สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

มารดาของสุนทรภู่ชื่อบัว 176 The Journal of the Royal Society of Thailand Volume 40 Number 1 January-March 2015 ไปทางเรือเหลือสลดด้วยปลดเปลื้อง ระคางเคืองข้องขัดสลัดสละ” (ดู ค� ำอธิบายในหมายเลข ๑๑-๑๓, ๒๒, ๒๗-๒๘) ๒๔. “ในเดือนสี่นี้จะพร้อมพระญาติวงศ์ ช่วยท� ำมงคลงานการวิวาห์ อภิเษกสินสมุทรกับบุตรน้อง เป็นคู่ครองนคเรศแทนเชษฐา” “เหมือนพระพี่สินสมุทรลูกสุดกลัว มิใช่ตัวเปลี่ยวเปล่าเมียเขามี” “ฝ่ายโฉมยงนงลักษณ์อัคเรศ นางแก้วเกษราหมองไม่ผ่องใส เรียกสาวสรรค์กัลยาตามคลาไคล เสด็จไปเฝ้าพระชนนี เห็นทรงฤทธิ์บิตุเรศอยู่พร้อมพรั่ง ค่อยหมอบนั่งน้อมประณตบทศรี” “แม้มิไปอัยกาจะมากริ้ว อย่าบิดพริ้วเชือนเฉยเลยนะหลาน” “ฝ่ายพระหน่อวรนาถไสยาสน์หลับ พระสร่างจับระหวยหิวหวิวหวิวไหว เห็นอรุณฉุนชื่นรื่นฤทัย นั่งขึ้นได้ไหว้องค์พระอัยกี นางพระยาว่าอย่าก้มบรรทมเถิด โรคจะเกิดขัดข้องให้หมองศรี แล้วสั่งหลานพานยาหยิบมาที ให้พระพี่เสวยบ้างสว่างใจฯ” “สินสมุทรสุดชื่นระรื่นรส ด้วยโอสถเสน่หามารศรี สร่างประชวรสรวลสันต์ได้ทันที พระอัยกีดีใจกระไรเลย เรียกสาวใช้ให้เชิญเครื่องมาตั้ง อรุณนั่งพัดวีให้พี่เสวย” “พระอัยกีปรีดาปัญญาวัย ท� ำปราศรัยสั่งหลานด้วยมารยา แม่อรุณรัศมีอยู่นี่ด้วย จะได้ช่วยสังเกตดูเชษฐา” “อรุณน้อยพลอยลาจะจรลี พระอัยกีห้ามไว้ก็ไม่ฟัง ต้องอยู่บนมณเทียรเปลี่ยนกันปลอบ นางไม่ตอบแต่ขยับจะกลับหลัง” (จาก “พระอภัยมณีค� ำกลอน” ตอนที่ ๔๗ อภิเษกสินสมุทร หน้า ๙๓๑, ๙๔๐, ๙๕๐, ๙๕๑, ๙๕๓,๙๕๔, ๙๕๕) ตามชื่อของตอนที่ ๔๗ สินสมุทรในภาพของหนูพัด ก� ำหนดการแต่งงานในเดือน ๔ ปีฉลู พ.ศ. ๒๓๘๔ กับอรุณรัศมี ซึ่งต้องเป็นเรื่องนิทานจากจินตนาการเพราะเธอก็คือ ตัวละครอีกร่างหนึ่งของหนูพัด นั่นเอง โดยก่อนนี้ใน “ก� ำเนิดพลายงาม” ตามค� ำกลอน “อรุณฤกษ์เบิกสุรินทร์ทินกร อุทรคลอนเคลื่อน คลอดไม่วอดวาย” แสดงว่าพลายงามในภาพของหนูพัดเกิดตอนเช้า ครั้งนี้จึงได้ชื่อว่า อรุณรัศมี ในร่างธิดา ของศรีสุวรรณกับนางเกษรา ซึ่งก็คืออีก ภาพหนึ่งของสุนทรภู่กับนางจัน แต่ก่อนนี้ตั้งแต่ตอนที่ ๓๗ หน้า ๗๑๙ หนูพัดซึ่งอายุ ๒๘ ปี หรือสินสมุทรก็ได้กับนางยุพาผกา ดู ค� ำกลอนตอนที่ ๔๗ หน้า ๙๔๐ ซึ่งก็คือ ฉิมที่คู่กับนิ่ม น้องสาวของสุนทรภู่ โดยต่างก็เป็นลูกสาวของมารดาสุนทรภู่กับสามีใหม่ (ดู ค� ำอธิบายใน หมายเลข ๒๑) ที่แต่งงานกันในราวปีกุน พ.ศ. ๒๓๕๘ จึงอาจเป็นเหตุหนึ่งที่ในปีชวด พ.ศ. ๒๓๕๙ สุนทรภู่