สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

จงรักษ์ ผลประเสริฐ, สุทธิรัตน์ กิตติพงษ์วิเศษ, พรรณวีร์ เมฆวิชัย และ ทาคาชิ มิโน 139 วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๐ ฉบับที่ ๑ ม.ค.-มี.ค. ๒๕๕๘ การขาดแคลนทรัพยากรธรรมชาติเป็นผลมาจากความไม่สมดุลระหว่างปริมาณทรัพยากร ธรรมชาติที่มีอยู่ในระบบนิเวศกับจ� ำนวนประชากรที่เพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง ปัญหาหลักที่พบได้แก่ ทรัพยากรที่หมดไป (ไม่สามารถสร้างขึ้นมาทดแทนได้ทันกับความต้องการในเวลาอันรวดเร็ว) เช่น น�้ ำมัน ดิบ ปิโตรเลียม ถ่านหิน และแก๊สธรรมชาติ นอกจากทรัพยากรจ� ำพวกกลุ่มพลังงานแล้ว ยังพบปัญหาการ ร่อยหรอของทรัพยากรแร่ธาตุ เช่น ปัญหาแร่ฟอสฟอรัสที่นิยมใช้ในอุตสาหกรรมทางการเกษตร เพราะ แหล่งแร่ฟอสฟอรัสมีแนวโน้มจะถูกใช้หมดในอนาคตอันใกล้ หากไม่มีการรักษาสมดุลของฟอสฟอรัสใน ธรรมชาติอย่างเหมาะสม ๒.๒.๒ ปัญหาสภาพภูมิอากาศที่เปลี่ยนแปลงและภัยธรรมชาติ ปัญหาสภาพภูมิอากาศที่เปลี่ยนแปลงและภัยธรรมชาติเป็นปัญหาหลักที่ก� ำลังทวีความรุนแรง มากขึ้นทั่วโลกในปัจจุบัน กลุ่มนักวิทยาศาสตร์ขององค์กรระหว่างรัฐบาลว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (Intergovernmental Panel on Climate Change: IPCC) ได้สันนิษฐานว่า การเพิ่มขึ้นของปริมาณแก๊ส เรือนกระจกจากกิจกรรมต่าง ๆ ของมนุษย์น่าจะเป็นสาเหตุหลักของปัญหาดังกล่าว ผลการศึกษาขององค์กร ระหว่างรัฐบาลว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศพบว่าปริมาณแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ได้เพิ่มสูงขึ้น จาก ๒๘๐ ส่วนในล้านส่วน ใน ค.ศ. ๑๘๐๐ เป็น ๓๖๐ ส่วนในล้านส่วน ใน ค.ศ. ๒๐๐๐ เช่นเดียวกับปริมาณ แก๊สมีเทน ซึ่งเพิ่มสูงขึ้นกว่าเท่าตัว จาก ๗๕๐ เป็น ๑,๗๕๐ ส่วนในพันล้านส่วนในช่วงเวลาเดียวกัน ส่วนแก๊ส ไนทรัสออกไซด์มีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นตั้งแต่มีการปฏิวัติการท� ำเกษตรกรรม โดยตรวจพบความเข้มข้นในชั้น บรรยากาศเพิ่มขึ้นจาก ๒๗๐ ส่วนในล้านส่วนใน ค.ศ. ๑๘๐๐ เป็น ๓๑๐ ส่วนในล้านส่วนใน ค.ศ. ๒๐๐๐ นัก วิทยาศาสตร์สันนิษฐานว่า การสะสมของกลุ่มแก๊สเรือนกระจกในชั้นบรรยากาศได้ส่งผลให้อุณหภูมิเฉลี่ยของ ผิวโลกสูงขึ้นประมาณ ๐.๗๔ ± ๐.๑๘ องศาเซลเซียส ในช่วงต้นและช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ ๒๐ (IPCC, 2007) การที่อุณหภูมิของโลกเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่องนั้นยังเป็นสาเหตุของปัญหาน�้ ำแข็งบริเวณขั้วโลกละลาย และระดับน�้ ำทะเลที่สูงขึ้น ตลอดจนภาวะการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่รุนแรงมากขึ้น เช่น ภาวะแห้ง แล้งและน�้ ำท่วมอย่างฉับพลันในพื้นที่หลายแห่ง ปริมาณและรูปแบบการเกิดฝนเปลี่ยนแปลงไป ๒.๒.๓ ปัญหามลพิษ จ� ำนวนประชากรที่เพิ่มขึ้นและการพัฒนาเศรษฐกิจอย่างรวดเร็วส่งผลให้เกิดปัญหามลพิษ เพิ่มขึ้นตามมา เช่น มลพิษทางอากาศที่เกิดจากการเผาไหม้เชื้อเพลิงในภาคคมนาคมขนส่ง ได้แก่ ฝุ่นละออง แก๊สคาร์บอนมอนอกไซด์ แก๊สไนโตรเจนไดออกไซด์ โอโซน แก๊สซัลเฟอร์ไดออกไซด์ สารอินทรีย์ระเหยง่าย นอกจากนี้ยังพบปัญหาคุณภาพแหล่งน�้ ำเสื่อมโทรมจากการปนเปื้อนโลหะหนักหรือสารเคมี และปัญหา เกี่ยวกับการจัดการขยะและของเสียอันตรายอย่างเป็นรูปธรรมก่อให้เกิดผลกระทบต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อม อย่างต่อเนื่อง