเพ็ญ เดือน ๑๒ ก็ล่วงเข้าสู่ฤดูหนาวแล้ว เป็นต้น ผู้เขียนจึงขอเสนอว่า การก� ำหนดปี ปรกติมาสหรือปีอธิกมาสส� ำหรับปฏิทินจันทรคติไทยนั้นจ� ำเป็นต้องค� ำนึงถึงผลของความสอดคล้องในการ เกิดฤดูกาลในพื้นที่บริเวณภาคกลางของประเทศไทยด้วย เพื่อช่วยให้ปฏิทินจันทรคติได้มีประโยชน์แก่การ ท� ำเกษตรกรรมซึ่งเป็นอาชีพหลักของคนไทยส่วนใหญ่ ผลกระทบที่เกิดขึ้นจากความคลาดเคลื่อนของปฏิทินจันทรคติไทยนี้มีความส� ำคัญแก่วิถี ชีวิต ขนบธรรมเนียมและวัฒนธรรมของคนไทยมาก ดังนั้น จึงมีหลายภาคส่วนในประเทศไทยพยายาม จะปรับแก้ปฏิทินจันทรคติไทยมานับตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน หากแต่การปรับแก้ปฏิทินจันทรคติแม้เพียง เล็กน้อยก็จะส่งผลกระทบถึงคนจ� ำนวนมากในประเทศไทย เช่น หากปฏิทินจันทรคติราชการไทยก� ำหนด วันเพ็ญและข้างขึ้นข้างแรมอื่น ๆ ไม่ตรงกับปฏิทินโหรจากส� ำนักต่าง ๆ ซึ่งได้ค� ำนวณล่วงหน้ามาแล้ว จะ ท� ำให้ผลจากการท� ำนายดวงชะตาชีวิตแตกต่างไปอย่างชัดเจน อาจส่งผลกระทบใหญ่ถึงกลุ่มที่ท� ำงานด้าน โหราศาสตร์ในประเทศไทยได้ ดังนั้น หากประเทศไทยจะปรับปรุงส่วนหนึ่งส่วนใดที่เกี่ยวข้องกับปฏิทิน จันทรคติราชการไทยแล้ว ควรจะมีคณะกรรมการปรับปรุงที่มาจากทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง การรับฟังความ คิดเห็นและผลกระทบจากการปรับปรุงปฏิทินจันทรคติไทยควรเป็นสิ่งที่จ� ำเป็นอย่างที่สุดเพื่อป้องกันไม่ให้ เกิดความขัดแย้งขึ้นภายในประเทศ ในรายงานฉบับนี้จะขอเสนอแนวทางการปรับปรุงให้ปฏิทินจันทรคติ ไทยให้แสดงดิถีของดวงจันทร์ได้อย่างถูกต้องตามธรรมชาติของการสังเกตการณ์ทางดาราศาสตร์ และยัง ท� ำให้ปฏิทินสามารถบ่งบอกถึงฤดูกาลในบริเวณภาคกลางของประเทศไทยได้อย่างถูกต้องด้วย ๓. ข้อเสนอแนะในการพัฒนาปฏิทินจันทรคติไทย ๓.๑ ปฏิทินจันทรคติดาราศาสตร์ไทย เพื่อให้ปฏิทินจันทรคติราชการไทยมีความถูกต้องแม่นย� ำตรงกับดิถีจริงของดวงจันทร์ ในท้องฟ้าในวันเพ็ญ ขึ้น ๑๕ ค�่ ำ ของทุกเดือนจันทรคติ และเพื่อช่วยลดผลกระทบที่จะก่อให้เกิดปัญหา ต่าง ๆ ดังที่ได้กล่าวมาในหัวข้อที่ผ่านมาทั้งหมด ผู้เขียนจึงขอน� ำเสนอแนวความคิดของปฏิทินจันทรคติ