สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

99 ทศพร วงศ์รั ตน์ วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๓๙ ฉบับที่ ๒ เม.ย.-มิ.ย. ๒๕๕๗ งานใน พ.ศ. ๒๓๖๕-๒๓๖๗ หรือ “ลักษณวงศ์” ที่แต่งใน พ.ศ. ๒๓๘๐-๒๓๘๕ หรือ “อภัยนุราช” พ.ศ. ๒๓๘๕-? ส่วนในวัยสูงอายุ ก็อาจจะมีกล่าวอยู่ใน “พระอภัยมณีค� ำกลอน” ภาคบริบูรณ์ ตอนที่ ๖๕-๑๓๒ หรืองานที่กล่าวมาแล้ว แต่แต่งหลัง พ.ศ. ๒๓๘๐ ซึ่งทั้งหมดนี้ผู้เขียนยังไม่ได้สืบค้นหาเทียบเคียงอย่างจริงจัง ต่อมาจากเหตุการณ์มหันตภัยน�้ ำท่วม ในช่วงปลาย พ.ศ. ๒๕๕๔ ที่น� ำความเสียหายอย่างยับเยิน มาสู่บ้านเมือง เพราะความไร้สาระ เกเร เฉไฉ ของบุคคลในรัฐบาลใหม่ ที่เข้ามาปกครองประเทศด้วยระบบ ประชานิยม และครอบครัว รวมทั้งการท� ำให้แตกแยกแล้วปกครอง นับตั้งแต่วันแรกในเดือนกรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๔ จนถูกขับออกไปในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๗ ระหว่างมหาอุทกภัยครั้งนั้น ผู้เขียนได้ถือโอกาส เรียบเรียงเรื่อง “สุนทรภู่บอกเหตุน�้ ำท่วมจากพุทธท� ำนาย” โดยเอาเรื่อง “กาพย์พระไชยสุริยา” มาศึกษา ประวัติและวิจารณ์ แล้วลงความเห็นเป็น “ข้อสันนิษฐานส� ำหรับปีแต่ง ‘กาพย์พระไชยสุริยา’ ที่ผู้เขียนคิด ว่าน่าเชื่อถือมากที่สุดในขณะนี้คือ พ.ศ. ๒๓๘๓-๒๓๘๔ ซึ่งอยู่ระหว่าง พ.ศ. ๒๓๘๒-๒๓๘๕ โดยค� ำบอกเล่า ของพระยาธรรมปรีชา บุญ ผู้เคยบวชอยู่ที่วัดเทพธิดาราม ในสมัยที่สุนทรภู่ก็จ� ำพรรษาอยู่ในอารามแห่งนี้” วันเดือนปีแต่ง “กาพย์พระไชยสุริยา” การที่ผู้เขียนเริ่มยกเรื่อง ข้อสันนิษฐานส� ำหรับปีแต่ง “กาพย์พระไชยสุริยา” มาไว้ในที่นี้ก็เพราะ ที่ผ่านมาจนถึงขณะนี้ ผู้เขียนมีข้อมูลเพิ่มขึ้น และได้ศึกษาจนพบว่า “เดือนแปดวันจันทวาร์เวลานอน” ใน “ร� ำพันพิลาป” ได้น� ำไปสู่ค� ำกลอนบทอัศจรรย์ ในนิทาน “พระอภัยมณีค� ำกลอน” ตอนที่ ๔๕ หน้า ๘๙๗ และใน “กาพย์พระไชยสุริยา” ที่แต่งพร้อมกันที่เพชรบุรี ระหว่างเดือน ๑๒ ถึงเดือนยี่ ปีฉลู พ.ศ. ๒๓๘๔ หลังเหตุการณ์ ๓-๔ เดือน ที่มีอยู่ตามล� ำดับ ว่า “อัศจรรย์ลั่นเลื่อนสะเทื้อนไป ที่ถ่านไฟเก่าดับก็กลับโพลง เหมือนเมื่อปีมีวันจันทร์อังคาส โลกธาตุเลื่อนลั่นควันโขมง เขาเนมินท์อิสินธรเคลื่อนคลอนโคลง ทะเลโล่งลมคลื่นเสียงครื้นครึก” (สุรางคนางค์ ๒๘) “พระชวนนวลนอน เข็ญใจไม้ขอน เหมือนหมอนแม่นา ภูธรสอนมนต์ ให้บ่นภาวนา เย็นค�่ ำร�่ ำว่า กันป่าภัยพาล วันนั้นจันทร มีดารากร เป็นบริวาร เห็นสิ้นเดือนฟ้า ในป่าท่าธาร มาลีคลี่บาน ใบก้าน อรชร” “จันทราคลาเคลื่อน กระเวนไพรไก่เถื่อน เตือนเพื่อนขานขัน ปู่เจ้าเขาเขิน กู่เกริ่นหากัน สินธุพุลั่น ครื้นครั่นหวั่นไหว”