สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

กวางในนาฏกรรมไทย 80 The Journal of the Royal Society of Thailand Vol. 40 No. 2 Apr-June 2015 - ปี่พาทย์ท� ำเพลงเชิด - (พระอุณรุทชวนเสนาออกไปตามจับกวางทอง) (นางสุดาเข้าโรง) (กวางทองออกหน้าเวที พระอุณรุทและเสนาขี่ม้าแผงออกพบ) - ร้องเพลงต้นเพลงฉิ่ง ชั้นเดียว - เมื่อนั้น พระมาตุลีกวางทองแกล้วกล้า วิ่งล่อคลอเคล้าเย้ามา ล่วงเข้าพงป่าดงดาน เผ่นโผนโจนวิ่งจ� ำเพาะพักตร์ หลานพระหริรักษ์สุรีย์ฉาน ตรงไปพระไทรอันโอฬาร แล้วจึงบันดาลด้วยฤทธี - ปี่พาทย์ท� ำเพลงเชิดฉิ่ง - รัว - (พระอุณรุทสั่งเสนาให้ล้อมจับกวางทอง พระอุณรุทท� ำท่าไล่จับกวางทองแต่ไม่ทันกวางทอง หายเข้าโรง พระอุณรุทท� ำท่าเหน็ดเหนื่อย) - ร้องร่าย - เมื่อนั้น พระอุณรุทภุชพงศ์เรืองศรี ขับม้าไล่มาในพงพี ด้วยก� ำลังภูมีโกรธา พระติดตามกวางไปก็ไม่ทัน จนสุริยันบ่ายคล้อยเวหา สุดสิ้นก� ำลังอาชา จึงเข้ามาพักใต้พระไทรทอง - ปี่พาทย์ท� ำเพลงเชิด - (พระอุณรุทสั่งเสนาเข้าไปพักใต้ร่มพระไทร ผู้แสดงทั้งหมดเข้าโรง) บทบาทของกวางปรากฏในนาฏกรรมการแสดงละครร� ำเรื่องศกุนตลา ดังนี้ การแสดงละครเรื่องศกุนตลา ตอนท้าวทุษยันต์ตามกวาง บทพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จ พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ต้นเรื่องอยู่ในมหาภารตะ นามปรากฏว่า “ศกุน์ตโลปาช์ยาณ” กล่าวถึง หมู่กษัตริย์จันทรวงศ์ ทรงดัดแปลงเนื้อเรื่องบ้าง โดยก� ำหนดเป็น ๒ ตอน รวมทั้งก� ำหนดเครื่องแต่งกาย ตัวละครไว้ โดยละเอียดทุกตัว