สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

ปฏิ ทิ นจั นทรคติ : ... 30 The Journal of the Royal Institute of Thailand Vol. 39 No. 2 April-June 2014 ๑.๒ คัมภีร์สุริยยาตร์ คัมภีร์สุริยยาตร์เป็นแม่บทของคัมภีร์โหราศาสตร์ภาคค� ำนวณของไทยนับตั้งแต่โบราณ มี ที่มาจากคัมภีร์ปัญจสิทธานติกา ของวราหมิหิระ ซึ่งเรียบเรียงจากต� ำราดาราศาสตร์ของอินเดียโบราณเมื่อ พ.ศ. ๑๐๔๘ โดยมีหลักฐานพบการใช้คัมภีร์สุริยยาตร์ในการค� ำนวณทางโหราศาสตร์นับตั้งแต่กรุงสุโขทัย และยังคงมีการใช้งานกันอย่างต่อเนื่องโดยโหราจารย์ส� ำนักต่าง ๆ ของไทยตราบจนถึงปัจจุบัน กรมโหร หลวงในอดีตได้ใช้คัมภีร์สุริยยาตร์ร่วมกับคัมภีร์มานัตต์ ในการค� ำนวณต� ำแหน่งของดาวเคราะห์เพื่อใช้จัด ท� ำปฏิทินโหราศาสตร์และปฏิทินจันทรคติไทย ดังนั้น เมื่อกล่าวถึงคัมภีร์สุริยยาตร์ในประเทศไทย จึงหมาย ถึงคัมภีร์สุริยยาตร์และมานัตต์เสมอ คัมภีร์สุริยยาตร์นี้เป็นคัมภีร์คู่บ้านคู่เมืองที่ใช้เป็นคัมภีร์ในการค� ำนวณ ปฏิทินโหราศาสตร์ เป็นเอกลักษณ์ประจ� ำชาติที่ฝังลึกลงไปในประเพณี วัฒนธรรม และพุทธศาสนาของ ประเทศไทยอย่างแยกแยะไม่ออกนับตั้งแต่โบราณตราบจนถึงปัจจุบัน คัมภีร์สุริยยาตร์มีอิทธิพลต่อการ ค� ำนวณข้อมูลทางจันทรคติส� ำหรับปฏิทินจันทรคติเพื่อใช้ก� ำหนดวันส� ำคัญทางราชการของประเทศไทย (เรียกว่า ปฏิทินจันทรคติราชการไทย หรือ ปฏิทินหลวง) เป็นอย่างมาก รูปที่ ๑ วงโคจรจริงของดวงจันทร์เทียบกับระนาบสุริยวิถี และจุดส� ำคัญต่าง ๆ เพื่อใช้ค� ำนวณหา เฟสเฉลี่ยของดวงจันทร์ของแต่ละวันในรอบเดือนจันทรคติ ที่มา : Peter Duffett-Smith, Practical Astronomy with your Calculator, 3 rd edition หน้า ๑๔๐